રેખ્તા
હિન્દવી
સૂફીનામા
રાજસ્થાની
ન્હાનાલાલ દલપતરામ કવિ
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્ય પ્રદેશ!
અમારો ગુણિયલ ગુર્જર દેશ!
કૃષ્ણચન્દ્રની કૌમુદી-ઊજળો,
કીધ પ્રભુએય સ્વદેશ:
અમારો ગુણિયલ ગુર્જર દેશ!
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્ય પ્રદેશ!
આર્યનું સાગરતીર્થ પુરાણ,
તપોવન ભૃગુવસિષ્ઠના ભાણ;
ગીતાના ગાનારા મહારાજ,
પાર્થના સારથિનાં જય્હાં રાજ્ય:
ગ્રીસરોમથીય જૂનાં,
કુરુ-પાંડવથીયે પ્રાચીન,
સોમનાથ, ગિરિનગર, દ્વારકા:
યુગયુગ ધ્યાનવિલીન;
ઊભીને કાળસિન્ધુને તીર
બજાવે બંસરી ભવ્ય સુધીર.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્ય પ્રદેશ!
સ્થળેસ્થળ નવપલ્લવના પુંજ,
નદી ને તળાવ કેરી કુંજ:
કોમળી કવિતા સમ સુરસાળ
સિન્ધુ જ્યહાં દે મોતીના થાળ:
જગજૂનાં નિજ ગીત ગર્જતો
ફરતો સાગર આજ,
કેસર ઊછળી ઘૂઘવે ગરવો
વનમાં જ્યહાં વનરાજ:
ગિરિગિરિ શિખરશિખર સોહન્ત
મન્દિરે ધ્વજ ને સન્ત-મહન્ત.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્ય પ્રદેશ!
પૂર્વથી પશ્ચિમ વહે પ્રકાશ,
વહાણ ભરી વ્હેતી તેમ નિકાસ;
મોહી આંગણ ઊતર્યો જ યુરોપ,
વીણવા વાડીના ફૂલરોપ;
વીણી ન વણસે પુણ્યપાંગરી,
અમ રસભૂમિની છાબ;
જગમોહન મુંબઇ-નગરી જુઓ!
શું પાથર્યો કિનખાબ!
નિત્ય નવફૂલે ખીલે અભિરામ
લક્ષ્મીમ્હોર્યાં લક્ષ્મીનાં ધામ.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્ય પ્રદેશ!
ચોળી, ચણિયો, પાટલીનો ઘેર,
સેંથલે સાળુની સોનલ સેર;
છેડલે આચ્છાદી ઉરભાવ,
લલિત લજ્જાનો વદન જમાવ;
અંગ આખેયે નિજ અલબેલ,
સાળુમાં ઢાંકતી રૂપની વેલ;
રાણકતનયા, ભાવશોભના,
સુન્દરતાનો શું છોડ!
આર્ય સુન્દરી! નથી અવનીમાં
તુજ રૂપગુણની જોડ;
ભાલ કુંકુમ, કર કંકણ સાર,
કન્થના સજ્યા તેજશણગાર.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્ય પ્રદેશ!
ખેતરો ન્હાનાં, ન્હાની શી પોળ,
નાતજાતે ન્હાનડિયા ઘોળ,
ક્ષત્રીજાયાનાં ન્હાનલ રાજ્ય,
ધર્મના ન્હાનકડા જ સમાજ;
વૃદ્ધ ચાણક્યે વર્ણ્યાં પૂર્વે
ન્હાનાં પ્રજાનાં તન્ત્ર,
એહ પુરાતનના પડછાયા
આ અમ જીવનજન્ત્ર :
એક ફૂલેવેલે ફૂલતાં ફૂલ,
અમારા એક સુગન્ધ અમૂલ.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્ય પ્રદેશ!
દેશ નિજ તજી ધર્મને કાજ,
સાગરે ઝુકાવ્યું સફરી જહાજ;
ધર્મવીર પારસીનો સત્કાર
જગત-ઇતિહાસે અનુપ ઉદાર;
ઇસ્લામી યાત્રાળુનું આ
મક્કાનું મુખબાર;
હિન્દુ, મુસલમિન, પારસીઓને
અહીંયા તીરથદ્વાર:
પ્રભુ છે એક, ભૂમિ છે એક,
પિતા છે એક, માત છે એક,
આપણે એકની પ્રજા અનેક.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્ય પ્રદેશ!
નથી રમી સમશેરોના દાવ,
નથી ત્યમ ઘણા ઝીલ્યાયે ઘાવ;
શ્રી કૃષ્ણે કુરુક્ષેત્રની મ્હાંય
લીધાં વ્રત જાણે હજીય પળાય:
એક ઇડરના વનકેસરીએ,
ભડવીર બાપ્પારાવ,
વિશ્વવન્દ્ય સૂરજકુળ સ્થાપી
ચિતોડ કીધ યશછાંવ :
જન્મભૂમિ દયાનન્દનાં ધામ,
ગાંધીનાં ગીતાજીવન નિષ્કામ.
ધન્ય હો ! ધન્ય જ પુણ્ય પ્રદેશ !
સૂરતના રસિક રંગીલા રાજ,
બુદ્ધિધનભર્યો શ્રીનગર-સમાજ;
શૂરવીર સૌરાષ્ટ્રી યશવાન,
કચ્છનાં સાહસિક સન્તાન;
ખંડખંડ વિસ્તરતો હિન્દી
મહાસાગર મહારેલ,
તીરતીર જઇ સ્થાપી ગુર્જરી
સંસ્થાનોની વેલ;
મહાસાગરનાં પૃથ્વીવિશાળ
સરોવર કીધાં ગુર્જરી બાળ.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્ય પ્રદેશ !
વનેવન લીલો ઘટાસોહાગ,
જગતનો દીપે શું અમૂલખ બાગ!
સજાવ્યા જૈને રસશણગાર,
લતામંડપ સમ ધર્માગાર;
ભારતીએ કંઇ ફૂલફુવારો
અંજલિમાં શું લીધ!
દિશદિશમાં ફૂલધાર ઉડાવી
દિલના પરિમળ દીધ!
હિન્દમાતાની લાડીલી બાળ!
ગુર્જરી! જય! જય! તવ ચિરકાળ!
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્ય પ્રદેશ!
અમારો ગુણિયલ ગુર્જર દેશ!
સ્રોત
- પુસ્તક : ન્હાનાલાલ-મધુકોષ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 1)
- સંપાદક : અનંતરાય રાવળ
- પ્રકાશક : સાહિત્ય અકાદમી
- વર્ષ : 2002