રેખ્તા ગુજરાતી ઉત્સવ - 5 જાન્યુઆરી: વડોદરા | 11 જાન્યુઆરી: મુંબઈ | 19 જાન્યુઆરી: ભાવનગર - ફ્રી રજિસ્ટ્રેશન કરો
રજિસ્ટ્રેશન કરોથોડા જનો ઠગાય પણ, પ્રસિદ્ધ જ્યાં તે થાય;
લક્કડના લાડુ પછી, કોઈ ન લેવા જાય.
તુજ ઘર પાણી પડે, પરઠવ ત્યાં પરનાળ;
નભ સઘળું ઢંકાય નહિ, તું તારું સંભાળ.
મન ઢોંગી મન ધૂર્ત છે, મન મેગળ મસ્તાન;
મન સુધરે તો મિત્ર છે, નહિ તો શત્રુ સમાન.
ઘટમાં જે ઘૂંટાય, છાનું છેક રહે નહિ;
બે બાંકે દેખાય, કીધાં ઢાંકણ કાચનાં.
નિર્મળ જનને ક્યમ કરી, ગુપ્ત ભેદ કહેવાય
કમાડ જેના કાચના ગુપ્ત ચીજ ન રખાય
મરતાં સુધી મટે નહીં, પડી ટેવ પ્રખ્યાત;
ફાટે પણ ફીટે નહીં, પડી પટોળે ભાત.
જે જેને મન સહિ રહ્યું, તે તેને સુખરૂપઃ
મગરને સાગર ગમે, કચ્છપને મન કૂપ.
પ્રથમ પડાવી પુષ્પને, છેવટે છાંટે છાર;
ધમ્યું કનક ધૂળે ધરે, એ પણ એક ગમાર.
શિલા સુધારણ કાજ, સલાટ ટાંકે ટાંકણે;
ટુકડા થાય તમામ, સલાટ તેને શું કરે?
સદા સોયનું સોયથી કામ થાય,
કૃપાણે કહો કે કરી શું શકાય ?
ખીલો ખુદ ધાતુ તણો, અતિ બરડ દેખાય;
જંતરડામાં નીકળે, તેમ નમ્ર તે થાય.
સત્ય સાચવે તેહને, ખળ જન શું કરનાર;
કેમ શ્વાન કરડી શકે, જે ગજ શિર અસ્વાર,
સજ્જન સમ ગણી સેવતાં, દુર્જન સુજન ન થાય
એરંડે રસ નવ ચઢે, શેલડી સંગ સિંચાય.
મૂરખ જીવ જતાં લગી છોડે નહિ છંછેડ;
મંકોડો મૂકે નહિ બચકું તૂટે કેડ.
મગજ જેહનું પવનવશ, તેનો શો વિશ્વાસ?
પવન કદિ વૃષ્ટિ કરે, કદી વૃષ્ટિનો નાશ.
thoDa jano thagay pan, prasiddh jyan te thay;
lakkaDna laDu pachhi, koi na lewa jay
tuj ghar pani paDe, parthaw tyan parnal;
nabh saghalun Dhankay nahi, tun tarun sambhal
man Dhongi man dhoort chhe, man megal mastan;
man sudhre to mitr chhe, nahi to shatru saman
ghatman je ghuntay, chhanun chhek rahe nahi;
be banke dekhay, kidhan Dhankan kachnan
nirmal janne kyam kari, gupt bhed kaheway
kamaD jena kachna gupt cheej na rakhay
martan sudhi mate nahin, paDi tew prakhyat;
phate pan phite nahin, paDi patole bhat
je jene man sahi rahyun, te tene sukhrup
magarne sagar game, kachchhapne man koop
pratham paDawi pushpne, chhewte chhante chhaar;
dhamyun kanak dhule dhare, e pan ek gamar
shila sudharan kaj, salat tanke tankne;
tukDa thay tamam, salat tene shun kare?
sada soyanun soythi kaam thay,
kripane kaho ke kari shun shakay ?
khilo khud dhatu tano, ati baraD dekhay;
jantarDaman nikle, tem namr te thay
satya sachwe tehne, khal jan shun karnar;
kem shwan karDi shake, je gaj shir aswar,
sajjan sam gani sewtan, durjan sujan na thay
eranDe ras naw chaDhe, shelDi sang sinchay
murakh jeew jatan lagi chhoDe nahi chhanchheD;
mankoDo muke nahi bachakun tute keD
magaj jehanun pawanwash, teno sho wishwas?
pawan kadi wrishti kare, kadi wrishtino nash
thoDa jano thagay pan, prasiddh jyan te thay;
lakkaDna laDu pachhi, koi na lewa jay
tuj ghar pani paDe, parthaw tyan parnal;
nabh saghalun Dhankay nahi, tun tarun sambhal
man Dhongi man dhoort chhe, man megal mastan;
man sudhre to mitr chhe, nahi to shatru saman
ghatman je ghuntay, chhanun chhek rahe nahi;
be banke dekhay, kidhan Dhankan kachnan
nirmal janne kyam kari, gupt bhed kaheway
kamaD jena kachna gupt cheej na rakhay
martan sudhi mate nahin, paDi tew prakhyat;
phate pan phite nahin, paDi patole bhat
je jene man sahi rahyun, te tene sukhrup
magarne sagar game, kachchhapne man koop
pratham paDawi pushpne, chhewte chhante chhaar;
dhamyun kanak dhule dhare, e pan ek gamar
shila sudharan kaj, salat tanke tankne;
tukDa thay tamam, salat tene shun kare?
sada soyanun soythi kaam thay,
kripane kaho ke kari shun shakay ?
khilo khud dhatu tano, ati baraD dekhay;
jantarDaman nikle, tem namr te thay
satya sachwe tehne, khal jan shun karnar;
kem shwan karDi shake, je gaj shir aswar,
sajjan sam gani sewtan, durjan sujan na thay
eranDe ras naw chaDhe, shelDi sang sinchay
murakh jeew jatan lagi chhoDe nahi chhanchheD;
mankoDo muke nahi bachakun tute keD
magaj jehanun pawanwash, teno sho wishwas?
pawan kadi wrishti kare, kadi wrishtino nash
સ્રોત
- પુસ્તક : દલપતરામનાં શ્રેષ્ઠ કાવ્યો (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 25)
- સંપાદક : ચન્દ્રકાન્ત ટોપીવાળા
- પ્રકાશક : પાર્શ્વ પબ્લિકેશન
- વર્ષ : 2008