વિજ્ઞાન ભણતાં ભણતાં
ન્યૂટનનું સફરજન પડતું જોઈ
મને પહેલો વિચાર એને ખાવાનો આવ્યો હતો.
સમૂહજીવનનો પાઠ શીખવા જતાં
હરિજન આશ્રમ રોડ પરનાં કાચઘરો જોઈ
મને પહેલો વિચાર
એમની ઉપર પથરો નાખવાનો આવ્યો હતો.
રિસેસમાં લાગેલી તરસને દબાવતાં
પાદરે માંડેલી પરબની ગોળીને જોઈ
મને પહેલો વિચાર
કૂતરાની જેમ એક પગ ઊંચો કરી
એમાં મૂતરવાનો આવ્યો હતો
શિયાળ ફરતું ફરતું શેરમાં આવી ચઢ્યું –
અકસ્માતે રંગરેજના કુંડામાં પડી ગયું –
રંગીન થતાં રંગમાં આવી ગયું –
જંગલમાં જઈ રાજા તરીકે રોફ કરવા લાગ્યું –
પકડાઈ જતાં પાઠ શીખ્યું –
– એવા મુદ્દા પરથી
એક કરતાં વધારે અર્થ નીકળે,
એવી વાર્તા લખવા કરતાં
મને છેલ્લો વિચાર અભણ રહેવાનો આવ્યો હતો.
ભણીને અપમાનની
સભાનતાને પામવી અને
નિષ્ક્રિયતાને પોષવી–એના કરતાં તો
અભણ રહીને અન્યાયીને માથે એડી તો મારત.
કે મહુડી ઢીંચીને અપમાન તો ગળી ગયો હોત!
wigyan bhantan bhantan
nyutananun sapharjan paDatun joi
mane pahelo wichar ene khawano aawyo hato
samuhjiwanno path shikhwa jatan
harijan ashram roD parnan kachaghro joi
mane pahelo wichar
emni upar pathro nakhwano aawyo hato
risesman lageli tarasne dabawtan
padre manDeli parabni goline joi
mane pahelo wichar
kutrani jem ek pag uncho kari
eman mutarwano aawyo hato
shiyal pharatun pharatun sherman aawi chaDhyun –
akasmate rangrejna kunDaman paDi gayun –
rangin thatan rangman aawi gayun –
jangalman jai raja tarike roph karwa lagyun –
pakDai jatan path shikhyun –
– ewa mudda parthi
ek kartan wadhare arth nikle,
ewi warta lakhwa kartan
mane chhello wichar abhan rahewano aawyo hato
bhanine apmanni
sabhantane pamwi ane
nishkriytane poshwi–ena kartan to
abhan rahine anyayine mathe eDi to marat
ke mahuDi Dhinchine apman to gali gayo hot!
wigyan bhantan bhantan
nyutananun sapharjan paDatun joi
mane pahelo wichar ene khawano aawyo hato
samuhjiwanno path shikhwa jatan
harijan ashram roD parnan kachaghro joi
mane pahelo wichar
emni upar pathro nakhwano aawyo hato
risesman lageli tarasne dabawtan
padre manDeli parabni goline joi
mane pahelo wichar
kutrani jem ek pag uncho kari
eman mutarwano aawyo hato
shiyal pharatun pharatun sherman aawi chaDhyun –
akasmate rangrejna kunDaman paDi gayun –
rangin thatan rangman aawi gayun –
jangalman jai raja tarike roph karwa lagyun –
pakDai jatan path shikhyun –
– ewa mudda parthi
ek kartan wadhare arth nikle,
ewi warta lakhwa kartan
mane chhello wichar abhan rahewano aawyo hato
bhanine apmanni
sabhantane pamwi ane
nishkriytane poshwi–ena kartan to
abhan rahine anyayine mathe eDi to marat
ke mahuDi Dhinchine apman to gali gayo hot!
સ્રોત
- પુસ્તક : બહિષ્કૃત ફૂલો (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 45)
- સર્જક : નીરવ પટેલ
- પ્રકાશક : પોતે
- વર્ષ : 2006