⁠મન્દિરોમાં પચ્ચાસ દીપમાળા પ્રગટાવો,

પચ્ચાસ પચ્ચાસ આરતીઓ ઉતરાવો,⁠

પચ્ચાસ પચ્ચાસ દેવઘંટા વગડાવો,

આજે પચ્ચાસ વર્ષોનો ઉત્સવ છે.

⁠અને એ કોણ છે એવો?

જાણે કોઈક જગત્‌ભૂખ્યો,

જાણે કોઈક વિશ્વતરશ્યો,

જાણે સદાનો અપવાસી :

એ કોણ છે એવોક?

લોકવન્દ્ય ને સર્વ પૂજ્ય?

સુદામાનો જાણે કો સહોદર?

⁠એવાને કાજે આયુષ્ય નથી.

આનન્દો, આનન્દઘંટા વગાડો.

આજે પચ્ચાસ વર્ષોનો ઉત્સવ છે.

⁠એ માનવસળેકડું છે શું?

સળેકડાથી યે રેખાપાતળું

એ કિરણ છે મહાસૂર્યનું—

અડગ અને અવ્યય,

અખંડ અને અપ્રમેય.

⁠એ તપસ્વી છે

સાભ્રમતીના ઊંચા કિનારાનો :

રિદ્ધિવન્તા રાજનગરની હવેલીઓનો

એ યોગીન્દ્ર છે અવધૂત.

એ તો સંસારી સાધુ છે;

ગૃહસ્થ થઈ સંન્યાસ પાળે છે.

નિરન્તર દુઃખને ન્હોતરતો

એશિયાના એક મહાયોગીન્દ્ર ઈશૂનો

એ અનુજ છે ન્હાનકડો.

પરપીડા પ્રીછી પ્રજળનાર

મહાવૈષ્ણવોનો વંશજ છે :

શ્રીનગરનો જાણે નરસિંહ મહેતો.

હૈયામાં એના હોળી સળગે છે,

જ્વલન્ત અંગારા જેવી છે એની આંખડીઓ,

વદને વિરાજેલી છે વિષાદછાયા.

દેશની દાઝથી દાઝે છે

છણછણતી એની દેહલતા.

વિરોધીઓ પ્રતિયે પ્રેમીલો,

शठं प्रत्यपि सत्यम् બોધનાર,

‘અન્યાય સ્હામેયે ઉગામ મા’નો અનુયાયી,

‘દેહથી દેહી જવન્તો છે’નો આચરનાર,

દુઃખતપતી આ દુનિયાનો દરવેશ છે તે.

—એકદા એનો આજ્ઞાડંકો વાગ્યો,

તે નિઃશસ્ત્ર નરનાર ને બાલકોની,

ચાર હજાર દુઃખસજ્જોની સેના

ટ્રાન્સવાલને હૂમલે ચાલી.

આશ્ચર્યચકિત જગત નિરખી રહ્યું

જગતના ઇતિહાસમાં અદ્વિતીય

દૂભાયેલાં : ચાર હજારની તે કૂચ.

મોખરે હતો તે સેનાધિપતિ :

સિંહને શસ્ત્ર ન હોય,

ને ન હતાં તે નરકેસરીને.

પછી તો વર્ષો વીતી ગયાં :

રાત્રિદિવસના ઓછાયા ઉગ્યા ને આથમ્યા.

ઇતિહાસમાં અપૂર્વ છેલ્લા જગસંગ્રામમાં

મદમલપતી જર્મન મહાપ્રજાની

છેલ્લી ભરતીનો જુવાળ ચ્હડ્યો,

જાણે પ્રલયની મેઘાવલિ.

દિશામંડલ ડોલવા લાગ્યું,

ધરતી ધણધણવા માંડી,

ગીધ સરીખડાં વિમાનો

વાતાવરણ ભેદી ઉડી રહ્યાં :

ભયંકર તોપોની ભીષણ ગર્જનાથી

નભોમંડલ ગડગડી ઉઠ્યું.

ચિન્તાચકિત નયને સૌ નિરખતું

કે શું થાય છે, ને શું થશે.

જગતે ન જોયેલું,

પૃથ્વીએ ન પ્રીછેલું,

માનવકથાએ ન નોંધેલું,

મનુકુલનાં કાવ્યોમાં ન કલ્પેલું,

પ્રચંડ મહાભારત મંડાણું

ભૂગોળની સર્વ મહાપ્રજાઓનું.

જ્વાલામુખીની મહાજ્વાલાનો છેલ્લો ભભૂકો

ભભૂકતો હતો યૂરોપના જગરણમાં,

ત્ય્હારે રાજરાજેન્દ્રનો સન્દેશ આવ્યો,

ને રાજપ્રતિનિધિ મહાસૂબાએ

રાવરાણા ને મહાજનોની

આમન્ત્રી પ્રજામહાસભા યુદ્ધમન્ત્રણાને કાજ.

મહારાજ્યોની પ્રાચીનમાં પ્રાચીન પાટનગરીમાં

જામી વળી એકદા

એ યુદ્ધમન્ત્રણાની મહાસભા.

