કોણ પૃથ્વીથી પ્રૌઢ? કોણ અણુથી પણ નાનો?
કોણ પવનથી પહેલ? કોણ દેવોથી દાનો?
કોણ ઇન્દુથી વિમળ? કોણ અગ્નિથી તાતો?
પયથી ઉજ્જ્વળ કોણ? કોણ મદિરાથી માતો?
વળી કવણ તેજ તરણિ થકી? કોણ શર્કરાથી ગળી?
કવિ શામળ કહે ઉત્તર લખો, તો તો પહોંચે મન રળી.
કવણ તરણથી તુચ્છ? કવણ મણિથી છે મોંઘો?
સ્વર્ણથી શોભે કવણ? કવણ કુશકાથી સોંઘો?
કવણ બરાસથી બહેક? કવણ કાજળથી કાળો?
કવણ લોહથી કઠણ? કવણ બાળકથી બાળો?
વળી કવણ વીંછીથી વેદના? કવણ સર્વથી છે ગળી?
શામળ મેલું શું મેશથી? કહો તો પહોંચે મન રળી.
મહીથી મોટું દાન, અણુથી લોભી નાનો;
પવનથી પહેલું મન, વિવેક દેવોથી દાનો;
ચંદ્રથી નિર્મળ ક્ષમા, કોધ અગ્નિથી તાતો;
દૂધથી ઊજળો યશ, અમલ મદિરાથી માતો;
છે તેજ તરણિથી નેત્રનું, ગરજ સાકરથી ગળી;
શામળ કહે ઉત્તર લખ્યો; પહોંચી તેની મન રળી.
તૃણથી જાચક તુચ્છ, મણિથી સદગુણ મોંઘો;
સ્વર્ણથી શોભે સપૂત, ગરીબ કુશકાથી સોંઘો;
કીર્તિ બરાસથી બહેક, કપૂત કાજળથી કાળો;
સૂમ લોહથી કઠણ, અજ્ઞ બાળકથી બાળો;
દુર્વચન વીંછીથી વેદના, મિષ્ટ વાણી સહુથી ગળી;
છે કલંક મેલું મેશથી, પહોંચી તેની મન રળી.
'રૂપાવતીની વાર્તા'માંથી અંશ
kon prithwithi prauDh? kon anuthi pan nano?
kon pawanthi pahel? kon dewothi dano?
kon induthi wimal? kon agnithi tato?
paythi ujjwal kon? kon madirathi mato?
wali kawan tej tarani thaki? kon sharkrathi gali?
kawi shamal kahe uttar lakho, to to pahonche man rali
kawan taranthi tuchchh? kawan manithi chhe mongho?
swarnthi shobhe kawan? kawan kushkathi songho?
kawan barasthi bahek? kawan kajalthi kalo?
kawan lohthi kathan? kawan balakthi balo?
wali kawan winchhithi wedna? kawan sarwthi chhe gali?
shamal melun shun meshthi? kaho to pahonche man rali
mahithi motun dan, anuthi lobhi nano;
pawanthi pahelun man, wiwek dewothi dano;
chandrthi nirmal kshama, kodh agnithi tato;
dudhthi ujlo yash, amal madirathi mato;
chhe tej taranithi netranun, garaj sakarthi gali;
shamal kahe uttar lakhyo; pahonchi teni man rali
trinthi jachak tuchchh, manithi sadgun mongho;
swarnthi shobhe saput, garib kushkathi songho;
kirti barasthi bahek, kaput kajalthi kalo;
soom lohthi kathan, agya balakthi balo;
durwachan winchhithi wedna, misht wani sahuthi gali;
chhe kalank melun meshthi, pahonchi teni man rali
rupawtini wartamanthi ansh
kon prithwithi prauDh? kon anuthi pan nano?
kon pawanthi pahel? kon dewothi dano?
kon induthi wimal? kon agnithi tato?
paythi ujjwal kon? kon madirathi mato?
wali kawan tej tarani thaki? kon sharkrathi gali?
kawi shamal kahe uttar lakho, to to pahonche man rali
kawan taranthi tuchchh? kawan manithi chhe mongho?
swarnthi shobhe kawan? kawan kushkathi songho?
kawan barasthi bahek? kawan kajalthi kalo?
kawan lohthi kathan? kawan balakthi balo?
wali kawan winchhithi wedna? kawan sarwthi chhe gali?
shamal melun shun meshthi? kaho to pahonche man rali
mahithi motun dan, anuthi lobhi nano;
pawanthi pahelun man, wiwek dewothi dano;
chandrthi nirmal kshama, kodh agnithi tato;
dudhthi ujlo yash, amal madirathi mato;
chhe tej taranithi netranun, garaj sakarthi gali;
shamal kahe uttar lakhyo; pahonchi teni man rali
trinthi jachak tuchchh, manithi sadgun mongho;
swarnthi shobhe saput, garib kushkathi songho;
kirti barasthi bahek, kaput kajalthi kalo;
soom lohthi kathan, agya balakthi balo;
durwachan winchhithi wedna, misht wani sahuthi gali;
chhe kalank melun meshthi, pahonchi teni man rali
rupawtini wartamanthi ansh
સ્રોત
- પુસ્તક : બૃહદ ગુજરાતી કાવ્યસમૃધ્ધિ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 48)
- સંપાદક : સુરેશ દલાલ