ભૂપ, મને લાગી તારી પ્યાસ — એને માણું.
તપ્ત મારો કંઠ તારા કાનનાં કમાડ પરે પટકાતો રોજ
આજ ચરમવ્યાકુલ બની તુમુલ મચ્યો છે
તને એનું નથી ભાન, નથી જાણ —એને માણું.
ભૂપ, મારાં તંન, મારાં સ્તન, મારાં બાળ, રે નયન મારાં, આવ.
આ ધધડ્યા મિજાગરા, આ કકળ્યા મિજાગરા, આ તૂટતા મિજાગરા
ને પલકમાં તૂટશે કમાડ —તને કશી નથી જાણ.
પછી કૂપમાં પારેવાં જેવો ફડ ફડ ફડ મારો વીંઝાતો વીંઝાતો
એવો ઘૂમશે અવાજ,
થશે તરંગિત જલ નીચે જલ નીચે જલ પછી જલ પછી જલ પછી જલ…
ઘૂમશે અવાજ મારો —ભૂપ, મારાં તંન, મારાં બાળ, રે નયન મારાં, આવ.
એવો ઘૂમશે અવાજ ત્યારે ચકળવકળ તારું બ્હાવરું શું તાકવા-ફંફોસવાના
મૂંઝારાને કેટલાયે જુગથી હું માણતી રહી છું.
એને જાણવા છતાં મેં કદી જોયું નથી.
એને જોઈ, માણવાની લાગી મને પ્યાસ —એને માણું.
સ્મિત નહીં, ચુંબનથી મત્ત બન્યા ઓષ્ઠે નહીં,
મૂર્છિત ન નૈન કે ન વિશ્રંભની ગોઠ,
નહીં આશ્લેષે આશ્લેષે બેય બદ્ધ દેહ, મૈથુન ન.
અક્ષતયોનિ રે હું તો રજસ્વલા નારી, મારી અનાઘ્રાત કાય,
આજન્મ આજન્મ મારી અનાઘ્રાત કાય.
રજસ્વલા નારી. મારી અનાઘ્રાત કાય તણી પોયણીની માંય હલે હવા
ને પરાગ ઊડે એકાંતને પ્રાન્ત.
આવ આવ આવ, મને લાગી તારી પ્યાસ, ભૂપ, આવ.
ભૂપ, મારા કાલાઘેલા મૂરખ રે બાળ,
મારા જન્મતાંની વેંત પછી ત્રિવલ્લીથી વીંટળાયા ગર્ભસ્થલે શુક્રના ભ્રમણ થકી
પ્રારંભાયો તાહરો નિવાસ —એને સ્મરું.
સ્મરું? સ્મરું? સ્મરું ક્યાંથી? ઉદરના અવકાશે હજુયે તું
ફરક્યા કરે છે કૂણું.
હજુયે હજુયે મને ખાટું ખાટું ભાવે અને વમન ને દોહદની ડમરીઓ છૂટે
અને માસ પછી માસ પછી માસ એમ નવને કે આઠને કે કોઈકે ટકોરે
ફૂટે વેણ, વેણ વેણ વેણ —પ્રસવની ચીસ.
તપ્ત મારો કંઠ —છોડ્યા નીવીબંધ, છોડ્યા.
ફીણ ફીણ ફીણ ફીણ —તોફાની હલ્લેસે જોડ્યાં બાવડાં ને ડાબલા
ને પ્રસવની ચીસ.
ભૂપ… ચીસ… ભૂપ… ચીસ… તારા કાનનાં કમાડ કેરા તૂટશે મિજાગરા.
આવ, ઊંવાં ઊંવા, મારા લાલ.
ટકોરે ટકોરે બોલે ત્રમ્ ત્રમ્ ત્રમ્ ત્રમ્ એવી મારી તામ્રકાય.
સૂરજે તપેલ લાલચોળ મારી ફફળતી કાય.
છાતીમાં છવીલ્લ બની ઊનાં ઊનાં ઊકળે છે દૂધ.
આવ, મારાં ભૂરિયાં ગલૂડિયાં, તું ચસ્ ચસ્ આવ.
તારાં અયનની વાટે વાટે આંખ મારી ઘૂમી.
