અતિ મોડું મોડું વદન તુજ ‘ચાહું’ કહી શક્યું;
અને મારું હૈયું સમજી નવ વ્હેલું કંઈ શક્યું;
હતી તું તો શિષ્યા, રમતમય એ ચાગ તુજ સૌ,
અહો ! કોડે હેતે હૃદય મમ એ લાડ પૂરતું. ૧
મને ના જાણ્યું કે હૃદયરસભોક્તા કરીશ તું,
તને જે અર્પેલું પીયૂષ મુજને તે દઈશ તું;
ન જાણ્યું મેં તારો મમ હૃદય આલમ્બ બનશે;
ન જાણ્યું કે પ્યાલું તુજ જિગરનું આમ ઢળશે. ૨
ચહાઈ મોડી ને અરર! દિલ વ્હેલું વશ કર્યું,
વિના વિચારે કૈં વળી જિગર તે અર્પી જ દીધું!
ઘવાયેલું શલ્યે મમ દિલ વળી અન્ય દિલનું,
તહીં બંધાયેલું દૃઢ ફરજબન્ધે ગરીબડું. ૩
તને ચાહું કિન્તુ મુજ પ્રણય તું જોઈશ નહીં!
અરે! મૃત્યુ વેળા નયન તુજ હું ચાંપીશ નહીં!
તને આવે કષ્ટો, મુજ દિલ ન આ ઢાલ બનશે,
તને છોડી દેવા હૃદય મમ આ યત્ન કરશે! ૪
અરે! મારી સ્થિતિ અનકૂલ નહીં પ્રેમ કરવા,
સ્થિતિનાં જન્તુ તે જન સ્થિતિ ન પામે પલટવા;
વિના ઇચ્છા! રે! રે! મુજ જિગર તો ક્રૂર બનશે!
અરે! એ ચીરાતાં તુજ જિગર તો ચીરી જશે! પ
પ્રિયે! હું જેનો તે કદી ત્યજી મને સ્વર્ગ વસશે,
કદી છૂટી તૂટી મુજ હૃદયનું પિંજર જશે;
અરે! બન્ધાઈ તે પણ નવ ઊડે પાંખ કદીયે,
નહીં આ પંખી તો ક્ષણ જીવી શકે પિંજર જતે. ૬
અરે! રો ના! રો ના! પણ નહિ રડે તો કરીશ શું?
હવે તો રોવું એ તુજ હૃદયનું એક જ રહ્યું!
અરે! મારે તો એ રુદન પણ મીઠું નવ મળે!
અરે! હૈયું રોતાં મુખ હસવવું એ જ ફરજે! ૭
મને મોડું મોડું મરણ પછી તું -અમૃત મળ્યું,
ઉઠાડી ના કો દી મરણવશને અમૃત શક્યું,
અરે! ઢોળાયું એ, ઢળી જઈ ભળ્યું છેક જ ધૂળે,
પ્રભુની એ ઇચ્છા! અનુકૂળ પડે, વા નવ પડે! ૮
સખિ! તારે માટે જીવીશ ફરી હું આ જગતમાં,
શીખો આ ફેરે તો સહવું વિધિની આ રમતમાં;
અહો! એ ઇચ્છાથી તુજ સહ ફરી જન્મીશ નકી,
તને ત્યારે, વ્હાલી ! હૃદયરસ હું અર્પીશ નકી. ૯
પ્રવાસે આ ચાલ્યો જીવ અનુભવી જ્યારથી થવા,
મળ્યું આવું મીઠું સહન કરવું ના કદી હશે;
ફકીરી તારી ને મધુર મુજ આ કેદ ગણજે,
લગાડી લેજે તું જગત સહુની ખાક જિગરે. ૧૦
ફરી જન્મી સાથે હૃદય મુજ હું અર્પીશ તને,
પ્રવાસે કૈં તેથી જરૂર વધુ વેળા થઈ જશે;
અરે! વ્હાલી! વ્હાલી! પ્રણયરસ કિન્તુ મધુર છે,
કયું તેને માટે હૃદય સુખથી ના અટકશે? ૧૧
પ્રવાસીને વીત્યા કંઈ યુગ, યુગો કૈં વહી જશે;
નકી તેમાં તેવો સમય મધુરો એક જ હશે;
ત્વરા છે ના કાંઈ કુદરત પીવાડે પીયૂષ જો,
ભલે લાખો જન્મો પ્રણયરસમાં એમ વહજો. ૧૨
પ્રિયે! આ આશાથી તુજ નયન તો પીગળી વહે,
પ્રિયે! આ આશા તો તુજ હૃદયને ક્રૂર જ દિસે!
