દૂરના સમુદ્રની છાતી
અને મારાં આંગળાં વચ્ચે અંધકારની સમીપતા છે.
સમુદ્રના મસ્તકની સીધી લીટી
અને પગના અંગૂઠાના છાપરિયા વળાંકને સમાન્તર
બીજી બે રેખાઓ છે,
એને મારા શરીરની બધી રેખાઓ આંતરે છે.
છતાં હું એની સાથે એકરુપ થઈ
એના ગુહ્ય ભાગના તલ જેવો, એના હલબલાટ સાથે થથરૂં છું.
દૂર દૂરના પાણીના હોઠની અંદર ઊકળતી શાશ્વત વાસનાઓ
મને સંભળાય છે.
અંધકારના વાળ અમારી બન્નેની વચ્ચે છે
છતાં બપોરે એણે
પોતાના હોઠની ઊતરી ગયેલી નકામી ચામડી જેવા કાદવના
ઘેરા-ભૂખરા, ખરબચડા કિનારા ચખાડ્યા હતા
તેના સ્પર્શની વેદનાની મીઠાશ
હજી તાજી છે.
એની ચામડી નીચેનો ખળભળાટ
ઉપરના થર પર આવતાં આવતાં
પડખું બદલતી વખતે કાળા ચિત્તાની ચામડી પર થતો
લિસ્સો અને લયબદ્ધ હિલ્લોળ થઈ જાય છે.
ત્યારે મને અમારી વચ્ચેના અંધકારની ક્ષુદ્રતાનું ભાન થાય છે.
હું ધારતો હતો તેટલો અંધકા૨ ઘટ્ટ નથી.
વધારેમાં વધારે એનો થ૨
કિનારે પડેલ પથરાની છાતીએ ચીટકેલા ખાર જેટલો હશે
અથવા તો મરેલી માછલીની ખવાઈ ગયેલી ચામડી જેટલો હશે.
અચાનક મને વિચાર આવે છે
ચાંદની રાતે જ્યારે સમુદ્ર અંધકારનાં તમામ વસ્ત્રો ચીરી
નગ્ન ટોટેમ જેવો, આવકારતી ચામડીએ સળવળતો હશે
ત્યારે આ પાતળા અંધકારનું શું થતું હશે?
ક્યારેક તો મેં એને
કીડીઓના રાજમાર્ગ જેવા સૂકા, સડેલા વૃક્ષની આંખોમાં
ગંદા કપડાની જેમ ભરાઈ બેઠેલો જોયો છે
અને ક્યારેક
લીલાં પાંદડાંની પછવાડે જર્જરિત તંબૂ જેવો
તણાયેલો પણ જોયો છે.
પરંતુ જ્યારે ચાંદનીનાં સૈકાકુશળ આંગળાં
છાતી પર પડી પીઠને પણ પ્રકાશિત કરે એવા આદિમ જોશથી
ધસતાં હશે
ત્યારે આ બિચારા, જંગલી કૂતરાઓ વચ્ચે ફસાયેલા બિલાડીના
બચ્ચા જેવા ગભરુ, રેશમી અંધકારનું શું થતું હશે?
મરેલા પશુના માંસના ત્રાગડા પકડીને ગીધ
હવામાં હીંચકવાની રમત રમતાં હોય છે
તેમ જ એ પીંખાતો હશે,
બિચારો આજની રાતનો પા૨દર્શક અંધકા૨!
સૂવરની આંખોની કરુણ ગુફાઓ એને હંમેશની જેમ સંઘ૨શે?
માછલીના લિસ્સા કાંટાનો ઉપભોગ કરતાં કરતાં
એને યુદ્ધકેદીની જેમ નાસવું પડશે
ત્યારે કોણ, કયો પવિત્ર પુરુષ
એને ઈશ્વરના રહેવાસથી ખરડાયેલા હાથોમાં જગા આપશે?
કઈ વેશ્યા એને છાતી પર ચોળી પ્રિયતમને પ્રેમથી ભેટ ધરશે?
અત્યારે જેની સુંવાળી પથારી કરીને સૂતા છે
એમાંના કયા કરચલા, કયા કાચબા એને શરણું આપશે?
અંધકાર, તારી સ્થિરતા ઊડી જશે,
તારા થ૨ ઓગળશે
અને છેવટે કોઈ પણ આડમારગે નાસીને
તારે આ જ સમુદ્રની પીઠના અંદરના ચામડે
રંગ બદલી રહેવું પડશે, અરે અંધકાર!
(ડુમ્મસ, ૧૯૬૧)
durna samudrni chhati
ane maran anglan wachche andhkarni samipata chhe
samudrna mastakni sidhi liti
ane pagna anguthana chhapariya walankne samantar
biji be rekhao chhe,
ene mara sharirni badhi rekhao antre chhe
chhatan hun eni sathe ekrup thai
ena guhya bhagna tal jewo, ena halablat sathe thathrun chhun
door durna panina hothni andar ukalti shashwat wasnao
mane sambhlay chhe
andhkarna wal amari banneni wachche chhe
chhatan bapore ene
potana hothni utri gayeli nakami chamDi jewa kadawna
ghera bhukhra, kharabachDa kinara chakhaDya hata
tena sparshni wednani mithash
haji taji chhe
eni chamDi nicheno khalabhlat
uparna thar par awtan awtan
paDakhun badalti wakhte kala chittani chamDi par thato
lisso ane laybaddh hillol thai jay chhe
tyare mane amari wachchena andhkarni kshudrtanun bhan thay chhe
hun dharto hato tetlo andhka2 ghatt nathi
wadhareman wadhare eno tha2
kinare paDel pathrani chhatiye chitkela khaar jetlo hashe
athwa to mareli machhlini khawai gayeli chamDi jetlo hashe
achanak mane wichar aawe chhe
chandni rate jyare samudr andhkarnan tamam wastro chiri
nagn totem jewo, awkarti chamDiye salawalto hashe
tyare aa patala andhkaranun shun thatun hashe?