તારા ભ્રમણનાં પગલે પગલે મારો કંઠ તારા કાનનાં કમાડ પરે
પટકતો રોજ હવે તોડશે કમાડ —એને માણું.
નમાયો નબાપો કહી શેરી વચ્ચે છોકરાંઓ હસ્યાં તને, હડદોલા દીધા તને
— જોતી હતી.
બાવાએ ઉપાડી તને ગામ-પરગામ કરી, ચીપિયો તપાવી દીધા ડામ —
બધું જોતી હતી.
જોતી હતી —સપરાએ પીટ્યો તને, રાજાએ દંડ્યો છે તને,
મદારીએ ડસાવ્યા છે નાગ.
તારાં જીંથરાં ને ચીંથરાંથી ખાવા ધાય કૂતરાં.
બળબળ બપોરે તું બંધ સૂતાં ઘરો વચ્ચે દોડતાંક ઠોકરાતાં ગડથોલું ખાય
— મેં એ જોયું હતું.
જોયું’તું, જોયું’તું મારા પૂત, તારા વ્રણે વ્રણે આંખ મારી ઝૂકી ઝૂકી
પસવારી પસવારી પોઢાડતી તને.
તારા ઊંહકારે, પલકારે, ઝબકારે આંખ મારી ઝળૂંબી ઝળૂંબી
કેવું ઘૂમતી’તી?
આંખ મારી ભ્રમર બનીને તારા ઘનઘોર કેશે… તને નથી કશી યાદ,
મારા ભૂપ, જે તું શાહ સોદાગર, વેચે લાખોના તોખાર.
અકીક, નીલમ, મોતી, પોખરાજ, મલમલી ગાલીચા કે ચીનાંશુક નીલાંબર
તણી પોઠ ફર્યા કરે, ઢળ્યા કરે.
એક દ્યૂતના પાસામાં બધું ફોક અને ગામ-પરગામ ચાલી પેદલની ખેપ.
ક્યાંક વન કે વેરાનમાં ઉજાગરા ને વનેચરો સૂંઘી સૂંઘી ચાલ્યાં જાય,
આભના તારાઓ બધા આંખમાં સમાય.
અને ભટકતાં ભટકતાં કિલ્લાનાં કમાડ આવ્યાં રાજદરબાર,
દીધી મૃદંગને થાપ તાતા થૈ તાતા થૈ.
ડોલે આખો દરબાર, કીધા રાજાને જુહાર, મોટા મળ્યા અકરામ.
એક ષોડશીનાં નયનનાં બાણ અને ફોક્ બધું ફોક્.
કોઈ ભિખ્ખુનો અવાજ બની ગામ-પરગામ ફરી ગામ-પરગામ.
ફેંદ્યા મલ્લના અખાડા, કર્યા નૈયાયિકો-મીમાંસકો સાથે કંઈ વાદ ને વિવાદ.
ક્યાંક કવિ બની ગાઈ લીધાં બંદીગાન,
ચતુર્થ ચરણ રચી પૂર્તિ કાજ ફરી વળ્યો,
પણ —
ક્યાંક મૃદંગપે એક તાલ ચૂક્યો કે વિવાદમાં બધાં
હાજરાહજૂર છતાં એક પળ સાવ શૂન્ય, ભ્રાન્ત, અન્યમનસ્ક,
‘લે જીત તારી’—કરી ઊઠ્યો,
સોપાનવિથિકા બધી ઠેકતાંક દોડ્યો અને ધબ્?
લાલચોળ આંખ વચે આભના તારાઓ બધા આથમતા
એક એક એક બસ એક એવું ખૂંચ્યો તને,
ડળક ડળક આંસુ થઈ તને ખૂંચ્યો ક્યાંક, એવું તને થયું નથી?
પૂનમની રાત અને વાદળીઓ એક પછી એક જે પસાર
એને ગવાક્ષ કે ઉપવન, ઉબડખાબડ કોઈ ઉટજને પ્રાંગણથી
નીરખતાં નીરખતાં
કોઈમાં તને આ ઘેરું મુખ, ઝગ્યા ઓષ્ઠ અને ફીણ ફીણ ઘૂમરાતી
કેશવિચિમાલા અને કુશતૃણ સમી તીણી નાસિકાનો જાગ્યો નહીં ભાસ?