ત્ય્હારે ત્હેણે તોડ્યાં ત્હેનાં મહાવ્રત.

સામ્રાજ્યની કટોકટીને વિષમ પ્રસંગે

નિઃશસ્ત્રવાદી તે તપસ્વીએ

ઉચ્ચારી છે શસ્ત્ર સજવાની રણહાકલ,

વગાડ્યો છે મહાઘોષ સંગ્રામશંખ.

જગદ્‌ગુરૂ કૃષ્ણચન્દ્રે યે, મહાત્મન્!

શસ્ત્ર સજ્યાં હતાં એકદા કુરૂક્ષેત્રમાં,

એકદા તોડ્યાં હતાં નિઃશસ્ત્રતાનાં વ્રત.

હસ્તિનાપુરની યુદ્ધમન્ત્રણાની એ મહાસભામાં

કેવો શોભતો હતો તે તપસ્વી?

જાણે વિષ્ણુસભાની વચ્ચે ધ્રુવકુમાર,

જાણે યદુપુરીના સિંહાસનોમાં સુદામો.

⁠જીવનાદેશ શોધવામાં બ્રહ્મર્ષિ,

રણખેલનામાં સુભટ ક્ષત્રિય વીર,

નીતિમન્ત્રણામાં સુજ્ઞ વૈશ્યવર,

લોકસેવાભાવમાં પરમ શૂદ્ર :

ત્હેનામાં સૌ વર્ણ સમાયેલા છે.

વેળુકણીના તે મણિ રચે છે,

પત્થરના તે દેવ પ્રગટે છે,

શલ્યાની તે અહલ્યાઓ કરે છે,

અસાધુના તે સાધુ ઘડે છે,

અહંકારીના તે સમર્પણી બનાવે છે.

દુઃખિયાંનો બેલી ને વિસામો,

દાઝ્યાંના અન્તરનો આરામ,

ઘાયલના આત્માનો અમૃતૌષધિ :

અનારોગ્યોનો ધનવન્તરી છે તે.

વાદળાંની અધ્રુવ છાયાફૂદડીમાં

એક એ ધ્રુવ તત્ત્વ :

ઇતિહાસમાં ઉચ્ચારાતો

સનાતન સત્યનો એ શબ્દ,

પ્રાચીનતાનો પરમ મન્ત્ર :

નવામાં નવો તે,

ને જૂનામાં જૂનો છે.

સત્ય ત્હેનો મુદ્રામન્ત્ર છે,

તપ ત્હેનું કવચ છે,

બ્રહ્મચર્યનો ત્હેનો ધ્વજ છે,

અખૂટ ક્ષમાજલ ત્હેને કમંડલે છે,

સહનશીલતાની ત્હેની ત્વચા છે.

સનાતન યોગીકુલનો યોગવારસ,

રાગદ્વેષના ઝંઝાનિલથી પર,

ભારતનો વર્તમાન મહાગુરુ,

એ તો ગુજરાતનો તપસ્વી

મહાત્મા મોહનદાસ ગાંધી.

⁠એવાને કાજે આયુષ્ય નથી.

વિદ્યાના બેપરવા કાજે વિદ્યા નથી,

લક્ષ્મીના બેપરવા કાજે લક્ષ્મી નથી,

આયુષ્યના બેપરવા કાજે આયુષ્ય નથી.

આનન્દો, રે આનન્દો, નરનાર!

આજે પચ્ચાસ વર્ષાનો ઉત્સવ છે

ને યોગીન્દ્ર! સબૂર.

ત્હારા સમૃદ્ધ આત્મભંડાર

ભર્યાભર્યાં ઉઘાડ, ને પારખ.

અનન્ત આકાશના અન્તર્પટ

વીંધીને વિચર, ને ભીતર નિહાળ.

દુઃખમાં, પાપમાં, અન્ધકારમાંયે

બ્રહ્મકિરણ જ વિરાજમાન છે.

ત્હારે હૈયે છે યજ્ઞકુંડના હુતાશ :

એ અગ્નિ નહીં, ઓ ગુરો!

પણ ત્હેના પ્રકાશ પ્રગટાવ

આત્મન્‌આત્મન્‌ના અમૃતદીપમાં.

સાધો! સત્યનાયે આગ્રહ ન હોય.

એ તો છે હઠયોગના પ્રકારાન્તર,

નહીં કે રાજયોગના રાજમાર્ગ.

મનુષ્યની નહીં, પણ પ્રભુની જ ઇચ્છા

પ્રવર્તે છે સત્યનાયે પ્રચારમાં,

મનુષ્યે પુરુષાર્થ આદરવાના છે,

પ્રભુએ મનુષ્યના પુરુષાર્થ પૂરવાના છે.

પુરુષાર્થમાંયે પુરુષે પ્રભુઇચ્છાને નમવાનું છે.

