વિજળી શો થયો આ શો ઝબકારો જલની મહીં?
ઉડતાં હંસ ચોંકીને પાંખો એ નભમાં ચડી. ૧
નેત્રો ઉડે હંસનિ સાથ ઊંચે અહા તંહીં કૈં વચમાં મધૂરૂં!
ના ચાલતી આંખ હવે અગાડી જરા ચડી ત્યાં જ ઠરી ગઈ તે. ૨
માથે બેડૂં લઈ ઊભી સામે કો નવયૌવના,
મુખે છે હસ્ત એ ન્હાનો ઝરી સ્વેદની લૂછવા. ૩
એનૂં જ બિમ્બ જલમાં પડિને ઊડ્યૂં’તૂં
એથી જ વ્યર્થ ડરિ હંસ ગયેલ ઊડી;
એ વીરનાં નયન એ જ ચડાવનારૂં,
લૂટી જનાર દ્રવતૂં ઉર એ જ, એ, એ! ૪
જેને નિહાળિ નયનો ઠરતાં હતાં ત્યાં
તેનો જ હંસ બનવા દિલ હાલ ઈચ્છે;
તેના જ પાદ મહિં પાંખ પડી ગઈ સૌ,
તેને જ કાજ ઊરતખ્ત થયૂં જ ખાલી. ૫
સ્તમ્ભી જરી વદન એ નવ કોણ જોશે?
ચાલ્યાં જશે નયન એ નિરખ્યા વિના કો?
એવી ન કાર્ય તણિ કાંઈ જ તીવ્રતા છે,
કર્તાતણો અંહિં ન જે ઉપકાર ગાશે. ૬
સૌન્દર્ય આવું ધરતી ઊપરે નિહાળી
હર્ષે ક્યૂં હૃદય ના મગરૂર થાશે?
તો છો યુવાન પણ આ નિજ આંખ ઢાળે,
છો પાંખને નવિન આ લહરી ઊરાડે. ૭
હજી એ કન્યા છે નવિન મૃદુ કો પુષ્પ ખિલતૂં,
કંહીં પાંખો ખીલી, કંહિં હજૂ બિડાઈ કંહિં ખિલે;
સુગન્ધીની વેળા મધુતર હશે કોઈ જ નહીં;
સુરંગોની લક્ષ્મી વધુ વળિ હશે સુન્દર કંહી? ૮
જે ક્રીડા મૃદુ ઊગ્રતા સભરતા લાવણ્ય જાદૂભર્યાં
રૂપે યૌવનની સ્વતંત્ર રસિલી મૂકી દશા જે શકે,
તે કો તાનમહીં ઊંડા હૃદયના એકાગ્રતા ધારતાં,
જોનારાં નયનો અને ઉર નહીં એકાગ્ર કોનાં કરે? ૯
વિનિમય મધુ એવો યોધ સાધી રહ્યો છે,
પૂરમહિં ઊર વ્હેવા છૂટ છે પૂર્ણ પામ્યૂં;
ખડક જગત કેરૂં આજ પાણી થઈને
વિપુલ રસતણા કો ધોધમાં જાય ચાલ્યૂં. ૧૦
ભરે છે દૂર ત્યાં વારિ કન્યાની સખિ તો હજી,
ફરે છે તીરની કુંજે ભોળી એ મૃદુ આંખડી. ૧૧
થોભી ઉભી જરિક એ સખિ કાજ બાલા,
પ્હાની રહી પગતણી જરિ એક ઊંચે;
તેને અડી ફરફરે અનિલે નિમાળા,
બેડા પરે અલક એક વિંટાઈ ઊડે. ૧૨
સામે જ ગૌર મુખ છે સ્થિરતા ધરીને
ને નેત્ર કાંઈ તિરછાં બનતાં ફરે છે;
પ્હોંચી હતી નજર એ ત્યંહિં યોધ પાસે
જ્યારે હતાં નયન હંસ પરે ઠરેલાં. ૧૩
પાદ ને આંખડી એ તો હતાં ત્યાં સ્થિર થૈ રહ્યાં;
હૈયાનાં આંસુડાં મીઠાં સામેની છબિએ ઢળ્યાં. ૧૪
મનહર છબી ભાળી નેત્રે અને હૃદયે ઢળી,
પરવશ થતાં લ્હેરી મીઠી નસેનસમાં ચડી;
હૃદય કુમળૂં એ યોદ્ધામાં જડાઈ ગયૂં, અને
સહુ અરપવા, અર્પી દીધૂં છતાં, અધિરૂં બને. ૧૫
યોદ્ધાની તો નજર હજિ છે ત્યાંજ ચોંટી રહેલી,
તો યે તાજૂં તન મન થતૂં સૂચવે આંખ કાંઈ;
‘હૂં એવૂં એ’ –ઉર સમઝિ એ કાંઈ આનન્દ માને,
સંસારીને પ્રણયસુખની એ જ સીમા અંહીં છે. ૧૬
ક્ષણ થઈ અને બાલાનાં એ ઢળી નયનો જતાં,
પણ સુરખિ કો ગૂલાબી શી છવાઈ કપોલમાં;
ધડ ધડ થતૂં હેયૂં લોહી વહાવિ રહ્યૂં બધે,
થર થર થતાં ગાત્રો સર્વે ધ્રુજે બનિ મુગ્ધ છે. ૧૭
જાદૂભર્યાં નેત્ર વહાવિ જાદૂ કો અન્યના જાદુમહીં ફસાતાં;
તે જાદુનૂં ઝેર ઉતારવાનૂં કોની કને ઓષધ કૈં મળે ના. ૧૮
સ્રોત
- પુસ્તક : આપણી કવિતાસમૃદ્ધિ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 23)
- સંપાદક : બલવંતરાય કલ્યાણરાય ઠાકોર
- પ્રકાશક : ગુજરાત વર્નાક્યુલર સોસાયટી
- વર્ષ : 1931