જાગ્યો નહીં ભાસ, તને જાગી નહીં યાદ, મારા ઈશ, મારા ભૂપ,
તારી સમવય માત?
કેશરંગી, કૃશકાય કાગડાઓ ઊડાઊડ કર્યા કરે,
ઘર કેરી ડાળે બેસી, ‘ચીંવી જેવું જરા ઝીણું બોલી પછી વેરી દે હગાર.
વેરી દે હગાર, તને જાગી નથી યાદ, મારા અબૂધ રે બાળ —એને માણું.
ડિમ્ ડિમ્ ડિમ્ ડિમ્ ડિંડિમિક
સપ્ત સપ્ત પાતાળના ઊંડાણેથી પ્રહર પ્રહર વીત્યે પ્રહરીઓ આવ્યે જાય,
ચાલ્યા જાય….
એક વિપળની વાર, પછી ઘૂમશે અવાજ
— તાત, કાયાએ કાયાએ ગૌર કમનીય કમનીય નાર,
તારી સમવય માત, અનાઘ્રાત, આવ.
બધું ફોક્.
‘આવ’—સુણતાંની વેંત બધું ફોક્, પછી ગામપરગામ, ફોક્, ગામપરગામ.
ક્યાંક ગામ, ક્યાંક ટીંબા, ક્યાંક સૂસવતી રેત, ક્યાંક
વડવાઈ-વેલીગૂંથ્યા દાવાનલ.
અનલની જ્વાલે બધું સ્વાહા, મારાં તંન, મારા અવાજના દીવે તારી દોટ.
એવો ભોમિયો બનીને મારો ઘૂમશે અવાજ,
સ્વાહા તાલ ને વિવાદ, સ્વાહા મૃદંગનિનાદ,
સ્વાહા શ્લોક અને સર્ગ અને મહાકાવ્ય, શતક કે સ્તોત્ર કેરો કવિ સ્વાહા.
મલ્લ ફેંક્યા, દ્યૂત ફેંક્યાં, ફેંક્યાં ફેંક્યાં નીલમ-મોતી
ને બધા વસ્ત્રના આગાર, ઊડ્યા સૈંધવી તોખાર
મુઠ્ઠી વાળી, ભીડી દાંત,
દડબડ દડબડ, એક્કે ના લગામ.
છલ છલ છલ મારો છલકે પોકાર.
ગયાં ગામ, ગયા ટીંબા, ગયાં શામળાં તમાલવન,
શંકુદ્રુમ કામાક્ષીના દેશ રહ્યા પીછે, રહ્યાં પીછે તપોવન.
ઠેક્યા હિમનગ ઠેક્યા, ઠેક્યા સૂસવતા નદ,
ક્યાંક છૂટી ગયાં પાદત્રાણ, ડાળીમાં ઝલાઈ ગયા શિરપેચ,
ઉત્તરીય-અધોવસ્ત્ર લીરા લીરા અને તૂટ્યા કટિબંધ તૂટ્યા.
એક તૂટ્યો ના અવાજ, મારો તૂટે ના અવાજ, એમ તૂટે ના અવાજ,
મારા ઉદરથી પ્રતિક્ષણ પ્રસવ્યો જે જાય એમ તૂટે ના અવાજ.
અને અજસ્ર ગતિનો અહા સ્રોત તું તો તૂટે ના અવાજ
મુખે ફીણ, કેશે ધૂલ અને શ્વાસ જાણે સૂસવતો ગ્રીષ્મનો મધ્યાહ્ન.
બુભૂક્ષા, તૃષા કે શૌચ દૈનંદિન એવું બધું વેર ને વિખેર
અને ઝરડાયાં અંગ પરે લોહી રેબઝેબ રેબઝેબ.
ચારેકોર ધૂલિસ્નાન, પડ્યા પગતલે ચીરા, બસ ગતિ ગતિ ગતિ.
એક વિપલની વાર, મારો છલકે પોકાર, પછી ગતિ ગતિ ગતિ.
મારું ફરકે વામાંગ, મારું ફરકે વામાંગ.