—ને ઇતિહાસ ભૂલેલા વિસારે કે વિચારે,

છતાં આદર્યા’તા તે યોગ બ્રહ્મનિષ્ઠ મનસૂરે,

મહાયોગીન્દ્ર ઈશૂ ખ્રિસ્તે,

મેક્લાવર જહાજના સફરી યાત્રાળુઓએ,

હિન્દસત્કાર્યા હુતાશરવિપૂજક જરથોસ્તીઓએ,

ને અસંખ્ય સદ્‌ધર્મોપાસકોએ—

સન્તજન! નયને ભડકા

તે વદને વિષાદસન્ધ્યાને બદલે

કીકીકુંભમાં ચન્દ્રિકા

ને મુખમંડલે સુધાકર માંડ.

બ્રહ્માંડમાં બ્રહ્મતેજ વરસાવ.

તપ તપતાંયે, ઓ તપસ્વી!

કૃષાંગ છે શા માટે?

સર્વસમર્પણી ઓ પરમ વૈષ્ણવ!

સમર્પણના આનન્દમાં ઉલ્લાસ.

તપના : ત્હારા વડા દાવાનળ,

જોજે, આત્મવેલને ન કરમાવે.

સપ્તરંગી જગવિવિધતામાંયે

એક જ શ્વેત કિરણ નિહાળ.

સળગતી શઘડી જેવા

તુજ પ્રાણમાં દેવપ્રસાદ પ્રગટાવ.

ઉરમાં આનન્દ ઉછળાવ,

વદનચંદ્રે સ્મિતરેખા રમવા દે.

જગતનો ક્રુસ ઉપાડી વિચરતાંયે

જગત્‌યાત્રા હસતે મુખડે આચર.

ભીષણ કર્મયોગમાં ખેલતાંયે

પ્રેરણા પા ચિત્તપ્રસન્નતાની,

ઉમંગોર્મિઓ ઉછળાવ ઉત્સવના.

નિરન્તર બ્રહ્મ છે બ્રહ્માંડમાં,

ને એ બ્રહ્માંગુલિ જ આલેખે છે

જગતના સર્વ સારાનરસા ઇતિહાસ.

માણ ને મણાવ સદા

આ શુભાશુભ બ્રહ્માંડમાંયે બ્રહ્માનન્દ.

⁠સાધુજન! ધીરો થા.

કર્યાં ભોગવવાનાં છે સૌએ,

પુરુષોએ તેમજ પ્રજાઓએ.

પ્રાયશ્ચિત્તકાળ પૂરો થયો છે

ભારતનો કે ભારતવાસીઓનો?

પ્રાયશ્ચિત્તયુગ સમાપ્યા પહેલાં

શે ઉગશે સ્વર્ગનાં સ્હવાર

કોઈનાં, કે ત્હારાં, કે અમારાંયે?

લાંબા ઇતિહાસના પ્રૌઢા કર્મકોષ

બળી ભસ્મ થઈ ગયા છે?

—પ્રજાઓ! પ્રીછજો આ પ્રાયશ્ચિત્તયુગ

ભરતખંડની મહાપ્રજાનો,

ને સારવજો સદ્‌બોધ એ યુગના.—

કેટકેટલાંએ આદર્યાં છે એ તપ

તુજ સરીખડાં અઘોર?

થોડાંકની એવી તપશ્ચર્યાથી

કેટલાં ને ક્યારે પ્રજળી રહેશે

પ્રજાના ઐતિહાસિક કર્મભંડાર?

પ્રજાને પ્રાયશ્ચિત્ત આપે છે,

અપવાસ કરાવે છે તું;

એ જ છે સાચો વિધિ :

પ્રજાપ્રાણના આત્મસંયમન.

સંયમન આત્મશક્તિને ઔર બહલાવે છે.

સિનાઈના શિખરે દોરી જા,

કર્યાંના પશ્ચાત્તાપ કરાવ,

પ્રજાના તપનો સમારંભ આરંભ.

પયગમ્બરી સન્દેશ મળશે,

ખુદાઈ નૂર ઉતરશે,

પરમેશ્વરી પરમાનન્દ વરસશે.

બ્રહ્માંડભરમાં ભરતી ડોલશે

એ પરમ બ્રહ્માનન્દની.

⁠ને એને પડખે છે કોણ?

કસ્તૂરી શી મ્હેકતી તે તપસ્વિની!

સાધુવરની સાધ્વી નાર,

પત્નીઓમાં પરમ પત્ની,

જગતની એ તો આદર્શ ગુજરાતણ :

પ્રાણનાથની પ્રતિકૃતિ,

પ્રિયતમની પરમ શોભા,

જીવનના જીવિતેશ્વરનો

ઓળો આભા તેજમંડળ.

તપોવનની એ તો તાપસી,

નિર્ભય, નિડર, નિઃસંશય,

સુખદુઃખની તડકીછાંયડીમાં,

જીવનવિવિધતાના વનઉપવનમાં,

દેશપરદેશના રણપગથારમાં,

પ્રાણની કાયા સરીખડી,

દેહની છાયા સમોવડી,

સદા સંગાથે પરવરે છે એ કુલકલ્યાણિની.

સ્પાર્ટા કે ચિતોડની કો

ક્ષત્રિયાણીનો જાણે અવતાર.

એ તો પરણેલી બ્રહ્મચારિણી,

એ તો સંસારિણી મહાયોગિની,

ગુજરાતની એ તો ગુણિયલ :

ગુજરાતણની એ તો ગુણમૂર્તિ.

