તું શૂદ્ર છે, દલિત છે, અછૂત છે, અપવિત્ર છે...
પૂજાપાઠ, વેદમંત્રો, શિક્ષા દીક્ષા થાય નહીં.
યાદ કર ઇતિહાસ...
શંબુક ઋષિએ રામ પૂજ્યા,
વૃક્ષ શાખાએ અધોમુખ લટકીને...
રામરાજ્યમાં-
પિતા પહેલાં પુત્ર મર્યો, શંબુકની ભક્તિથી...
વસિષ્ઠ વચન- શૂદ્રને તપ શાં?
આને રામરાજ્યનો પ્રભાવ તૂટ્યો,
પિતા પહેલાં પુત્ર મૂઓ... શંબુકના કારણે...
પુષ્પક વિમાને ચઢી, મર્યાદા પુરુષોત્તમ રામે,
લક્ષ્યવેધી બાણથી શંબુક વીંધ્યો...
હે મર્યાદા પુરુષોત્તમ ક્યાં ગઈ તારી મર્યાદા?
તારા ભક્તનો શિરચ્છેદ કરતાં-
હૈયું ચિરાયું નહીં?
તને પેરેલિસિસ કેમ ન થયો?
અને-
હે શંબુક મુનિ!
તને ખબર નોતી
જડ વર્ણવ્યવસ્થાના નિયમોની?
દંડકારણ્ય સહેવાની ફરિયાદ કોની સમક્ષ કરું?
કોની સામે વિદ્રોહ કરું?
કાશ, આધુનિક શંબુકો... જાગો, ચેતો, કાન ખોલો...
આજે રામરાજ્યનો મંત્ર ગૂંજે છે.
તમે શંબુક બનશો તો?
રહેંસાઈ જશો, આંસુ સારનાર કોઈ નહીં બચે...
ભૂલથી વાલ્મીકિએ ‘શંબુક કાંડ’ રામાયણમાં લખ્યો
પણ
તમારી હત્યાના સમાચારો છાપવા
આધુનિક ભારતની ચોથી સત્તા જેવાં અખબારો પાસે
જગ્યા નહીં હોય...
ને કદાચ...
તમારા દફન માટે કફન નહીં હોય.
તમારાં મડાં માટે કબર નહીં હોય.,
-કેમકે
હજુ આજેય રામ જીવે છે.
રામના વટાળ વંશજો જીવે છે.
અને...શંબુક જીવે છે.
કરોડો શંબુકો
રામના લક્ષ્યવેધી બાણથી મોક્ષપ્રાપ્તિની પ્રતીક્ષામાં
મરવાના વાંકે જીવે છે.
tun shoodr chhe, dalit chhe, achhut chhe, apawitr chhe
pujapath, wedmantro, shiksha diksha thay nahin
yaad kar itihas
shambuk rishiye ram pujya,
wriksh shakhaye adhomukh latkine
ramrajyman
pita pahelan putr maryo, shambukni bhaktithi
wasishth wachan shudrne tap shan?
ane ramrajyno prabhaw tutyo,
pita pahelan putr muo shambukna karne
pushpak wimane chaDhi, maryada purushottam rame,
lakshywedhi banthi shambuk windhyo
he maryada purushottam kyan gai tari maryada?
tara bhaktno shirachchhed kartan
haiyun chirayun nahin?
tane perelisis kem na thayo?
ane
he shambuk muni!
tane khabar noti
jaD warnawywasthana niymoni?
danDkaranya sahewani phariyad koni samaksh karun?
koni same widroh karun?
kash, adhunik shambuko jago, cheto, kan kholo
aje ramrajyno mantr gunje chhe
tame shambuk bansho to?
rahensai jasho, aansu sarnar koi nahin bache
bhulthi walmikiye ‘shambuk kanD’ ramayanman lakhyo
pan
tamari hatyana samacharo chhapwa
adhunik bharatni chothi satta jewan akhbaro pase
jagya nahin hoy
ne kadach
tamara daphan mate kaphan nahin hoy
tamaran maDan mate kabar nahin hoy,
kemke
haju aajey ram jiwe chhe
ramana watal wanshjo jiwe chhe
ane shambuk jiwe chhe
karoDo shambuko
ramana lakshywedhi banthi mokshapraptini prtikshaman
marwana wanke jiwe chhe
tun shoodr chhe, dalit chhe, achhut chhe, apawitr chhe
pujapath, wedmantro, shiksha diksha thay nahin
yaad kar itihas
shambuk rishiye ram pujya,
wriksh shakhaye adhomukh latkine
ramrajyman
pita pahelan putr maryo, shambukni bhaktithi
wasishth wachan shudrne tap shan?
ane ramrajyno prabhaw tutyo,
pita pahelan putr muo shambukna karne
pushpak wimane chaDhi, maryada purushottam rame,
lakshywedhi banthi shambuk windhyo
he maryada purushottam kyan gai tari maryada?
tara bhaktno shirachchhed kartan
haiyun chirayun nahin?
tane perelisis kem na thayo?
ane
he shambuk muni!
tane khabar noti
jaD warnawywasthana niymoni?
danDkaranya sahewani phariyad koni samaksh karun?
koni same widroh karun?
kash, adhunik shambuko jago, cheto, kan kholo
aje ramrajyno mantr gunje chhe
tame shambuk bansho to?
rahensai jasho, aansu sarnar koi nahin bache
bhulthi walmikiye ‘shambuk kanD’ ramayanman lakhyo
pan
tamari hatyana samacharo chhapwa
adhunik bharatni chothi satta jewan akhbaro pase
jagya nahin hoy
ne kadach
tamara daphan mate kaphan nahin hoy
tamaran maDan mate kabar nahin hoy,
kemke
haju aajey ram jiwe chhe
ramana watal wanshjo jiwe chhe
ane shambuk jiwe chhe
karoDo shambuko
ramana lakshywedhi banthi mokshapraptini prtikshaman
marwana wanke jiwe chhe
સ્રોત
- પુસ્તક : વિસ્ફોટ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 112)
- સંપાદક : ચંદુ મહેરિયા
- પ્રકાશક : દલિત સાહિત્ય સંઘ
- વર્ષ : 1984