રોમે રોમે રોમાંચનાં આલંગિન આલંગિન, થર થર થર ધ્રૂજે પીપળનું પાંદ.
ગતિ ગતિ ગતિ પછી ઊછળતું ધૂણતું આ વૃક્ષ અને
ઊંચા ઊંચા પયોધરો શિકર શિકર,
ઘાસલ પ્રસ્વેદ અને ધૂલિભરી વાસ,
કેશે કેશે કેશાયિત, કેશાયિત ફરી વળે ઘ્રાણ,
કટિતટે આંગળીઓ ખૂલે ને બિડાય, ભીંસ કચડ કચડ ભૂજબંધ,
ધધકતો પ્રવાહિત ઉચ્છ્વાસ ચૂમી વળે ગ્રીવા, ઓષ્ઠ, કર્ણમૂલ,
ઉરોજ, કપોલ, નૈન સ્વૈર ગતિ
કાનમાં વીંઝાય
ધસી ધસી કાનમાં વીંઝાય, અરે, શ્વાસભર્યા, છલોછલ, અધૂકડા,
વેરણછેરણ, થોડા સ્વર ને વ્યંજન —
માંથી મ્હોરી ઊઠે કુસુમિત લતા કેરું નામ, એક નામ, ને હું જાગું.
જાગું ઘેનભર્યું જાગું અને જાગીને તણાઉં.
નિસ્તીર નદીની વચ પુલક-પુલકભર્યા સોમ જેવા નામનો ઉદય,
મારા નામનો ઉદય, આખા નામનો ઉદય અને ઘોષ-પ્રતિઘોષ.
— અને ફૂટતો અવાજ નથી તૂટતો અવાજ
એનો સ્પર્શ થતાંવેંત વીંઝી કેશ, ઘૂમી, તંગમુઠ્ઠી દોડ્યો આવ દોડ્યો આવ
સ્તનંધય મારા, મારી છાતીએ કિલ્લોલ તારો વેર —એને માણું.
બસ ગતિ ગતિ ગતિ
પછી રતિ રતિ રતિ
એક નિશ્રાન્ત નિશ્રાન્ત મીંચી ચિરવંધ્ય, ચિરંજીવ, ચિરકેલી—
માણું એને માણું.
આવ, આવ રે ભૂપેશ, આવ.
bhoop, mane lagi tari pyas — ene manun
tapt maro kanth tara kannan kamaD pare patkato roj
aj charmawyakul bani tumul machyo chhe
tane enun nathi bhan, nathi jan —ene manun
bhoop, maran tann, maran stan, maran baal, re nayan maran, aaw
a dhadhaDya mijagra, aa kakalya mijagra, aa tutta mijagra
ne palakman tutshe kamaD —tane kashi nathi jaan
pachhi kupman parewan jewo phaD phaD phaD maro winjhato winjhato
ewo ghumshe awaj,
thashe tarangit jal niche jal niche jal pachhi jal pachhi jal pachhi jal…
ghumshe awaj maro —bhup, maran tann, maran baal, re nayan maran, aaw
ewo ghumshe awaj tyare chakalawkal tarun bhawarun shun takwa phamphoswana
munjharane ketlaye jugthi hun manti rahi chhun
ene janwa chhatan mein kadi joyun nathi
ene joi, manwani lagi mane pyas —ene manun
smit nahin, chumbanthi matt banya oshthe nahin,
murchhit na nain ke na wishrambhni goth,
nahin ashleshe ashleshe bey baddh deh, maithun na
akshatayoni re hun to rajaswala nari, mari anaghrat kay,
ajanm ajanm mari anaghrat kay
rajaswala nari mari anaghrat kay tani poynini manya hale hawa
ne prag uDe ekantne prant
aw aaw aaw, mane lagi tari pyas, bhoop, aaw
bhoop, mara kalaghela murakh re baal,
mara janmtanni went pachhi triwallithi wintlaya garbhasthle shukrna bhrman thaki
prarambhayo tahro niwas —ene smarun
smrun? smrun? smarun kyanthi? udarna awkashe hajuye tun
pharakya kare chhe kunun
hajuye hajuye mane khatun khatun bhawe ane waman ne dohadni Damrio chhute
ane mas pachhi mas pachhi mas em nawne ke athne ke koike takore
phute wen, wen wen wen —prasawni chees
tapt maro kanth —chhoDya niwibandh, chhoDya
