એક ઈડરનો વાણીયો, ધૂળો એનું નામ,
સમી સાંજનો નીકળ્યો જવા કોટડે ગામ!
રસ્તે અંધારું થયું, ચડિયો બીજી વાટ,
જંગલમાં ભૂલો પડ્યો, દિલમાં થયો ઉચાટ.
પણ હિંમત એણે ધરી, મનમાં કર્યો વિચાર,
‘નથી કદી હું એકલો સાથી મારે બાર!’
એવે ઝાડી સળવળી, ચમક્યા ચોરો ચાર,
ખબરદાર! જે હોય તે આપી દે આ વાર’
કહે ધૂળો એ ચોરનેઃ ‘અલ્યા નથી હું એક,
બાર જણા લઈ નીકળ્યો, કરજો કાંક વિવેક!
‘કાલે કરજે ટાયલી! આજે દઈ દે માલ’
એવું બોલી ઉમટ્યા ચોરો બે વિકરાળ!
ધૂળો કુદ્યો કોથળો વીંઝે સબોસબ!
હતાં કોથળે કાટલાં વાગે ધબોધબ,
ચોરો ખીઝ્યા, એમના ધૂળો ખાળે ઘાવ,
ક્યાંથી રે! આ વાણીયો શીખ્યો આવા દાવ?
આઘું પાછું નાં જુએ, ધૂળો ખેલે જંગ,
બોલે: ‘હું નહિ એકલો, હવે બતાવું રંગ!’
ચોરો ચોક્યા, એકમાં હોય આટલું જોર,
બાર જણા જો છૂટશે, થશે આપણી ઘોર!
એમ વિચારી બી ગયા, નાઠા એકી સાથ,
ધૂળો હરખ્યો: વાહ! મેં ઠીક બતાવ્યો હાથ!
વાટ જડી, ધૂળો ગયો, જાવું'તું જે ગામ,
વળતો એ ઘેરે ગયો પૂરું કરીને કામ!
ધૂળાની આ વાર્તા, પૂછે બાળ તમામ:
‘કોણ બાર તમે હતા? હવે ગણાવો નામ,
ધૂળો કહે: ‘આ હાથ બે, બે આંખો, બે પાય,
ચાર-કાટલાં કોથળે, મળી એમ દશ થાય!
છેલ્લા સાથી બે ખરા – હિંમત અને વિશ્વાસ
એ બે વિના બીજાં બધાં થાય નકામાં ખાસ!’
ek iDarno waniyo, dhulo enun nam,
sami sanjno nikalyo jawa kotDe gam!
raste andharun thayun, chaDiyo biji wat,
jangalman bhulo paDyo, dilman thayo uchat
pan hinmat ene dhari, manman karyo wichar,
‘nathi kadi hun eklo sathi mare bar!’
ewe jhaDi salawli, chamakya choro chaar,
khabardar! je hoy te aapi de aa war’
kahe dhulo e chorne ‘alya nathi hun ek,
bar jana lai nikalyo, karjo kank wiwek!
‘kale karje tayli! aaje dai de mal’
ewun boli umatya choro be wikral!
dhulo kudyo kothlo winjhe sabosab!
hatan kothle katlan wage dhabodhab,
choro khijhya, emna dhulo khale ghaw,
kyanthi re! aa waniyo shikhyo aawa daw?
aghun pachhun nan jue, dhulo khele jang,
boleh ‘hun nahi eklo, hwe batawun rang!’
choro chokya, ekman hoy atalun jor,
bar jana jo chhutshe, thashe aapni ghor!
em wichari bi gaya, natha eki sath,
dhulo harakhyoh wah! mein theek batawyo hath!
wat jaDi, dhulo gayo, jawuntun je gam,
walto e ghere gayo purun karine kaam!
dhulani aa warta, puchhe baal tamamah
‘kon bar tame hata? hwe ganawo nam,
dhulo kaheh ‘a hath be, be ankho, be pay,
chaar katlan kothle, mali em dash thay!
chhella sathi be khara – hinmat ane wishwas
e be wina bijan badhan thay nakaman khas!’
ek iDarno waniyo, dhulo enun nam,
sami sanjno nikalyo jawa kotDe gam!
raste andharun thayun, chaDiyo biji wat,
jangalman bhulo paDyo, dilman thayo uchat
pan hinmat ene dhari, manman karyo wichar,
‘nathi kadi hun eklo sathi mare bar!’
ewe jhaDi salawli, chamakya choro chaar,
khabardar! je hoy te aapi de aa war’
kahe dhulo e chorne ‘alya nathi hun ek,
bar jana lai nikalyo, karjo kank wiwek!
‘kale karje tayli! aaje dai de mal’
ewun boli umatya choro be wikral!
dhulo kudyo kothlo winjhe sabosab!
hatan kothle katlan wage dhabodhab,
choro khijhya, emna dhulo khale ghaw,
kyanthi re! aa waniyo shikhyo aawa daw?
aghun pachhun nan jue, dhulo khele jang,
boleh ‘hun nahi eklo, hwe batawun rang!’
choro chokya, ekman hoy atalun jor,
bar jana jo chhutshe, thashe aapni ghor!
em wichari bi gaya, natha eki sath,
dhulo harakhyoh wah! mein theek batawyo hath!
wat jaDi, dhulo gayo, jawuntun je gam,
walto e ghere gayo purun karine kaam!
dhulani aa warta, puchhe baal tamamah
‘kon bar tame hata? hwe ganawo nam,
dhulo kaheh ‘a hath be, be ankho, be pay,
chaar katlan kothle, mali em dash thay!
chhella sathi be khara – hinmat ane wishwas
e be wina bijan badhan thay nakaman khas!’
સ્રોત
- પુસ્તક : સિગ્નેચર પોયમ્સ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 66)
- સંપાદક : મણિલાલ હ. પટેલ, ગિરિશ ચૌધરી
- પ્રકાશક : એકત્ર ફાઉન્ડેશન (ડિજિટલ પ્રકાશન)
- વર્ષ : 2021