kyarek to mein ene
kiDiona rajamarg jewa suka, saDela wrikshni ankhoman
ganda kapDani jem bharai bethelo joyo chhe
ane kyarek
lilan pandDanni pachhwaDe jarjarit tambu jewo
tanayelo pan joyo chhe
parantu jyare chandninan saikakushal anglan
chhati par paDi pithne pan prakashit kare ewa aadim joshthi
dhastan hashe
tyare aa bichara, jangli kutrao wachche phasayela bilaDina
bachcha jewa gabharu, reshmi andhkaranun shun thatun hashe?
marela pashuna mansna tragDa pakDine geedh
hawaman hinchakwani ramat ramtan hoy chhe
tem ja e pinkhato hashe,
bicharo aajni ratno pa2darshak andhka2!
suwarni ankhoni karun guphao ene hanmeshni jem sangh2she?
machhlina lissa kantano upbhog kartan kartan
ene yuddhkedini jem nasawun paDshe
tyare kon, kayo pawitra purush
ene ishwarna rahewasthi kharDayela hathoman jaga apshe?
kai weshya ene chhati par choli priyatamne premthi bhet dharshe?
atyare jeni sunwali pathari karine suta chhe
emanna kaya karachla, kaya kachba ene sharanun apshe?
andhkar, tari sthirta uDi jashe,
tara tha2 ogalshe
ane chhewte koi pan aDmarge nasine
tare aa ja samudrni pithna andarna chamDe
rang badli rahewun paDshe, are andhkar!
(Dummas, 1961)
durna samudrni chhati
ane maran anglan wachche andhkarni samipata chhe
samudrna mastakni sidhi liti
ane pagna anguthana chhapariya walankne samantar
biji be rekhao chhe,
ene mara sharirni badhi rekhao antre chhe
chhatan hun eni sathe ekrup thai
ena guhya bhagna tal jewo, ena halablat sathe thathrun chhun
door durna panina hothni andar ukalti shashwat wasnao
mane sambhlay chhe
andhkarna wal amari banneni wachche chhe
chhatan bapore ene
potana hothni utri gayeli nakami chamDi jewa kadawna
ghera bhukhra, kharabachDa kinara chakhaDya hata
tena sparshni wednani mithash
haji taji chhe
eni chamDi nicheno khalabhlat
uparna thar par awtan awtan
paDakhun badalti wakhte kala chittani chamDi par thato
lisso ane laybaddh hillol thai jay chhe
tyare mane amari wachchena andhkarni kshudrtanun bhan thay chhe
hun dharto hato tetlo andhka2 ghatt nathi
wadhareman wadhare eno tha2
kinare paDel pathrani chhatiye chitkela khaar jetlo hashe
athwa to mareli machhlini khawai gayeli chamDi jetlo hashe
achanak mane wichar aawe chhe
chandni rate jyare samudr andhkarnan tamam wastro chiri
nagn totem jewo, awkarti chamDiye salawalto hashe
tyare aa patala andhkaranun shun thatun hashe?
kyarek to mein ene
kiDiona rajamarg jewa suka, saDela wrikshni ankhoman
ganda kapDani jem bharai bethelo joyo chhe
ane kyarek
lilan pandDanni pachhwaDe jarjarit tambu jewo
tanayelo pan joyo chhe
parantu jyare chandninan saikakushal anglan
chhati par paDi pithne pan prakashit kare ewa aadim joshthi
dhastan hashe
tyare aa bichara, jangli kutrao wachche phasayela bilaDina
bachcha jewa gabharu, reshmi andhkaranun shun thatun hashe?
marela pashuna mansna tragDa pakDine geedh
hawaman hinchakwani ramat ramtan hoy chhe
tem ja e pinkhato hashe,
bicharo aajni ratno pa2darshak andhka2!
suwarni ankhoni karun guphao ene hanmeshni jem sangh2she?
machhlina lissa kantano upbhog kartan kartan
ene yuddhkedini jem nasawun paDshe
tyare kon, kayo pawitra purush
ene ishwarna rahewasthi kharDayela hathoman jaga apshe?
kai weshya ene chhati par choli priyatamne premthi bhet dharshe?
atyare jeni sunwali pathari karine suta chhe
emanna kaya karachla, kaya kachba ene sharanun apshe?
andhkar, tari sthirta uDi jashe,
tara tha2 ogalshe
ane chhewte koi pan aDmarge nasine
tare aa ja samudrni pithna andarna chamDe
rang badli rahewun paDshe, are andhkar!
(Dummas, 1961)
સ્રોત
- પુસ્તક : અથવા અને (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 31)
- સર્જક : ગુલામમોહમ્મદ શેખ
- પ્રકાશક : સંવાદ પ્રકાશન અને ક્ષિતિજ સંશોધન પ્રકાશન કેન્દ્ર
- વર્ષ : 2013