કાગડો પર બાળવાર્તાઓ

           લીમડાના ઝાડની એક નીચી ડાળી ઉપર એક ઘુવડ આરામથી બેઠું હતું.            એટલામાં કયાંકથી એક છોકરો આવ્યો.            એણે નજીકમાં કાદવ હતો એમાં જોરથી એક પથ્થર માર્યો.            જમીન ભીની હતી. આજુબાજુ પાણી પણ હતું. કાદવવાળું પાણી ઊડ્યું. ઝાડની

        શિવમના ઘર આગળ લીમડો. સવાર પડે ને ભરાય પંખીઓનો મેળો. બધાં પંખીઓ મસ્તીથી ગીતો ગાય, જ્યારે કાગડાભાઈને ઉપડે લ્હાય. કોને હેરાન કરું? કોને ચાંચ મારું? કોનો ખોરાક ઝૂંટવું? એને તો ગમે કા...કા...કા... કરવાનું ને સહુને હેરાન કરવાનું. શિવમને તો આવું જરાય

    એક હતો સિંહ. તમને તો ખબર છે ને કે રોજ-રોજ એક-એક પશુ સિંહનો ખોરાક બનીને તેની પાસે જતું હતું. તેમાં એક વખત સસલાનો વારો આવેલો અને તેણે ચતુરાઈ કરીને સિંહને કૂવામાં નાખી દીધેલો. અને ત્યારે જંગલમાં સૌને હાશ થઈ ગયેલી. તમને ખબર છે ને આ ચતુર સસલાની વાત?  

    ગંગાનદીને કાંઠે એક મોટો વડલો અને વડલાની ઉપર પંખીઓની એક મોટી વસાહત.     પૂર્વ દિશામાં પ્રભાત ફૂટ્યું. આખી રાતનો મૂંગો વડલો કેમ જાણે આળસ મરડી ઊભો થયો ને તેને વાચા ફૂટી! ભાગીરથીનાં ધીરગંભીર નીર ખળખળ ખળખળ વહેતાં હતાં. એવામાં ત્રણ હંસો વડલા હેઠળ આવ્યા.

    એક કાગડો એક દુકાન પાસે રોજ આવે.     દુકાનની બહાર મમરા વેરાયા હોય તે વીણી વીણીને ખાય. એ તો રોજ આવે ને મમરા ખાય. એક દિવસ આવતાં મોડું થયું.     રસ્તો વાળનારે રસ્તો બરાબર વાળી નાખ્યો હતો. કાગડાએ આમતેમ બધે શોધ કરી પણ એકે મમરો ન મળ્યો. એટલામાં દુકાન

           જગતપુરના જંગલમાં જાંબુડીનું એક ઝાડ હતું. એ ઝાડમાં જલારામ નામે એક સફેદ પોપટ રહેતો હતો અને જમાલ નામે એક સફેદ કાગડો રહેતો હતો. જલારામ અને જમાલની સફેદ દૂધ જેવી જોડી જામતી હતી. જુવારના સફેદ દાણા ખાઈને જમાલ અને જલારામ જલસા કરતા હતા.            એક

    એક હતા કાગડાભાઈ. એમણે એક પૂરી મેળવી. એક ચતુર શિયાળભાઈએ એમના કંઠનાં વખાણ કરીને એ પૂરી તો પડાવી લીધી. ફૂલણજી કાગડાભાઈની ચાંચ તો ખુલ્લી જ રહી ગઈ!     વહાલાં બાળકો, આ વાત તો તમે બધાં સારી પેઠે જાણો છો ને? પછી આગળ શું થયું તે જાણવા અને સમજવા તૈયાર છો

    એનું નામ ભાણિયો.     તમે ઓળખો છો ને એને? નથી ઓળખતા?     ન ઓળખતા હો તો કહું. આપણા વસતા કુંભારનો એ સૌથી નાનો ગધેડો.     એક દિવસ જોયા જેવી થઈ. ભાણિયો ભૂંકવાનું જ ભૂલી ગયો!     ધારો કે તમે બોલવાનું ભૂલી જાઓ તો? તમને કેવી મૂંઝવણ થાય?     ભાણિયાને

           છૂક છૂક છૂક ગાડીનાં પગલાં દેખાય નહીં. છાશવારે છાપરા પરથી ઊડી જતા કાગડાનાં પગલાં આકાશમાં દેખાય નહીં પણ છગનલાલે નવા બૂટ લીધા ત્યારે છગનના પગલાંથી રસ્તો ગાજવા લાગ્યો. છગનલાલ છાશ લેવા જતા ત્યારે છાશવાળો છગનલાલને પગલાં પરથી ઓળખી જતો. છગનની ચાલીની

    એક હતો બાબો. તેનું નામ મનન. તેને કજિયો કરવાની બહુ ટેવ. એક વાર કહે. ‘મારે ખાંડ ખાવી છે.’ મમ્મીએ એક ચપટી ખાંડ આપીને કહ્યું, ‘બહુ ખાંડ ખાઈએને તો શરદી થાય.’ મનને ચપટી ખાંડ ખાઈ લીધી અને ફરીથી ખાંડ માગી. મમ્મીએ બહુ સમજાવ્યો, તો મનને રડવાનું શરૂ કર્યું.