pheen pheen pheen phin —tophani hallese joDyan bawDan ne Dabla
ne prasawni chees
bhoop… chees… bhoop… chees… tara kannan kamaD kera tutshe mijagra
aw, unwan unwa, mara lal
takore takore bole tram tram tram tram ewi mari tamrkay
surje tapel lalchol mari phaphalti kay
chhatiman chhawill bani unan unan ukle chhe doodh
aw, maran bhuriyan galuDiyan, tun chas chas aaw
taran ayanni wate wate aankh mari ghumi
tara bhramannan pagle pagle maro kanth tara kannan kamaD pare
patakto roj hwe toDshe kamaD —ene manun
namayo nabapo kahi sheri wachche chhokrano hasyan tane, haDdola didha tane
— joti hati
bawaye upaDi tane gam pargam kari, chipiyo tapawi didha Dam —
badhun joti hati
joti hati —sapraye pityo tane, rajaye danDyo chhe tane,
madariye Dasawya chhe nag
taran jinthran ne chinthranthi khawa dhay kutran
balbal bapore tun bandh sutan gharo wachche doDtank thokratan gaDtholun khay
— mein e joyun hatun
joyun’tun, joyun’tun mara poot, tara wrne wrne aankh mari jhuki jhuki
paswari paswari poDhaDti tane
tara unhkare, palkare, jhabkare aankh mari jhalumbi jhalumbi
kewun ghumti’ti?
ankh mari bhramar banine tara ghanghor keshe… tane nathi kashi yaad,
mara bhoop, je tun shah sodagar, weche lakhona tokhar
akik, nilam, moti, pokhraj, malamli galicha ke chinanshuk nilambar
tani poth pharya kare, Dhalya kare
ek dyutna pasaman badhun phok ane gam pargam chali pedalni khep
kyank wan ke weranman ujagra ne wanechro sunghi sunghi chalyan jay,
abhna tarao badha ankhman samay
ane bhataktan bhataktan killanan kamaD awyan rajadarbar,
didhi mridangne thap tata thai tata thai
Dole aakho darbar, kidha rajane juhar, mota malya akram
ek shoDshinan nayannan ban ane phok badhun phok
koi bhikhkhuno awaj bani gam pargam phari gam pargam
phendya mallna akhaDa, karya naiyayiko mimansko sathe kani wad ne wiwad
kyank kawi bani gai lidhan bandigan,
chaturth charan rachi purti kaj phari walyo,
pan —
kyank mridangpe ek tal chukyo ke wiwadman badhan
hajrahjur chhatan ek pal saw shunya, bhrant, anyamnask,
‘le jeet tari’—kari uthyo,
sopanawithika badhi thektank doDyo ane dhab?
lalchol aankh wache abhna tarao badha athamta
ek ek ek bas ek ewun khunchyo tane,
Dalak Dalak aansu thai tane khunchyo kyank, ewun tane thayun nathi?
punamni raat ane wadlio ek pachhi ek je pasar
ene gawaksh ke upwan, ubaDkhabaD koi utajne pranganthi
nirakhtan nirakhtan
koiman tane aa gherun mukh, jhagya oshth ane pheen pheen ghumrati
keshawichimala ane kushtrin sami tini nasikano jagyo nahin bhas?
jagyo nahin bhas, tane jagi nahin yaad, mara ish, mara bhoop,
tari samway mat?