આશ્રમની એ માતુશ્રી,

નગરની એ જોગણ,

પ્રજાસંઘની એ પ્રેરણા,

જગતની સત્પત્નીઓનું ભૂષણ,

અમારી એ તો અનુપમ ગુજરાતણ

ભગવતી કસ્તુરબાઈ ગાંધી.

⁠ઓ નિષ્કામ કર્મયોગી!

ઓ ગીતાઘેલા સાધુ!

ઓ મનુકુલના મહાત્મન્!

નિઃશસ્ત્ર ત્હારે તો

મહાભારત ખેડવાં છે સંસારનાં,

આત્મવાદીએ ત્હારે તો

દેહવાદીઓને જીતવા છે ને?

શ્રીકૃષ્ણના ઓ સખા!

ઓ સુદામાપુરીના વાસી!

એ કાલજૂનાં સત્યો

સાચાં પાડવાં છે ને ત્હારે?

સૌ જાણે છે એ સર્વસિદ્ધ વાત

કે દેહથી આત્મન્

અળગો ને ઉપર છે.

સહુ આત્મવાદીઓ ઉચ્ચારે છે આશીર્વાદ,

'જય હો! જય હો!

ચૈતન્યપૂજકનો ત્હારો

સ્થૂલપૂજકોના સંઘમાં :

જય હો! જય હો!

આત્મબલવન્તાનો તુજ

દેહબલિષ્ઠ લોકપરિવારમાં.'

નાસ્તિકો વિના સૌ જાણે છે

કે દેહ નશ્વર છે,

ને આત્મા અમ્મર છે.

ને તુજબોધ્યાં આત્મબલે, મહાત્મન્!

એટલાં જ છે અમ્મર આત્મદેશમાં.

⁠પચ્ચાસ વર્ષોનો ઉત્સવ!

અર્ધી સદી વીતી ગઈ

લોકોદ્ધારક પ્રજાકલ્યાણક

એ ત્હારા જન્મયોગ પછી.

આવાંને કાજે ન હોય

આટઆટલાં આયુષ્ય.

ઈશૂએ એ નથી ભોગવ્યાં,

શંકરે એ નથી માણ્યાં.

નખશિખ ઉભયે પ્રજળતી

મહાસત્યોની એવી જ્વાલામૂર્તિઓની

નથી નિર્માઈ લાંબી જીવનઅવધો.

આનન્દો, માટે આનન્દો, પ્રજાજન!

પચાસ વર્ષોનો આજે ઉત્સવ છે.

⁠મન્દિરોમાં પચ્ચાસ સ્વસ્તિકો પૂરાવો,

પચ્ચાસ દીપમાળા પ્રગટાવો,

પચ્ચાસ ફૂલમંડલિ ભરાવો,

પચ્ચાસ આરતીઓ ઉતરાવો,

પચ્ચાસ દેવઘંટા વગડાવો.

તપમન્દિરે આજે, ઓ પૃથ્વીના લોક!

તપસ્વીનો ઉત્સવ છે, ઉત્સવ છે.

⁠mandiroman pachchas dipmala pragtawo,

pachchas pachchas artio utrawo,⁠

pachchas pachchas dewghanta wagDawo,

aje pachchas warshono utsaw chhe

⁠ane e kon chhe ewo?

jane koik jagat‌bhukhyo,

jane koik wishwatrashyo,

jane sadano apwasi ha

e kon chhe ewok?

lokwandya ne sarw pujya?

sudamano jane ko sahodar?

⁠ewane kaje ayushya nathi

anando, anandghanta wagaDo

aje pachchas warshono utsaw chhe

⁠e manawaslekaDun chhe shun?

salekDathi ye rekhapatalun

e kiran chhe mahasurynun—

aDag ane awyay,

akhanD ane apramey

⁠e tapaswi chhe

sabhramtina uncha kinarano ha

riddhiwanta rajanagarni haweliono

e yogindr chhe awadhut

e to sansari sadhu chhe;

