એક વખત એક શિકારી વનમાં શિકાર માટે ગયો. તે પક્ષીઓનાં બચ્ચાંને પકડતો અને તે વેચીને પોતાનું ગુજરાન ચલાવતો. એક દિવસ તેણે એક વડનું ઝાડ જોયું. તે ઝાડ ઉપર મેનાએ એક માળો બાંધ્યો હતો. માળામાં પોતાનાં બચ્ચાં સાથે તે રહેતી હતી.
વડના ઝાડના થડમાં એક પોલાણ હતું. તેમાં એક નાગણ પોતાનાં બચ્ચાં સાથે રહેતી હતી. મેના અને નાગણ બંને બહેનપણીઓ બની ગઈ હતી. સવાર થતાં બંને સાથે બહાર નીકળતાં અને સાંજે પાછાં આવે ત્યારે બચ્ચાને માટે કંઈ ને કંઈ ખાવાનું લાવે.
સાંજ પડી. બંને પાછા આવ્યાં. તે વખતે મેનાએ જોયું કે એક શિકારી હાથમાં પાંજરું લઈને તે વડના ઝાડ ઉપર ચઢી ગયો હતો. તેણે મેનાનાં બચ્ચાને પકડ્યાં અને પાંજરામાં પૂરી નીચે ઊતર્યો. પાંજરામાં પૂરાયેલાં બચ્ચાં ચીસાચીસ કરતાં હતાં. મેનાએ શિકારીને કાલાવાલા કર્યાં, 'ભાઈ મારાં બચ્ચાંને છોડી દો ભગવાન તમારું ભલું કરશે.’
શિકારીએ કહ્યું, 'આ તો મારો ધંધો છે. હું તારા બચ્ચાંને છોડી દઉં તો શું ખાઉં ? તારાં બચ્ચાંને વેચીશ એટલે મને પૈસા મળે. મારું ને મારા કુટુંબનું પેટ ભરાય. તું મને તેટલા પૈસા લાવી આપે છે?’
મેનાએ કહ્યું, ‘મારી સાથે પાછળ આવો. હું તમને પૈસા મળે તેવી જગ્યા બતાવું.'
શિકારી હાથમાં પાંજરું પકડીને મેનાની પાછળ પાછળ ચાલવા લાગ્યો. એક ઝાડનું ઠૂંઠું આવ્યું. તેના ઉપર જઈને મેના બેઠી અને શિકારીને કહ્યું, 'આ ઝાડના ઠૂંઠાના પોલાણમાં પૈસાની એક પોટલી છે તે જુઓ.'
શિકારીએ પોલાણમાં હાથ નાખ્યો તો તેમાંથી એક પોટલી મળી. તેણે તે ઊઘાડી તો તેમાંથી પૈસા નીકળ્યા. મેનાએ શિકારીને કહ્યું, 'ભાઈ, હવે તો મારાં બચ્ચાંને છોડી મૂકો!'
શિકારી લોભિયો હતો. તેણે કહ્યું, 'આ પોટલીમાં તો ફક્ત પૈસા છે. તે હું વાપરીશ. મારી બૈરીને સોના- ચાંદીના દાગીના જોઈએ છે. તું એવી જગ્યા બતાવ કે જેમાંથી મને સોનું-ચાંદી મળે. પછી જ હું તારાં- બચ્ચાંને છોડીશ.'
મેનાની મૂંઝવણનો પાર ન રહ્યો. તેણે કહ્યું, 'હમણાં તો ક્યાંથી બતાવું? પરંતુ તમે કાલે આવજો તો એવી જગ્યા શોધી રાખીશ.’ શિકારીએ કહ્યું, 'તારા બચ્ચાં પણ તે પછી જ છૂટશે.' મેના બિચારી શું કરે? તેણે પોતાની બેનપણીની મદદ લેવા વિચાર્યું.
થોડીવાર પછી તેણે કહ્યું, 'તમે મારી સાથે પેલા વડના ઝાડ તરફ આવો ત્યાં માગો છો તેવા દાગીના ભરેલો ચરુ દાટેલો છે!' શિકારી ખુશ થયો અને મેનાની પાછળ પાછળ ચાલવા લાગ્યો. બંને વડના ઝાડ પાસે આવ્યાં.
ઝાડનાં થડમાં પોલાણ હતું તે મેનાએ તેને બતાવ્યું. શિકારીએ હોંશે હોંશે તેમાં હાથ નાખ્યો.
મેનાની બેનપણી નાગણ આ દુષ્ટ શિકારીને જોઈ રહી હતી. પોતાની બેનપણીને તે કેવો હેરાન કરતો હતો તે તેણે જોઈ લીધું હતું. તેને તેના પર ગુસ્સો પણ આવ્યો હતો.
શિકારીએ જેવો પોલાણમાં હાથ નાખ્યો. તેવો જ નાગણે તેના હાથ પર ડંખ માર્યો. તેને હળાહળ ઝેર વ્યાપી ગયું અને પડી ગયો. થોડી વારમાં જ તેના રામ રમી ગયા. બિચારો શિકારી મોતનો શિકાર થઈ ગયો.
પાંજરામાં મેનાનાં બચ્ચાં રોક્કળ કરતાં હતાં. પછી બંને જણા જંગલમાં જઈને લક્કડફોડાને બેલાવી લાવ્યાં. તેણે પોતાની ચાંચ વડે પાંજરાના લાકડાના સળિયા તોડી નાખ્યા અને મેનાનાં બચ્ચાં પાંજરામાંથી બહાર આવી પોતાની માને બાઝી પડયાં. મેનાએ નાગણન પાડ માન્યો અને બચ્ચાંને માળામાં લઈ ગઈ.
સ્રોત
- પુસ્તક : ચાલો, વાર્તા સાંભળીએ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 26)
- સર્જક : કૃપાશંકર જાની
- પ્રકાશક : શ્રી લક્ષ્મી પુસ્તક ભંડાર, અમદાવાદ
- વર્ષ : 1994