keshrangi, krishakay kagDao uDauD karya kare,
ghar keri Dale besi, ‘chinwi jewun jara jhinun boli pachhi weri de hagar
weri de hagar, tane jagi nathi yaad, mara abudh re bal —ene manun
Dim Dim Dim Dim DinDimik
sapt sapt patalna unDanethi prahar prahar witye prhrio aawye jay,
chalya jay…
ek wipalni war, pachhi ghumshe awaj
— tat, kayaye kayaye gaur kamniy kamniy nar,
tari samway mat, anaghrat, aaw
badhun phok
‘aw’—suntanni went badhun phok, pachhi gamapargam, phok, gamapargam
kyank gam, kyank timba, kyank susawti ret, kyank
waDwai weligunthya dawanal
analni jwale badhun swaha, maran tann, mara awajna diwe tari dot
ewo bhomiyo banine maro ghumshe awaj,
swaha tal ne wiwad, swaha mridanganinad,
swaha shlok ane sarg ane mahakawya, shatak ke stotr kero kawi swaha
mall phenkya, dyoot phenkyan, phenkyan phenkyan nilam moti
ne badha wastrna agar, uDya saindhwi tokhar
muththi wali, bhiDi dant,
daDbaD daDbaD, ekke na lagam
chhal chhal chhal maro chhalke pokar
gayan gam, gaya timba, gayan shamlan tamalwan,
shankudrum kamakshina desh rahya pichhe, rahyan pichhe tapowan
thekya himnag thekya, thekya susawta nad,
kyank chhuti gayan padatran, Daliman jhalai gaya shirpech,
uttariy adhowastr lira lira ane tutya katibandh tutya
ek tutyo na awaj, maro tute na awaj, em tute na awaj,
mara udarthi prtikshan prsawyo je jay em tute na awaj
ane ajasr gatino aha srot tun to tute na awaj
mukhe pheen, keshe dhool ane shwas jane susawto grishmno madhyahn
bubhuksha, trisha ke shauch dainandin ewun badhun wer ne wikher
ane jharDayan ang pare lohi rebjheb rebjheb
charekor dhulisnan, paDya pagatle chira, bas gati gati gati
ek wipalni war, maro chhalke pokar, pachhi gati gati gati
marun pharke wamang, marun pharke wamang
rome rome romanchnan alangin alangin, thar thar thar dhruje pipalanun pand
gati gati gati pachhi uchhalatun dhunatun aa wriksh ane
uncha uncha payodhro shikar shikar,
ghasal praswed ane dhulibhri was,
keshe keshe keshayit, keshayit phari wale ghran,
katitte anglio khule ne biDay, bheens kachaD kachaD bhujbandh,
dhadhakto prwahit uchchhwas chumi wale griwa, oshth, karnmul,
uroj, kapol, nain swair gati
kanman winjhay
dhasi dhasi kanman winjhay, are, shwasbharya, chhalochhal, adhukDa,
weranchheran, thoDa swar ne wyanjan —
manthi mhori uthe kusumit lata kerun nam, ek nam, ne hun jagun
jagun ghenbharyun jagun ane jagine tanaun
nistir nadini wach pulak pulakbharya som jewa namno uday,
mara namno uday, aakha namno uday ane ghosh pratighosh
— ane phutto awaj nathi tutto awaj
eno sparsh thatanwent winjhi kesh, ghumi, tangmuththi doDyo aaw doDyo aaw
stnandhay mara, mari chhatiye killol taro wer —ene manun
bas gati gati gati
pachhi rati rati rati
ek nishrant nishrant minchi chirwandhya, chiranjiw, chirkeli—
manun ene manun
aw, aaw re bhupesh, aaw
bhoop, mane lagi tari pyas — ene manun
tapt maro kanth tara kannan kamaD pare patkato roj
aj charmawyakul bani tumul machyo chhe
tane enun nathi bhan, nathi jan —ene manun
bhoop, maran tann, maran stan, maran baal, re nayan maran, aaw
a dhadhaDya mijagra, aa kakalya mijagra, aa tutta mijagra
ne palakman tutshe kamaD —tane kashi nathi jaan
pachhi kupman parewan jewo phaD phaD phaD maro winjhato winjhato
ewo ghumshe awaj,
thashe tarangit jal niche jal niche jal pachhi jal pachhi jal pachhi jal…
ghumshe awaj maro —bhup, maran tann, maran baal, re nayan maran, aaw
ewo ghumshe awaj tyare chakalawkal tarun bhawarun shun takwa phamphoswana