grihasth thai sannyas pale chhe

nirantar dukhane nhotarto

eshiyana ek mahayogindr ishuno

e anuj chhe nhanakDo

parpiDa prichhi prajalnar

mahawaishnwono wanshaj chhe ha

shrinagarno jane narsinh maheto

haiyaman ena holi salge chhe,

jwlant angara jewi chhe eni ankhDio,

wadne wirajeli chhe wishadchhaya

deshni dajhthi dajhe chhe

chhanachhanti eni dehalta

wirodhio pratiye premilo,

shathan pratyapi satyam bodhnar,

‘anyay shameye ugam ma’no anuyayi,

‘dehthi dehi jawanto chhe’no acharnar,

dukhatapti aa duniyano darwesh chhe te

—ekda eno agyaDanko wagyo,

te nishastr narnar ne balkoni,

chaar hajar dukhasajjoni sena

transwalne humle chali

ashcharyachkit jagat nirkhi rahyun

jagatna itihasman adwitiy

dubhayelan ha chaar hajarni te kooch

mokhre hato te senadhipti ha

sinhne shastr na hoy,

ne na hatan te narkesrine

pachhi to warsho witi gayan ha

ratridiwasna ochhaya ugya ne athamya

itihasman apurw chhella jagsangramman

madamalapti jarman mahaprjani

chhelli bhartino juwal chhaDyo,

jane pralayni meghawali

dishamanDal Dolwa lagyun,

dharti dhanadhanwa manDi,

geedh sarikhDan wimano

watawran bhedi uDi rahyan ha

bhayankar toponi bhishan garjnathi

nabhomanDal gaDagDi uthyun

chintachkit nayne sau nirakhatun

ke shun thay chhe, ne shun thashe

jagte na joyelun,

prithwiye na prichhelun,

manawakthaye na nondhelun,

manukulnan kawyoman na kalpelun,

prchanD mahabharat manDanun

bhugolni sarw mahaprjaonun

jwalamukhini mahajwalano chhello bhabhuko

bhabhukto hato yuropna jagaranman,

tyhare rajrajendrno sandesh aawyo,

ne rajapratinidhi mahasubaye

rawrana ne mahajnoni

amantri prjamhasbha yuddhmantrnane kaj

maharajyoni prachinman prachin patanagriman

jami wali ekda

e yuddhmantrnani mahasabha

tyhare thene toDyan thenan mahawrat

samrajyni katoktine wisham prsange

nishastrwadi te tapaswiye

uchchari chhe shastr sajwani ranhakal,

wagaDyo chhe mahaghosh sangramshankh

jagad‌guru krishnchandre ye, mahatman!

shastr sajyan hatan ekda kurukshetrman,

ekda toDyan hatan nishastrtanan wart

hastinapurni yuddhmantrnani e mahasbhaman

kewo shobhto hato te tapaswi?

jane wishnusbhani wachche dhruwakumar,

jane yadupurina sinhasnoman sudamo

⁠jiwnadesh shodhwaman brahmarshi,

rankhelnaman subhat kshatriy weer,

nitimantrnaman sugya waishywar,

loksewabhawman param shoodr ha

thenaman sau warn samayela chhe

weluknina te mani rache chhe,

pattharna te dew pragte chhe,

shalyani te ahalyao kare chhe,

asadhuna te sadhu ghaDe chhe,

ahankarina te samarpni banawe chhe

dukhiyanno beli ne wisamo,

dajhyanna antarno aram,

ghayalna atmano amritaushadhi ha

anarogyono dhanwantri chhe te

wadlanni adhruw chhayaphudDiman

ek e dhruw tattw ha

itihasman uchcharato

sanatan satyno e shabd,

prachintano param mantr ha

nawaman nawo te,

ne junaman juno chhe

satya theno mudramantr chhe,

tap thenun kawach chhe,

brahmcharyno theno dhwaj chhe,

akhut kshmajal thene kamanDle chhe,

sahanshiltani theni twacha chhe

sanatan yogikulno yogwaras,

ragadweshna jhanjhanilthi par,

bharatno wartaman mahaguru,

e to gujratno tapaswi

mahatma mohandas gandhi

⁠ewane kaje ayushya nathi

widyana beparwa kaje widya nathi,

lakshmina beparwa kaje lakshmi nathi,

ayushyna beparwa kaje ayushya nathi

anando, re anando, narnar!

aje pachchas warshano utsaw chhe

ne yogindr! sabur

thara samriddh atmbhanDar

bharyabharyan ughaD, ne parakh

anant akashna antarpat

windhine wichar, ne bhitar nihal

dukhaman, papman, andhkarmanye

brahmakiran ja wirajman chhe

thare haiye chhe yagykunDna hutash ha

e agni nahin, o guro!

pan thena parkash pragtaw

atman‌atman‌na amritdipman

sadho! satynaye agrah na hoy

e to chhe hathyogna prkarantar,

nahin ke rajyogna rajamarg

manushyni nahin, pan prabhuni ja ichchha

prwarte chhe satynaye prcharman,

manushye purusharth adarwana chhe,

prbhue manushyna purusharth purwana chhe

purusharthmanye purushe prabhuichchhane namwanun chhe

—ne itihas bhulela wisare ke wichare,

chhatan adarya’ta te yog brahmanishth mansure,

mahayogindr ishu khriste,

meklawar jahajna saphri yatraluoe,

hindsatkarya hutasharawipujak jarthostioe,

ne asankhya sad‌dharmopaskoe—

santjan! nayne bhaDka

te wadne wishadsandhyane badle

kikikumbhman chandrika

ne mukhmanDle sudhakar manD

brahmanDman brahmatej warsaw

tap taptanye, o tapaswi!

krishang chhe sha mate?

sarwasmarpni o param waishnaw!

samarpanna anandman ullas

tapna ha thara waDa dawanal,

joje, atmwelne na karmawe

saptrangi jagawiwidhtamanye

ek ja shwet kiran nihal

salagti shaghDi jewa

tuj pranman dewaprsad pragtaw

urman anand uchhlaw,

wadanchandre smitrekha ramwa de

jagatno krus upaDi wichartanye

jagat‌yatra haste mukhDe achar

bhishan karmyogman kheltanye

prerna pa chittaprsanntani,

umangormio uchhlaw utsawna

nirantar brahm chhe brahmanDman,

ne e brahmanguli ja alekhe chhe

jagatna sarw saranarsa itihas

man ne manaw sada

a shubhashubh brahmanDmanye brahmanand

⁠sadhujan! dhiro tha

karyan bhogawwanan chhe saue,

purushoe temaj prajaoe

prayashchittkal puro thayo chhe

bharatno ke bharatwasiono?

prayashchittyug samapya pahelan

she ugshe swargnan shwar

koinan, ke tharan, ke amaranye?

lamba itihasna prauDha karmkosh

bali bhasm thai gaya chhe?