    એક ઝાડ પર કાગડો અને તેનું બચ્ચું બેઠાં હતાં. કાગડાનું બચ્ચું નવુંનવું ઊડતાં શીખ્યું હતું એટલે ખૂબ ઊડાઊડ કરતું હતું. એ બહુ દૂર સુધી ઊડી આવીને થાક ખાતું ઝાડ પર બેઠું હતું. એને ભૂખ લાગી હતી એટલે એ કાગડાને કહેવા લાગ્યું: ‘પાપા, મને તો બહુ ભૂખ લાગી છે.

    કાબર અને કાગડાએ ભાગીદારીમાં ખેતર ખેડવાનું નક્કી કર્યું. બંનેએ ખેતરમાં સરખું કામ કરવાનું અને જે ઊપજ આવે તે સરખા ભાગે વહેંચી લેવાનું નક્કી કર્યું. કાબર ભોળી. કાગડો લુચ્ચો અને આળસુ.     પ્રથમ તો જમીન ખેડવાની વાત આવી. કાબર તે માટે કાગડાને બોલાવવા ગઈ,

    સુંદરવનમાં ઉત્તરાયણનો માહોલ જામવા માંડ્યો હતો, પણ અવ્વલ પતંગબાજ ટપુ હાથીની ગેરહાજરી ચર્ચાનો વિષય બની હતી. આ વર્ષની ઉત્તરાયણમાં ટપુ હાથી શું નવું કરશે તે જાણવાની બધાં પ્રાણીઓને ઇંતેજારી હતી. એવામાં બિટ્ટુ બાજ સમાચાર લઈને લવલી લાયનની પાર્ટીમાં આવ્યો.

    એક હતાં રેણુબહેન.     રેણુબહેનના ઘરના આંગણામાં લીમડો હતો.     રેણુબહેનના દાદાજીએ લીમડો વાવ્યો હતો.     દાદાજી દેવ થઈ ગયા, છતાં લીમડો તો રહયો જ :     રેણુબહેનને તો લીમડો ય દાદાજી જેવું વહાલ કરતો હતો.     રેણુબહેન રાતે આંગણામાં ખાટલી વળી સૂઈ જાય.     લીમડો

     નદીકાંઠે વિશાળ વડલો હતો. વડલાની જબરી છાંય. ડાળે ડાળે પંખીઓના માળા. માળામાં કાળાં, ધોળાં ને રંગબેરંગી બચ્ચાં આખો દિવસ કિલકિલાટ કરે. પંખીઓ આવે ને જાય. કાગડો ઊડે અહીં તો કોયલ ઉડે બેસે તહીં. પોપટની ચાંચ પહોળી થાય તો સમડીની પાંખ સંકેલાય. ખિસકોલીની દોડપકડ

    એક હતી છોકરી. છ-સાત વરસની. એનું નામ હતું પરી. એ સાચી પરી જેવી જ રૂપાળી. પરીને પંખીઓ બહુ જ ગમે. એને પંખીની જેમ ઊડવાનું મન પણ થાય. પરીના ઘરની પાછળના ભાગમાં આવેલા વિશાળ આંગણામાં બગીચો હતો. એ બગીચામાં ઘણાં બધાં ઝાડ હતાં. ઝાડ પર રોજ અનેક પંખીઓ આવે. ત્યાં

    કાળુજી કાગડો કાલબાદેવીમાં કિલ્લોલ કરતો.     ઘણાં વરસોથી એ કાલબાદેવીના માળાઓ અને મહેલોમાં ફરતો રહેતો. લોકોની બાલ્કનીઓમાંથી ખાવાનું ઝાપટતો. કદીક રસોડામાં સુધ્ધાં પેસી જતો.     કાળુજી હિંમતવાળો હતો.     કાળુજી ચતુર હતો.     કાંઈક પણ નવું નવું જણાવાનું

    એક કાગડો હતો. તે એક વાર રાજાના વાંકમાં આવ્યો, એટલે રાજાએ તેના માણસોને કહ્યું : “જાઓ; આ કાગડાને ગામના કૂવાને કાંઠે ગારો છે તેમાં નાખી ખૂંતાડીને મારી નાખો.”     કાગડાને રાજાજીના હુક્મ પ્રમાણે ગારામાં નાખવામાં આવ્યો. કાગડાભાઈ તો ગારામાં ખૂંત્યાં ખૂંત્યાં

    એક હતાં ફોરાબહેન. ચારેક વરસની ઉંમર. મમ્મી હારે આંગણામાં રમે. અહીંતહીં દોડાદોડી કરે, નાચે-કૂદે, હસે, ચીસો પાડે ને કાલી-કાલી ભાષામાં ગીત ગાય. મમ્મીને એની હરકતો બહુ ગમે.     મમ્મીને કામ હતું તેથી થોડી વાર રહી ફોરાને કહે, ‘ફોરા, તું અહીં રમજે. હું ઘરમાં

    એક હતું ગામ. તેમાં નળનું નહોતું નામ. તેથી બધી જ સ્ત્રીઓ ગામમાં એક કૂવો હતો, તેમાંથી પાણી ભરતી હતી. એ ગામમાં એક કુટુંબ રહેતું હતું : વિમુ, નિમુ, કમુ અને તેમનાં મમ્મી-પપ્પા.     એક વખત આ ત્રણે દીકરીઓ વિમુ, નિમુ અને કમુ કૂવેથી પાણી ભરીને આવતી હતી અને