રેખ્તા
હિન્દવી
સૂફીનામા
રાજસ્થાની
ઝવેરચંદ મેઘાણી
ઊંચી ઊંચી ડાળના લીંબડા, હો ભાઈ!
ઊંચી ઊંચી ડાળના, હો લીંબડા!
મારે તું વિના ન કોઈની સગાઈ રે.
જેલનાં જીવન એવાં.
લાખ લાખ પાંદ તારી આંખડી, હો ભાઈ!
લાખ લાખ પાંદ તારી આંખડી;
મારા ગામ તણી સીમડી કળાય રે? -જેલનાં.
મહીસાગર તીર મારાં ખોરડાં, હો ભાઈ!
મહીસાગર નીર મારાં ખોરડાં;
એની ઓસરીએ ચાંદની ચળાય રે. -જેલનાં
ઘરની ધણિયાણી મારી ફાતમા, હો ભાઈ!
ઘરની ધણિયાણી બીબી ફાતમા;
જોજે, ખેતર ગૈ છે કે કૂબામાંય રે. -જેલનાં.
કાસદ કરી મેલ્ય એક કાગડો, હો ભાઈ!
કાસદ દઈ મેલ્ય કાળો કાગડો;
મને એક વાર હળીમળી જાય રે. -જેલનાં.
ત્રણ ત્રણ મહિનાની મુલાકાત છે, હો ભાઈ!
ત્રણ ત્રણ મહિનાની મુલાકાત છે;
ઝીણી જાળીઓ આડેથી વાતો થાય રે. -જેલનાં.
કે’જે સિવડાવે નવાં પગરખાં, હો ભાઈ!
કે’જે સિવડાવે નવાં પગરખાં;
એના તળિયામાં રૂપિયા રખાય રે. -જેલનાં.
રૂપિયો દેવો પડે સિપાઈને, હો ભાઈ!
રૂપિયો દેવો પડે સિપાઈને;
નથી દેતા તો ચામડાં ચિરાય રે. -જેલનાં.
પંદર ‘મીલેટ’ના મેળાપ છે, હો ભાઈ!
પંદર ‘મીલેટ’ના મેળાપ છે;
ભૂંડી! જાળવજે, રોઈ ના જવાય રે. -જેલનાં.
રોશું તો પડશે મને ધોકલાં, હો ભાઈ!
રોશું તો પડશે ધિંગા ધોકલા;
તારી નજરું સામે એ નૈ સહાય રે. -જેલનાં.
મરિયમ નાની છે મારી દીકરી, હો ભાઈ!
મરિયમ નામે છે ડાહી દીકરી;
એને કે'જે જાળીને ન અડકાય રે. -જેલનાં.
મરિયમની કૂણી કૂણી આંગળી, હો ભાઈ!
મરિયમની કૂણી કૂણી આંગળી;
એને ટેરવે અડું તો સજા થાય રે. -જેલનાં.
મરિયમને દૂરથી બકા કરું, હો ભાઈ!
મરિયમને દૂરથી બકા કરું;
તો તો જેલર ખારો થઈ ખિજાય રે. -જેલનાં.
પૂછીશ ના સુખ:દુખની વાતડી, હો ભાઈ!
પૂછીશ મા ભીતરની વાતડી;
મારાં માફી નાં દનૈયાં કપાય રે. -જેલનાં.
બરધિયાને કાંધ હવે કેમ છે, હો ભાઈ!
(મારા) બરધિયાને કાંધ હવે કેમ છે?
રે’તા ભૂખ્યા કે રાતના ધરાય રે. -જેલનાં.
અરધાં ભૂખ્યાં તમે ભલે રહો, હો ભાઈ!
અરધાં ભૂખ્યાં તમે ભલે રહો;
મારા બરધિયાની સાર લ્યો સવાઈ રે. -જેલનાં.
વેચો વળીઓ ને વેચો વાંસડા, હો ભાઈ!
વેચો વળીયો ને વેચો વાંસડા;
મારા બરધિયાને વરસ બે જિવાડ રે. -જેલનાં.
ફટકા-ફાંસીનું શીખું કામ જો હું, ભાઈ!
ફટકા-ફાંસીનું બૂરું કામ જો;
વધે માફી, વળી રૂપૈયા રળાય રે. -જેલનાં.
(પણ) બદનામી થાય આખી જેલમાં હો ભાઈ!
બદનામી થાય આખી જેલમાં;
પીર દાવલશા સોણલે ભળાય રે. -જેલનાં.
ઘોળી માફી ને ઘોળ્યા રૂપિયા, હો ભાઈ!
ઘોળી માફી ને ઘોળ્યા રૂપિયા;
વરસ બે તો વહી જાશે પલકમાંય રે. -જેલનાં.
(1931)
સ્રોત
- પુસ્તક : સોના નાવડી (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 112)
- સંપાદક : જયંત મેઘાણી
- પ્રકાશક : ગુજરાત સાહિત્ય અકાદમી
- વર્ષ : 1997