—prjao! prichhjo aa prayashchittyug

bharatkhanDni mahaprjano,

ne sarawjo sad‌bodh e yugna —

ketketlane adaryan chhe e tap

tuj sarikhDan aghor?

thoDankni ewi tapashcharyathi

ketlan ne kyare prajli raheshe

prjana aitihasik karmbhanDar?

prjane prayashchitt aape chhe,

apwas karawe chhe tun;

e ja chhe sacho widhi ha

prjapranna atmsanyman

sanyman atmshaktine aur bahlawe chhe

sinaina shikhre dori ja,

karyanna pashchattap karaw,

prjana tapno samarambh arambh

paygambri sandesh malshe,

khudai noor utarshe,

parmeshwari parmanand warasshe

brahmanDabharman bharti Dolshe

e param brahmanandni

⁠ne ene paDkhe chhe kon?

kasturi shi mhekti te tapaswini!

sadhuwarni sadhwi nar,

patnioman param patni,

jagatni e to adarsh gujratan ha

prannathni pratikriti,

priyatamni param shobha,

jiwanna jiwiteshwarno

olo aabha tejmanDal

tapowanni e to tapasi,

nirbhay, niDar, nisanshay,

sukhadukhani taDkichhanyDiman,

jiwanawiwidhtana wanaupawanman,

deshapardeshna ranapagtharman,

pranni kaya sarikhDi,

dehani chhaya samowDi,

sada sangathe parawre chhe e kulkalyanini

sparta ke chitoDni ko

kshatriyanino jane awtar

e to parneli brahmcharini,

e to sansarini mahayogini,

gujratni e to guniyal ha

gujratanni e to gunmurti

ashramni e matushri,

nagarni e jogan,

prjasanghni e prerna,

jagatni satpatnionun bhushan,

amari e to anupam gujratan

bhagwati kasturbai gandhi

⁠o nishkam karmayogi!

o gitaghela sadhu!

o manukulna mahatman!

nishastr thare to

mahabharat kheDwan chhe sansarnan,

atmwadiye thare to

dehwadione jitwa chhe ne?

shrikrishnna o sakha!

o sudamapurina wasi!

e kaljunan satyo

sachan paDwan chhe ne thare?

sau jane chhe e sarwsiddh wat

ke dehthi atman

algo ne upar chhe

sahu atmwadio uchchare chhe ashirwad,

jay ho! jay ho!

chaitanypujakno tharo

sthulpujkona sanghman ha

jay ho! jay ho!

atmabalwantano tuj

dehablishth lokapariwarman

nastiko wina sau jane chhe

ke deh nashwar chhe,

ne aatma ammar chhe

ne tujbodhyan atmable, mahatman!

etlan ja chhe ammar atmdeshman

⁠pachchas warshono utsaw!

ardhi sadi witi gai

lokoddharak prjakalyanak

e thara janmyog pachhi

awanne kaje na hoy

atatlan ayushya

ishue e nathi bhogawyan,

shankre e nathi manyan

nakhshikh ubhye prajalti

mahasatyoni ewi jwalamurtioni

nathi nirmai lambi jiwanawdho

anando, mate anando, prjajan!

pachas warshono aaje utsaw chhe

⁠mandiroman pachchas swastiko purawo,

pachchas dipmala pragtawo,

pachchas phulmanDali bharawo,

pachchas artio utrawo,

pachchas dewghanta wagDawo

tapmandire aaje, o prithwina lok!

tapaswino utsaw chhe, utsaw chhe

⁠mandiroman pachchas dipmala pragtawo,

pachchas pachchas artio utrawo,⁠

pachchas pachchas dewghanta wagDawo,

aje pachchas warshono utsaw chhe

⁠ane e kon chhe ewo?

jane koik jagat‌bhukhyo,

jane koik wishwatrashyo,

jane sadano apwasi ha

e kon chhe ewok?

lokwandya ne sarw pujya?

sudamano jane ko sahodar?

