૧.

છેલ કૂદંતો છેક, એક કહે એ તો ધોરી;

શિંગ નથી તે શીશ, કહે ત્યારે તો તોરી.

પીઠે નથી પલાણ, ત્યારે તો મેડક માણે;

નથી રહેતો તે નીર, જરૂર કોઈ સસલો જાણે.

પણ સસલાને પગ ચાર છે, પગ વિણ આ તો પરવરે;

સામળ કહે અર્થ સહેલ છે, રૂડા જન રુદયે ધરે.

– ચાંચડ

૨.

અચરત સરખું એક, સાંભળ્યું છે સૌ કરણે;

જતા દીઠા જશવંત, તોલથી જન તો ત્રણ્ણે.

ખટ પગ ને ખટ હાથ, નેત્ર બે દૈવત દેખે;

બે ચરણે ચાલંત, લલિત લક્ષણથી લેખે.

તે કાનને નામે નામ છે, સતવાદી શોભિત સદા;

કવિ સામળ કહે શોધી જુઓ, કૂડ કથન ન કહું કદા.

– કાવડવાળો શ્રવણ

૩.

ભાત ભાતના રંગ, લીલો પીળો કે રાતો;

લોહ લકડ વૃક્ષ વેલ, રાવ રંક દુર્બળ માતો.

કનક કથીર મણિરત્ન, મેર મોટમ તુછ તરણાં;

જીવજંતુ પશુ પક્ષી, સિંહ નર હસ્તી હરણાં.

વળી જડ ચૈતન નર નારીઓ, લાયક જન લેખી લિયો;

સામળ કહે ચેતો ચતુર નર, એક રંગ સૌનો કિયો.

– પડછાયો

૪.

ચતુર નર તું ચેત, એક અચરત મેં દીઠું;

સુંદર રૂપ સ્વરૂપ, અધિક અમૃતથી મીંઠું.

કાયા ઉપર હાડ, હાડપર વાળ ભણીજે;

વાળ ઉપર છે રુધિર, સુગુણ તેના જ ગણીજે.

ખરી તે ઉપર તો ખાલ છે, ખાલ ઉપર વાળ જ નથી;

વળી મુખમાંથી અમૃત ઝરે, સામળ કહે કહો કથી.

– કેરી

૫.

પુણ્ય સુપાત્ર પવિત્ર, કુલ એવાની કન્યા;

કીધો પિતાનો કાળ, એહ પણ મોટો અન્યા.

વરી વડાઉવા સાથ, જાત રૂડો તે જાણી;

કાંઈ ન ચડ્યું કલંક, વડા લોકોએ વખાણી.

કહો કવણ નાર પિતા કવણ, કવણ વડાઉને વરી;

વળી કવણ કુળ પેદા થઈ, સામળ કહે તે સુંદરી.

– છાશ

૬.

સરસ સરોવર એક, ભર્યું છે નિર્મળ નીરે;

પીએ નહિ કોઈ પંથી, હંસ નવ બેસે તીરે.

તે સર સમીપ જાય, બૂડે જન જોતાં ઝાઝા;

દુઃખ ન પામે દેહ, રહે તરતીબે તાજા.

કવિ સામળ કહે છે કારમું, હોંશીજનને હિત હશે;

સ્વામી લાવો સોહામણું, તો સોળે પૂરા થશે.

– દર્પણ