ન તેં વિચારેલું કદી પણ હતું કાલનું, સખિ!
અરે! આ આશાથી ક્યમ સુખી બને તે દિલ? સખિ! ૧૩
નિરાશામાં, બેની! જીવિત ક્યમ તારું પૂરું થશે?
અને તારી પીડા મુજ નયન શેં જોઈ શક્શે?
રહ્યું જોવું, રોવું, સ્મરણ કરી ગાવું કદી કદી!
કભાવે ભાવે એ સહવી પણ ઇચ્છા પ્રભુ તણી. ૧૪
ati moDun moDun wadan tuj ‘chahun’ kahi shakyun;
ane marun haiyun samji naw whelun kani shakyun;
hati tun to shishya, ramatmay e chag tuj sau,
aho ! koDe hete hriday mam e laD puratun 1
mane na janyun ke hridayarasbhokta karish tun,
tane je arpelun piyush mujne te daish tun;
na janyun mein taro mam hriday alamb banshe;
na janyun ke pyalun tuj jigaranun aam Dhalshe ra
chahai moDi ne arar! dil whelun wash karyun,
wina wichare kain wali jigar te arpi ja didhun!
ghawayelun shalye mam dil wali anya dilanun,
tahin bandhayelun driDh pharajbandhe garibaDun 3
tane chahun kintu muj prnay tun joish nahin!
are! mrityu wela nayan tuj hun champish nahin!
tane aawe kashto,muj dil na aa Dhaal banshe,
tane chhoDi dewa hriday mam aa yatn karshe! 4
are! mari sthiti ankul nahin prem karwa,
sthitinan jantu te jan sthiti na pame palatwa;
wina ichchha! re! re! muj jigar to kroor banshe!
are! e chiratan tuj jigar to chiri jashe! pa
priye! hun jeno te kadi tyji mane swarg wasshe,
kadi chhuti tuti muj hridayanun pinjar jashe;
are! bandhai te pan naw uDe pankh kadiye,
nahin aa pankhi to kshan jiwi shake pinjar jate 6
are! ro na! ro na! pan nahi raDe to karish shun?
hwe to rowun e tuj hridayanun ek ja rahyun!
are! mare to e rudan pan mithun naw male!
are! haiyun rotan mukh hasawawun e ja pharje! 7
mane moDun moDun maran pachhi tun amrit malyun,
uthaDi na ko di maranawashne amrit shakyun,
are! Dholayun e, Dhali jai bhalyun chhek ja dhule,
prabhuni e ichchha! anukul paDe, wa naw paDe! 8
sakhi! tare mate jiwish phari hun aa jagatman,
shikho aa phere to sahawun widhini aa ramatman;
aho! e ichchhathi tuj sah phari janmish nki,
tane tyare, whali ! hridayras hun arpish nki 9
prwase aa chalyo jeew anubhwi jyarthi thawa,
malyun awun mithun sahn karawun na kadi hashe;
phakiri tari ne madhur muj aa ked ganje,
lagaDi leje tun jagat sahuni khak jigre 10
phari janmi sathe hriday muj hun arpish tane,
prwase kain tethi jarur wadhu wela thai jashe;
are! whali! whali! pranayras kintu madhur chhe,
kayun tene mate hriday sukhthi na atakshe? 11
prwasine witya kani yug, yugo kain wahi jashe;
nki teman tewo samay madhuro ek ja hashe;
twara chhe na kani kudrat piwaDe piyush jo,
bhale lakho janmo pranayarasman em wahjo 1ra
priye! aa ashathi tuj nayan to pigli wahe,
priye! aa aasha to tuj hridayne kroor ja dise!