⁠ewane kaje ayushya nathi

anando, anandghanta wagaDo

aje pachchas warshono utsaw chhe

⁠e manawaslekaDun chhe shun?

salekDathi ye rekhapatalun

e kiran chhe mahasurynun—

aDag ane awyay,

akhanD ane apramey

⁠e tapaswi chhe

sabhramtina uncha kinarano ha

riddhiwanta rajanagarni haweliono

e yogindr chhe awadhut

e to sansari sadhu chhe;

grihasth thai sannyas pale chhe

nirantar dukhane nhotarto

eshiyana ek mahayogindr ishuno

e anuj chhe nhanakDo

parpiDa prichhi prajalnar

mahawaishnwono wanshaj chhe ha

shrinagarno jane narsinh maheto

haiyaman ena holi salge chhe,

jwlant angara jewi chhe eni ankhDio,

wadne wirajeli chhe wishadchhaya

deshni dajhthi dajhe chhe

chhanachhanti eni dehalta

wirodhio pratiye premilo,

shathan pratyapi satyam bodhnar,

‘anyay shameye ugam ma’no anuyayi,

‘dehthi dehi jawanto chhe’no acharnar,

dukhatapti aa duniyano darwesh chhe te

—ekda eno agyaDanko wagyo,

te nishastr narnar ne balkoni,

chaar hajar dukhasajjoni sena

transwalne humle chali

ashcharyachkit jagat nirkhi rahyun

jagatna itihasman adwitiy

dubhayelan ha chaar hajarni te kooch

mokhre hato te senadhipti ha

sinhne shastr na hoy,

ne na hatan te narkesrine

pachhi to warsho witi gayan ha

ratridiwasna ochhaya ugya ne athamya

itihasman apurw chhella jagsangramman

madamalapti jarman mahaprjani

chhelli bhartino juwal chhaDyo,

jane pralayni meghawali

dishamanDal Dolwa lagyun,

dharti dhanadhanwa manDi,

geedh sarikhDan wimano

watawran bhedi uDi rahyan ha

bhayankar toponi bhishan garjnathi

nabhomanDal gaDagDi uthyun

chintachkit nayne sau nirakhatun

ke shun thay chhe, ne shun thashe

jagte na joyelun,

prithwiye na prichhelun,

manawakthaye na nondhelun,

manukulnan kawyoman na kalpelun,

prchanD mahabharat manDanun

bhugolni sarw mahaprjaonun

jwalamukhini mahajwalano chhello bhabhuko

bhabhukto hato yuropna jagaranman,

tyhare rajrajendrno sandesh aawyo,

ne rajapratinidhi mahasubaye

rawrana ne mahajnoni

amantri prjamhasbha yuddhmantrnane kaj

maharajyoni prachinman prachin patanagriman

jami wali ekda

e yuddhmantrnani mahasabha

tyhare thene toDyan thenan mahawrat

samrajyni katoktine wisham prsange

nishastrwadi te tapaswiye

uchchari chhe shastr sajwani ranhakal,

wagaDyo chhe mahaghosh sangramshankh

jagad‌guru krishnchandre ye, mahatman!

shastr sajyan hatan ekda kurukshetrman,

ekda toDyan hatan nishastrtanan wart

hastinapurni yuddhmantrnani e mahasbhaman

kewo shobhto hato te tapaswi?

jane wishnusbhani wachche dhruwakumar,

jane yadupurina sinhasnoman sudamo

⁠jiwnadesh shodhwaman brahmarshi,

rankhelnaman subhat kshatriy weer,

nitimantrnaman sugya waishywar,

loksewabhawman param shoodr ha

thenaman sau warn samayela chhe

weluknina te mani rache chhe,

pattharna te dew pragte chhe,

shalyani te ahalyao kare chhe,

asadhuna te sadhu ghaDe chhe,

ahankarina te samarpni banawe chhe

dukhiyanno beli ne wisamo,

dajhyanna antarno aram,

ghayalna atmano amritaushadhi ha

anarogyono dhanwantri chhe te

wadlanni adhruw chhayaphudDiman

ek e dhruw tattw ha

itihasman uchcharato

sanatan satyno e shabd,

prachintano param mantr ha

nawaman nawo te,

ne junaman juno chhe

satya theno mudramantr chhe,

tap thenun kawach chhe,

brahmcharyno theno dhwaj chhe,

akhut kshmajal thene kamanDle chhe,

sahanshiltani theni twacha chhe

sanatan yogikulno yogwaras,

ragadweshna jhanjhanilthi par,

bharatno wartaman mahaguru,

e to gujratno tapaswi

mahatma mohandas gandhi

⁠ewane kaje ayushya nathi

widyana beparwa kaje widya nathi,

lakshmina beparwa kaje lakshmi nathi,

ayushyna beparwa kaje ayushya nathi

anando, re anando, narnar!

aje pachchas warshano utsaw chhe

ne yogindr! sabur

thara samriddh atmbhanDar

bharyabharyan ughaD, ne parakh

anant akashna antarpat

windhine wichar, ne bhitar nihal

dukhaman, papman, andhkarmanye

brahmakiran ja wirajman chhe

thare haiye chhe yagykunDna hutash ha

e agni nahin, o guro!

pan thena parkash pragtaw

atman‌atman‌na amritdipman

sadho! satynaye agrah na hoy

e to chhe hathyogna prkarantar,

nahin ke rajyogna rajamarg

manushyni nahin, pan prabhuni ja ichchha

prwarte chhe satynaye prcharman,

manushye purusharth adarwana chhe,

prbhue manushyna purusharth purwana chhe

purusharthmanye purushe prabhuichchhane namwanun chhe

—ne itihas bhulela wisare ke wichare,

chhatan adarya’ta te yog brahmanishth mansure,

mahayogindr ishu khriste,

meklawar jahajna saphri yatraluoe,

hindsatkarya hutasharawipujak jarthostioe,

ne asankhya sad‌dharmopaskoe—

santjan! nayne bhaDka

te wadne wishadsandhyane badle

kikikumbhman chandrika

ne mukhmanDle sudhakar manD

brahmanDman brahmatej warsaw

tap taptanye, o tapaswi!

