એક હતાં કીડીબાઈ.

                કીડીબાઈને ફરવાનો બહુ શોખ. કીડીબાઈ તો એક ગામથી બીજે ગામ ને બીજે ગામથી ત્રીજે ગામ, એમ હરફર કરે. એક દિવસ કીડીબાઈને એક બીજી કીડી મળી. એણે કીડીબાઈને કહ્યું, “કીડીબાઈ, કીડીબાઈ, તમે દેશમાં જ ફરો છો. કોઈ દિવસ પરદેશ ગયાં છો ખરાં?”

              “પરદેશ? પરદેશ વળી શું?” કીડીબાઈએ પૂછ્યું.

              “પરદેશ એટલે દરિયા પારનો દેશ.”

              “તે પરદેશ કેવી રીતે જવાય?” કીડીબાઈએ પૂછ્યું.

              “વિમાનમાં બેસીને! ઊડીને!” કીડીએ કહ્યું.

                કીડીબાઈને તો પછી પરદેશનાં શમણાં આવવાં લાગ્યાં. કીડીએ જે જે કંઈ પરદેશ વિશે કહેલું, તે તે એને ડગલે ને પગલે યાદ આવવાં લાગ્યું. કીડીબાઈને થયું કે પરદેશ જવા ક્યારે મળે!

                તે એક દિવસ કીડીબાઈ વિમાનમાં બેસી ઊપડી ગયાં પરદેશ ! કીડીબાઈ તો ઊતર્યાં ઈંગ્લેંડ! ઊતર્યાં એવાં જ કીડીબાઈને તો બધું ઠંડુ ઠંડુ લાગવા માંડ્યું! કીડીબાઈએ જોયું તો રસ્તા એટલા સાફસૂથરા, પાકા! કીડીબાઈને કીડીબાઈનાં દર જોવાં જ ન મળે. માંડ માંડ કીડીબાઈને ત્યાંની કીડીનો એક દર મળ્યો. કીડીબાઈએ દરનું બારણું ખખડાવ્યું. એક કીડીએ દરનું બારણું ખોલ્યું. કીડીબાઈએ જોયું તો અહીંની કીડી તો રાતીચોળ! બારણું ખોલનાર કીડીએ અંગ્રેજીમાં પૂછ્યું, “તમે કોણ છો? ક્યાંથી આવ્યાં?”

                કીડીબાઈને સમજણ ના પડી. છતાં અનુમાન કરીને કહ્યું, “હું? હું ભારતીય કીડી છું. ફરવા આવી છું.” કીડીએ પણ અનુમાન કરીને સમજી લીધું. પૂછ્યું, “ઈન્ડિયન! તેથી તું કાળી છે! સમજી.”

                ઈંગ્લેન્ડની કીડીએ કીડીબાઈને પોતાને ઘેર ત્રણ મહિના રાખ્યાં. કીડીબાઈ તો ઈંગ્લેન્ડમાં રહીને અંગ્રેજી ભાષા શીખી ગયાં. રહેવું-ખાવું-બોલવું બધું જ ઈંગ્લેન્ડની રીતભાતનું!

                છેવટે કીડીબાઈ વિમાનમાં બેસી ભારત પાછાં ફર્યા. કીડીબાઈ તો ઈંગ્લેન્ડમાં રહીને લાલચટ્ટાક થઈને આવેલાં! શરૂઆતમાં કીડીબાઈને કોઈ ઓળખી શક્યું નહીં. વળી કીડીબાઈને થયું કે આપણે જો વટ પાડવો હોય તો અંગ્રેજીમાં જ બોલવું! તે કીડીબાઈ તો અંગ્રેજીમાં બોલે. બીજી કીડીઓને કંઈ સમજ ન પડે! વળી કીડીબાઈ બીજી કીડીઓને હલકી સમજે ને એમની પર રોફ જમાવે. કીડીબાઈને હવાફેર થયો એટલે એ તો માંદા પડ્યાં. વળી કીડીબાઈને ઈંગ્લેન્ડનું ખાવાનું ગમી ગયેલું તેથી એ તો અહીંનું ખાવાનું હલકું ગણવા લાગ્યાં. એમણે ખાવાનું છોડી દીધું. ખૂબ બિમાર પડી ગયા કીડીબાઈ! છેવટે ભૂખે ન રહેવાયું એટલે કીડીબાઈ બેભાન અવસ્થામાં ખાવાનું માંગવા લાગ્યાં. પણ કીડીબાઈને અંગ્રેજીનો મોહ છૂટ્યો નહીં. તેથી એ અંગ્રેજીમાં જ ખાવાનું માંગવા લાગ્યાં ને “સુગર, સુગર, પ્લીઝ ગીવ મી સુગર” એમ બબડ્યાં કરે.

                બીજી કીડીઓને તો સમજ પડે નહીં કે કીડીબાઈ શું માંગે છે કીડીઓ તો આ લાવે. તે લાવે, પણ કીડીબાઈ ખાય નહીં. કીડીબાઈને તો ‘સુગર’ જ જોઈએ! કીડીઓને સમજ ન પડે! છેવટે ભૂખેતરસે કીડીબાઈ મરી ગયાં. કીડીઓ કીડીબાઈને દફનાવવા ગઈ. બધી કીડીઓ અંદરઅંદર વાત કરવા લાગી કે મરતી વખતે કીડીબાઈ “સુગર, સુગર” એવું બબડતાં હતાં. તે આ સુગર એટલે શું ? છેવટે કીડીબાઈની દૂરની સગી એક કીડી થોડું અંગ્રેજી જાણતી હતી. તેને પૂછ્યું, “આ સુગર એટલે શું?” એણે કહ્યું, “સુગર એટલે ખાંડ!”

              “ખાંડ!” કીડીઓ એક સામટી બોલી ઊઠી અને અફસોસ કરવા લાગી, “અરે રે ! કીડીબાઈના ઘરમાં ખાંડના ડબ્બા ને ડબ્બા ભર્યા હતા ને અમે તેમને ખાંડ ના આપી! અરે રે! ખોટું થયું ખોટું થયું!”

                છેવટે કીડીઓએ કીડીબાઈને માટીને બદલે ખાંડનો ઉપયોગ કરીને દફનાવી દીધી.

                કીડીના બેસણામાં ઘણી કીડીઓ આવી. કીડીઓએ ભેગા મળી નક્કી કર્યું કે દુનિયાની બધી ભાષામાં ખાંડને શું કહે છે તે જાણી લેવું ને કીડીઓએ ખાંડ માટેના શબ્દો ભેગા કર્યાં. સુગર, ચીની, મોરસ.....