maanas urfe manilaalaakhyaan - Mukta Padya | RekhtaGujarati

માણસ ઉર્ફે મણિલાલાખ્યાન

maanas urfe manilaalaakhyaan

મણિલાલ હ. પટેલ મણિલાલ હ. પટેલ
માણસ ઉર્ફે મણિલાલાખ્યાન
મણિલાલ હ. પટેલ

મણિલાલ કોણ હશે?

મણિલાલમાં વણખેડેલું ખેતર સૂતું સદીઓ ઓઢી,

મણિલાલની માટી ઝૂરે તરસે!

મણિલાલને ખેડ્યો હોય તો કેવું લાગે?

આમ જુઓ તો મણિલાલ તો વ્હેળા જેવો

ઝરણાં જેવો હરણાં જેવો તરણાં જેવો

તરબતરિયો!

મણિલાલમાં કોયલ બોલે કાળી

મણિલાલમાં ઊભા શ્રીવનમાળી!

મણિલાલને મળવું છે તો બેસો,

જોકે મણિલાલને મળવું અઘરું

મણિલાલમાં ભળવું અઘરું

અઘરું એને કળવું,

એનામાંથી અઘરું પાછાં વળવું!

મણિલાલ તો અર્થો ચાવે શબ્દો પીએ

મણિલાલને મળવા નદીઓ રુવે!

મણિલાલ તો સૂકા ઘાસની ગંજી

મણિલાલ તો ખોબેખોબા આગ

મણિલાલને સળગાવો તો કેવું લાગે?

મણિલાલ તો સ્વપ્ન વગરનો પ્રેમ-

કે પ્રેમ વગરનું સપનું છે?

મણિલાલ તો સાગર છે રઘવાયો

એના કાંઠા ઉપર

સ્પર્શ ભરેલાં રોમાંચોનાં વ્હાણ ઊભાં છે,

મણિલાલમાં જંગલ ફરતું

વાદળ તરતું,

મણિલાલને ચાખો તો ખારો ખારો લાગે!

મણિલાલમાં વૃક્ષો ઊગે, ખરે પાંદડાં!

પુષ્પો ખીલે, ઝાકળ ઝૂલે...

પણ મણિલાલમાં મોટે ભાગે મૃગજળ ભમતાં

લાગે!

આમ જુઓ તો મણિલાલ છે સાવ ઉદાસી

તાજો તાજો લાગે, પાછો વાસી વાસી!

મણિલાલને સૂંઘો તો સુંવાળો લાગે

મણિલાલમાં ઊંઘો તો બાવળિયું વાગે!

મણિલાલ તો અફવાઓમાં મળે

સવાર સાંજમાં ઢળે,

મણિલાલ તો માણસપાડી ચીસ

મણિલાલ પર સૌને રીસ!

મણિલાલને આવે ના મંજરીઓ

મણિલાલને માટે તોયે કન્યાઓ વ્રત કરતી!

મણિલાલમાં મોસમ જેવું કશું નથી

પણ મણિલાલમાં થાકીપાકી સદીઓ સૂતી છે!

મણિલાલમાં શલ્યા થૈને અહલ્યા સૂતી હશે?

કે મણિલાલની પદરજ માટે કોક ઝૂરતું હશે?

મણિલાલ તો પડછાયો છે, પડઘા જેવો!

મણિલાલ તો પથ્થર ઉપર પાણી

મણિલાલ તો પયગંબરની વાણી!

મણિલાલ તો આમ જુઓ તો કશે નથી ને કશું

નથી!

જોકે મણિલાલને મળવા માટે

ચાંદો સૂરજ ભમી રહ્યા છે,

ઝરણાં થૈને ઝમી રહ્યા છે પહાડો!

મણિલાલને મળવા માટે સુખ બિચારું ઝૂરે...

મણિલાલમાં ઝૂરી રહ્યો છે માણસભૂખ્યો માણસ!

મણિલાલમાં મણિલાલ પણ ક્યાં મળે છે?

મણિલાલને મળવા માટે ટોળાં ઊભાં આંસુ લૂછે,

મણિલાલને મળવું હોય તો બેસો

જોકે

મણિલાલને મળવા માટે

મણિલાલ પણ ટોળું થૈને ઊભો છે.

સ્રોત

  • પુસ્તક : માટી મલક ને મોલ : અમૃતપર્વ ગ્રંથ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 213)
  • સંપાદક : કિશોરસિંહ સોલંકી, હસિત મહેતા, કુમાર જૈમિની શાસ્ત્રી, કનુ પટેલ, અજયસિંહ ચૌહાણ, યોગેશ પટેલ
  • પ્રકાશક : લજ્જા પબ્લિકેશન
  • વર્ષ : 2025