munjharane ketlaye jugthi hun manti rahi chhun
ene janwa chhatan mein kadi joyun nathi
ene joi, manwani lagi mane pyas —ene manun
smit nahin, chumbanthi matt banya oshthe nahin,
murchhit na nain ke na wishrambhni goth,
nahin ashleshe ashleshe bey baddh deh, maithun na
akshatayoni re hun to rajaswala nari, mari anaghrat kay,
ajanm ajanm mari anaghrat kay
rajaswala nari mari anaghrat kay tani poynini manya hale hawa
ne prag uDe ekantne prant
aw aaw aaw, mane lagi tari pyas, bhoop, aaw
bhoop, mara kalaghela murakh re baal,
mara janmtanni went pachhi triwallithi wintlaya garbhasthle shukrna bhrman thaki
prarambhayo tahro niwas —ene smarun
smrun? smrun? smarun kyanthi? udarna awkashe hajuye tun
pharakya kare chhe kunun
hajuye hajuye mane khatun khatun bhawe ane waman ne dohadni Damrio chhute
ane mas pachhi mas pachhi mas em nawne ke athne ke koike takore
phute wen, wen wen wen —prasawni chees
tapt maro kanth —chhoDya niwibandh, chhoDya
pheen pheen pheen phin —tophani hallese joDyan bawDan ne Dabla
ne prasawni chees
bhoop… chees… bhoop… chees… tara kannan kamaD kera tutshe mijagra
aw, unwan unwa, mara lal
takore takore bole tram tram tram tram ewi mari tamrkay
surje tapel lalchol mari phaphalti kay
chhatiman chhawill bani unan unan ukle chhe doodh
aw, maran bhuriyan galuDiyan, tun chas chas aaw
taran ayanni wate wate aankh mari ghumi
tara bhramannan pagle pagle maro kanth tara kannan kamaD pare
patakto roj hwe toDshe kamaD —ene manun
namayo nabapo kahi sheri wachche chhokrano hasyan tane, haDdola didha tane
— joti hati
bawaye upaDi tane gam pargam kari, chipiyo tapawi didha Dam —
badhun joti hati
joti hati —sapraye pityo tane, rajaye danDyo chhe tane,
madariye Dasawya chhe nag
taran jinthran ne chinthranthi khawa dhay kutran
balbal bapore tun bandh sutan gharo wachche doDtank thokratan gaDtholun khay
— mein e joyun hatun
joyun’tun, joyun’tun mara poot, tara wrne wrne aankh mari jhuki jhuki
paswari paswari poDhaDti tane
tara unhkare, palkare, jhabkare aankh mari jhalumbi jhalumbi
kewun ghumti’ti?
ankh mari bhramar banine tara ghanghor keshe… tane nathi kashi yaad,
mara bhoop, je tun shah sodagar, weche lakhona tokhar
akik, nilam, moti, pokhraj, malamli galicha ke chinanshuk nilambar
tani poth pharya kare, Dhalya kare
ek dyutna pasaman badhun phok ane gam pargam chali pedalni khep
kyank wan ke weranman ujagra ne wanechro sunghi sunghi chalyan jay,
abhna tarao badha ankhman samay
ane bhataktan bhataktan killanan kamaD awyan rajadarbar,
didhi mridangne thap tata thai tata thai
Dole aakho darbar, kidha rajane juhar, mota malya akram
ek shoDshinan nayannan ban ane phok badhun phok
koi bhikhkhuno awaj bani gam pargam phari gam pargam
phendya mallna akhaDa, karya naiyayiko mimansko sathe kani wad ne wiwad
kyank kawi bani gai lidhan bandigan,
chaturth charan rachi purti kaj phari walyo,
pan —
kyank mridangpe ek tal chukyo ke wiwadman badhan
hajrahjur chhatan ek pal saw shunya, bhrant, anyamnask,
‘le jeet tari’—kari uthyo,
sopanawithika badhi thektank doDyo ane dhab?
lalchol aankh wache abhna tarao badha athamta
ek ek ek bas ek ewun khunchyo tane,
Dalak Dalak aansu thai tane khunchyo kyank, ewun tane thayun nathi?
punamni raat ane wadlio ek pachhi ek je pasar
ene gawaksh ke upwan, ubaDkhabaD koi utajne pranganthi
nirakhtan nirakhtan
koiman tane aa gherun mukh, jhagya oshth ane pheen pheen ghumrati
keshawichimala ane kushtrin sami tini nasikano jagyo nahin bhas?