krishang chhe sha mate?

sarwasmarpni o param waishnaw!

samarpanna anandman ullas

tapna ha thara waDa dawanal,

joje, atmwelne na karmawe

saptrangi jagawiwidhtamanye

ek ja shwet kiran nihal

salagti shaghDi jewa

tuj pranman dewaprsad pragtaw

urman anand uchhlaw,

wadanchandre smitrekha ramwa de

jagatno krus upaDi wichartanye

jagat‌yatra haste mukhDe achar

bhishan karmyogman kheltanye

prerna pa chittaprsanntani,

umangormio uchhlaw utsawna

nirantar brahm chhe brahmanDman,

ne e brahmanguli ja alekhe chhe

jagatna sarw saranarsa itihas

man ne manaw sada

a shubhashubh brahmanDmanye brahmanand

⁠sadhujan! dhiro tha

karyan bhogawwanan chhe saue,

purushoe temaj prajaoe

prayashchittkal puro thayo chhe

bharatno ke bharatwasiono?

prayashchittyug samapya pahelan

she ugshe swargnan shwar

koinan, ke tharan, ke amaranye?

lamba itihasna prauDha karmkosh

bali bhasm thai gaya chhe?

—prjao! prichhjo aa prayashchittyug

bharatkhanDni mahaprjano,

ne sarawjo sad‌bodh e yugna —

ketketlane adaryan chhe e tap

tuj sarikhDan aghor?

thoDankni ewi tapashcharyathi

ketlan ne kyare prajli raheshe

prjana aitihasik karmbhanDar?

prjane prayashchitt aape chhe,

apwas karawe chhe tun;

e ja chhe sacho widhi ha

prjapranna atmsanyman

sanyman atmshaktine aur bahlawe chhe

sinaina shikhre dori ja,

karyanna pashchattap karaw,

prjana tapno samarambh arambh

paygambri sandesh malshe,

khudai noor utarshe,

parmeshwari parmanand warasshe

brahmanDabharman bharti Dolshe

e param brahmanandni

⁠ne ene paDkhe chhe kon?

kasturi shi mhekti te tapaswini!

sadhuwarni sadhwi nar,

patnioman param patni,

jagatni e to adarsh gujratan ha

prannathni pratikriti,

priyatamni param shobha,

jiwanna jiwiteshwarno

olo aabha tejmanDal

tapowanni e to tapasi,

nirbhay, niDar, nisanshay,

sukhadukhani taDkichhanyDiman,

jiwanawiwidhtana wanaupawanman,

deshapardeshna ranapagtharman,

pranni kaya sarikhDi,

dehani chhaya samowDi,

sada sangathe parawre chhe e kulkalyanini

sparta ke chitoDni ko

kshatriyanino jane awtar

e to parneli brahmcharini,

e to sansarini mahayogini,

gujratni e to guniyal ha

gujratanni e to gunmurti

ashramni e matushri,

nagarni e jogan,

prjasanghni e prerna,

jagatni satpatnionun bhushan,

amari e to anupam gujratan

bhagwati kasturbai gandhi

⁠o nishkam karmayogi!

o gitaghela sadhu!

o manukulna mahatman!

nishastr thare to

mahabharat kheDwan chhe sansarnan,

atmwadiye thare to

dehwadione jitwa chhe ne?

shrikrishnna o sakha!

o sudamapurina wasi!

e kaljunan satyo

sachan paDwan chhe ne thare?

sau jane chhe e sarwsiddh wat

ke dehthi atman

algo ne upar chhe

sahu atmwadio uchchare chhe ashirwad,

jay ho! jay ho!

chaitanypujakno tharo

sthulpujkona sanghman ha

jay ho! jay ho!

atmabalwantano tuj

dehablishth lokapariwarman

nastiko wina sau jane chhe

ke deh nashwar chhe,

ne aatma ammar chhe

ne tujbodhyan atmable, mahatman!

etlan ja chhe ammar atmdeshman

⁠pachchas warshono utsaw!

ardhi sadi witi gai

lokoddharak prjakalyanak

e thara janmyog pachhi

awanne kaje na hoy

atatlan ayushya

ishue e nathi bhogawyan,

shankre e nathi manyan

nakhshikh ubhye prajalti

mahasatyoni ewi jwalamurtioni

nathi nirmai lambi jiwanawdho

anando, mate anando, prjajan!

pachas warshono aaje utsaw chhe

⁠mandiroman pachchas swastiko purawo,

pachchas dipmala pragtawo,

pachchas phulmanDali bharawo,

pachchas artio utrawo,

pachchas dewghanta wagDawo

tapmandire aaje, o prithwina lok!

tapaswino utsaw chhe, utsaw chhe