na ten wicharelun kadi pan hatun kalanun, sakhi!
are! aa ashathi kyam sukhi bane te dil? sakhi! 13
nirashaman, beni! jiwit kyam tarun purun thashe?
ane tari piDa muj nayan shen joi shakshe?
rahyun jowun, rowun, smran kari gawun kadi kadi!
kabhawe bhawe e sahwi pan ichchha prabhu tani 14
ati moDun moDun wadan tuj ‘chahun’ kahi shakyun;
ane marun haiyun samji naw whelun kani shakyun;
hati tun to shishya, ramatmay e chag tuj sau,
aho ! koDe hete hriday mam e laD puratun 1
mane na janyun ke hridayarasbhokta karish tun,
tane je arpelun piyush mujne te daish tun;
na janyun mein taro mam hriday alamb banshe;
na janyun ke pyalun tuj jigaranun aam Dhalshe ra
chahai moDi ne arar! dil whelun wash karyun,
wina wichare kain wali jigar te arpi ja didhun!
ghawayelun shalye mam dil wali anya dilanun,
tahin bandhayelun driDh pharajbandhe garibaDun 3
tane chahun kintu muj prnay tun joish nahin!
are! mrityu wela nayan tuj hun champish nahin!
tane aawe kashto,muj dil na aa Dhaal banshe,
tane chhoDi dewa hriday mam aa yatn karshe! 4
are! mari sthiti ankul nahin prem karwa,
sthitinan jantu te jan sthiti na pame palatwa;
wina ichchha! re! re! muj jigar to kroor banshe!
are! e chiratan tuj jigar to chiri jashe! pa
priye! hun jeno te kadi tyji mane swarg wasshe,
kadi chhuti tuti muj hridayanun pinjar jashe;
are! bandhai te pan naw uDe pankh kadiye,
nahin aa pankhi to kshan jiwi shake pinjar jate 6
are! ro na! ro na! pan nahi raDe to karish shun?
hwe to rowun e tuj hridayanun ek ja rahyun!
are! mare to e rudan pan mithun naw male!
are! haiyun rotan mukh hasawawun e ja pharje! 7
mane moDun moDun maran pachhi tun amrit malyun,
uthaDi na ko di maranawashne amrit shakyun,
are! Dholayun e, Dhali jai bhalyun chhek ja dhule,
prabhuni e ichchha! anukul paDe, wa naw paDe! 8
sakhi! tare mate jiwish phari hun aa jagatman,
shikho aa phere to sahawun widhini aa ramatman;
aho! e ichchhathi tuj sah phari janmish nki,
tane tyare, whali ! hridayras hun arpish nki 9
prwase aa chalyo jeew anubhwi jyarthi thawa,
malyun awun mithun sahn karawun na kadi hashe;
phakiri tari ne madhur muj aa ked ganje,
lagaDi leje tun jagat sahuni khak jigre 10
phari janmi sathe hriday muj hun arpish tane,
prwase kain tethi jarur wadhu wela thai jashe;
are! whali! whali! pranayras kintu madhur chhe,
kayun tene mate hriday sukhthi na atakshe? 11
prwasine witya kani yug, yugo kain wahi jashe;
nki teman tewo samay madhuro ek ja hashe;
twara chhe na kani kudrat piwaDe piyush jo,
bhale lakho janmo pranayarasman em wahjo 1ra
priye! aa ashathi tuj nayan to pigli wahe,
priye! aa aasha to tuj hridayne kroor ja dise!
na ten wicharelun kadi pan hatun kalanun, sakhi!
are! aa ashathi kyam sukhi bane te dil? sakhi! 13
nirashaman, beni! jiwit kyam tarun purun thashe?
ane tari piDa muj nayan shen joi shakshe?
rahyun jowun, rowun, smran kari gawun kadi kadi!
kabhawe bhawe e sahwi pan ichchha prabhu tani 14
સ્રોત
- પુસ્તક : કલાપીનો કાવ્યકલાપ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 70)
- સંપાદક : અનંતરાય રાવળ
- પ્રકાશક : ગૂર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલય
- વર્ષ : 2011
- આવૃત્તિ : પુનર્મુદ્રણ