jagyo nahin bhas, tane jagi nahin yaad, mara ish, mara bhoop,
tari samway mat?
keshrangi, krishakay kagDao uDauD karya kare,
ghar keri Dale besi, ‘chinwi jewun jara jhinun boli pachhi weri de hagar
weri de hagar, tane jagi nathi yaad, mara abudh re bal —ene manun
Dim Dim Dim Dim DinDimik
sapt sapt patalna unDanethi prahar prahar witye prhrio aawye jay,
chalya jay…
ek wipalni war, pachhi ghumshe awaj
— tat, kayaye kayaye gaur kamniy kamniy nar,
tari samway mat, anaghrat, aaw
badhun phok
‘aw’—suntanni went badhun phok, pachhi gamapargam, phok, gamapargam
kyank gam, kyank timba, kyank susawti ret, kyank
waDwai weligunthya dawanal
analni jwale badhun swaha, maran tann, mara awajna diwe tari dot
ewo bhomiyo banine maro ghumshe awaj,
swaha tal ne wiwad, swaha mridanganinad,
swaha shlok ane sarg ane mahakawya, shatak ke stotr kero kawi swaha
mall phenkya, dyoot phenkyan, phenkyan phenkyan nilam moti
ne badha wastrna agar, uDya saindhwi tokhar
muththi wali, bhiDi dant,
daDbaD daDbaD, ekke na lagam
chhal chhal chhal maro chhalke pokar
gayan gam, gaya timba, gayan shamlan tamalwan,
shankudrum kamakshina desh rahya pichhe, rahyan pichhe tapowan
thekya himnag thekya, thekya susawta nad,
kyank chhuti gayan padatran, Daliman jhalai gaya shirpech,
uttariy adhowastr lira lira ane tutya katibandh tutya
ek tutyo na awaj, maro tute na awaj, em tute na awaj,
mara udarthi prtikshan prsawyo je jay em tute na awaj
ane ajasr gatino aha srot tun to tute na awaj
mukhe pheen, keshe dhool ane shwas jane susawto grishmno madhyahn
bubhuksha, trisha ke shauch dainandin ewun badhun wer ne wikher
ane jharDayan ang pare lohi rebjheb rebjheb
charekor dhulisnan, paDya pagatle chira, bas gati gati gati
ek wipalni war, maro chhalke pokar, pachhi gati gati gati
marun pharke wamang, marun pharke wamang
rome rome romanchnan alangin alangin, thar thar thar dhruje pipalanun pand
gati gati gati pachhi uchhalatun dhunatun aa wriksh ane
uncha uncha payodhro shikar shikar,
ghasal praswed ane dhulibhri was,
keshe keshe keshayit, keshayit phari wale ghran,
katitte anglio khule ne biDay, bheens kachaD kachaD bhujbandh,
dhadhakto prwahit uchchhwas chumi wale griwa, oshth, karnmul,
uroj, kapol, nain swair gati
kanman winjhay
dhasi dhasi kanman winjhay, are, shwasbharya, chhalochhal, adhukDa,
weranchheran, thoDa swar ne wyanjan —
manthi mhori uthe kusumit lata kerun nam, ek nam, ne hun jagun
jagun ghenbharyun jagun ane jagine tanaun
nistir nadini wach pulak pulakbharya som jewa namno uday,
mara namno uday, aakha namno uday ane ghosh pratighosh
— ane phutto awaj nathi tutto awaj
eno sparsh thatanwent winjhi kesh, ghumi, tangmuththi doDyo aaw doDyo aaw
stnandhay mara, mari chhatiye killol taro wer —ene manun
bas gati gati gati
pachhi rati rati rati
ek nishrant nishrant minchi chirwandhya, chiranjiw, chirkeli—
manun ene manun
aw, aaw re bhupesh, aaw
સ્રોત
- પુસ્તક : પ્રથમ સ્નાન (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 1)
- સર્જક : ભૂપેશ અધ્વર્યુ
- સંપાદક : મૂકેશ વૈદ્ય, જયદેવ શુક્લ, રમણ સોની
- પ્રકાશક : ધીરેશ અધ્વર્યુ
- વર્ષ : 1986