શાળાનો પ્રથમ પ્રવેશ
હતો સાક્ષાત્ પ્રલયનો.
ધ્રૂજતા હાથે પાટીમાં એકડો નહીં,
બળબળતા સહરાની અંગારભૂમિ શી ધબકતી છાતીમાં
લખી મારી જાત.
ત્યારથી હું અછૂત છું... અસ્પૃશ્ય છું... અસ્પર્શ્ય છું.
પડઘાતું રહ્યું હયાતીના અણુએ અણુમાં
સહસ્ર વીંછી ડંખ વેદનાનો પરિચય–
હિમાળાની દુર્ગમ ઊંચાઈ – શો ઓળંગ્યો તો વર્ગનો ઊંબર.
બધાથી દૂર – એ... ખૂણાની ધારે,
શંકરની એકલતા – શો મળ્યો આવાસ.
નેત્રમાં તો ત્રિપુરારિનું તાંડવ ત્યારે જ જન્મ્યું ’તું.
ને ઘુમરાતું રહ્યું ચોપાસ.
ફાટેલી થેલીમાં તૂટેલી પાટીનો મહા ખજાનો લઈ બેસતો...
હિબાકાતો સમય – કોરુંકટ્ટ આભ.
દ્રોણને દ્વારે વેદના એકલવ્યની હતી.
ઝીલાતા પાઠે – પગલાંને મળ્યા પ્રાસ.
પણ નથી ભૂલાતાં દૂરથી પડઘાતાં મારાં જ પગલાંના અવાજ.
ઊલી ગઈ ફીયા ભરેલ આંખ – આંસુની હેલ.
મેલી ચડ્ડી ને તૂટેલાં બાંયવાળા ખમીસથી લીંટ લૂછવાની વેળા...
ખરી ગઈ છે.
બાળપણમાં દોરાયેલ ધિક્કારની લીટી ઘાટી થઈ છે.
સહસ્ત્રાર્જુન–શો બે હાથથી લઉં વિશ્વને બાથમાં.
પગલાંમાં માપી લઉં બલિના બોલ
આંખમાં આભનો ચકરાવો,
ઉન્નત મસ્તકમાં
આગ-તેજાબ-વાયોલન્સ-વિદ્વતા પણ.
રે ધિક્કારના દેવ
આ જ દિન શોધ્યા કરું
મારાં ક્યા અંગ-ઉપાંગ પર લખાઈ છે અસ્પૃશ્યતાની ઋચાઓ!
એટલે જ તો મને અસ્પૃશ્ય નામ આપનાર
પૂછૂં તને :
ક્યાં છે એ તે વખતે તેં આપેલ નામ?
જેણે મને આજીવન પીડ્યો છે.
shalano pratham prawesh
hato sakshat pralayno
dhrujta hathe patiman ekDo nahin,
balabalta sahrani angarbhumi shi dhabakti chhatiman
lakhi mari jat
tyarthi hun achhut chhun asprishya chhun asparshya chhun
paDghatun rahyun hayatina anue anuman
sahasr winchhi Dankh wednano parichay–
himalani durgam unchai – sho olangyo to wargno umbar
badhathi door – e khunani dhare,
shankarni ekalta – sho malyo awas
netrman to tripurarinun tanDaw tyare ja janmyun ’tun
ne ghumratun rahyun chopas
phateli theliman tuteli patino maha khajano lai besto
hibakato samay – korunkatt aabh
dronne dware wedna eklawyni hati
jhilata pathe – paglanne malya pras
pan nathi bhulatan durthi paDghatan maran ja paglanna awaj
uli gai phiya bharel aankh – ansuni hel
meli chaDDi ne tutelan banywala khamisthi leent luchhwani wela
khari gai chhe
balapanman dorayel dhikkarni liti ghati thai chhe
sahastrarjun–sho be haththi laun wishwne bathman
paglanman mapi laun balina bol
ankhman abhno chakrawo,
unnat mastakman
ag tejab wayolans widwta pan
re dhikkarana dew
a ja din shodhya karun
maran kya ang upang par lakhai chhe asprishytani richao!
etle ja to mane asprishya nam apnar
puchhun tane ha
kyan chhe e te wakhte ten aapel nam?
jene mane ajiwan piDyo chhe
shalano pratham prawesh
hato sakshat pralayno
dhrujta hathe patiman ekDo nahin,
balabalta sahrani angarbhumi shi dhabakti chhatiman
lakhi mari jat
tyarthi hun achhut chhun asprishya chhun asparshya chhun
paDghatun rahyun hayatina anue anuman
sahasr winchhi Dankh wednano parichay–
himalani durgam unchai – sho olangyo to wargno umbar
badhathi door – e khunani dhare,
shankarni ekalta – sho malyo awas
netrman to tripurarinun tanDaw tyare ja janmyun ’tun
ne ghumratun rahyun chopas
phateli theliman tuteli patino maha khajano lai besto
hibakato samay – korunkatt aabh
dronne dware wedna eklawyni hati
jhilata pathe – paglanne malya pras
pan nathi bhulatan durthi paDghatan maran ja paglanna awaj
uli gai phiya bharel aankh – ansuni hel
meli chaDDi ne tutelan banywala khamisthi leent luchhwani wela
khari gai chhe
balapanman dorayel dhikkarni liti ghati thai chhe
sahastrarjun–sho be haththi laun wishwne bathman
paglanman mapi laun balina bol
ankhman abhno chakrawo,
unnat mastakman
ag tejab wayolans widwta pan
re dhikkarana dew
a ja din shodhya karun
maran kya ang upang par lakhai chhe asprishytani richao!
etle ja to mane asprishya nam apnar
puchhun tane ha
kyan chhe e te wakhte ten aapel nam?
jene mane ajiwan piDyo chhe
સ્રોત
- પુસ્તક : અક્ષરા (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 55)
- સંપાદક : યોસેફ મૅકવાન
- પ્રકાશક : નેશનલ બુક ટ્રસ્ટ, ઈન્ડિયા
- વર્ષ : 2007