ગ્રીષ્મ

(ઇંદ્રવજા)

ધોળી અગાશી ખૂબ ઢોળી ચૂને, ચારુ ખીલી ચંદની ચાર ખૂણે,

ધોળાં સુવો નરનારી પહેરી, ગાયે રસીલાં બહુ સૂર ભેળી.

એવી સુરાત્રિ કરમે ન આવી, રંગીલી હું કેમ લઉં નિભાવી?

છૂટે નિમાળે પગતાલ મારી, હાથે વગાડી ન સતાર સારી.

વાળાતણા ના વીંજણા ઉડાડ્યા, છાંટી ગુલાબે પ્રિય ના સુવાડ્યા;

કૂંળે અને ચંદનયુક્ત હાથે, માથું ન ચાંપ્યું રસ પાઇ ગાતે.

વર્ષા

(મંદાક્રાંતા)

અંધારી આ રજની સજની, મેઘબિહામણી રે

વારે વારે, દરશન દઈ, ચોંકવે દામણી રે,

ધો ધો ધો ધો, ઉદક પડતું પહાણ ઉપેર ભારી,

દેખી સંધું ક્યમ ન ટટળું નાથ સારું હું નારી?

આ તોફાને, ખૂબ કરી કળા, ડુંગરે નાચતા રે,

‘ટેહુ’ ‘ટેહુ’, વદી હરખમાં, મોર તે વૃંદમાં રે;

દેખી દાઝું ઊંચકી તન ના, જંગી વિલાસ કીધો,

માદા પેરે, ઝીલી સુરસ મેં, હાયરે ના જ પીધો!

દિલાસાથી, ધીરજ ધરવી, ચાતકા જોઈ તુંને,

તારું સીઝ્યું, મુજ નવ સીઝ્યું, લહાય વાધી જ મુને;

રે દાદુરા, ઘન વરસતો જોઇ ફૂલાઇને રે,

‘ડ્રાંઊં’ ‘ડ્રાંઊં’, અતિસ લવી કાં ચીડવે છે મને રે?

શા સારુ ઓ, દરદી હું છતાં બહેની કોયેલડી રે,

ટૂઊ ટૂઊ કરતી હું વિના, મેઘસૂરે ચડી રે?

તોબાકારી તીણી જ ચીસથી, સારસા, ભાઇ તારી,

કેશો ઊભા, કરી કણકણે, પેટ બાળે છ ભારી.

(ઇંદ્રાવજા)

ખેલ્યો નહિ ચોપટ સામસામાં, બેસી સજીને પ્રિય ને હું રામા;

મારી મરાવી નવ સોકટીઓ, લહાવો ન લીધો ઋતુનાં સુખોનો.

ખેલ્યો નહિ નાથસું સેતરંજ, હૈડે ઘૂમે આજ વિજોગરંજ;

ત્રણે રમ્યાં ના વળી ગંજીફે તો, લહાવો ન લીધો ઋતુનાં સુખોનો.

સાથે ન કાફી પીધી ચાહ સારી, ઊનાં જમ્યાં ના દૂધપાક ઘારી;

જોતાં પડતો વરસાદ મોટો, લહાવો ન લીધો ઋતુનાં સુખોનો.

પાકાં ભરી ચેવલી પાન રંગે, કાથે ચૂને એલચીએ લવંગે;

ઘાલી ન બીડી મુખ લૈ ચૂમીઓ, લહાવો ન લીધો ઋતુનાં સુખોનો.

ગાયાં ગવાડ્યાં નવ ગીત બાગે, તાનો થકી સોરઠ મેઘ રાગે;

ઘેલી બની મસ્ત ન નાથ ચાંપ્યો, લહાવો ન લીધો ઋતુનાં સુખોનો.

સેતાર સારંગી મૃદંગ ચંગ, કાને વીણા સાંભળું ના ઉમંગ;

ગાથા ગપાંસો કવિતાપુરાણો, લહાવો ન લીધો ઋતુનાં સુખોનો.

ધીરે રહી શીતળ વાયુ વાયે, વૃષ્ટિ બપોરે રૂમઝૂમ થાયે;

ઝૂલ્યાં હીંડોળે નવ સાથ બન્યો, લહાવો ન લીધો ઋતુનાં સુખોનો.

રાતે જ રેલે સુકુસુંબ વસ્ત્રે, વર્ષાદથી છેક ભીંજાઇ રસ્તે;

ચોંટેલ ચીરે નથી નાથ જોતો, લહાવો ન લીધો ઋતુનાં સુખોનો.

greeshm

(indrawja)

dholi agashi khoob Dholi chune, charu khili chandni chaar khune,

dholan suwo narnari paheri, gaye rasilan bahu soor bheli

ewi suratri karme na aawi, rangili hun kem laun nibhawi?

chhute nimale pagtal mari, hathe wagaDi na satar sari

walatna na winjna uDaDya, chhanti gulabe priy na suwaDya;

kunle ane chandanyukt hathe, mathun na champyun ras pai gate

warsha

(mandakranta)

andhari aa rajni sajni, meghabihamni re

ware ware, darshan dai, chonkwe damni re,

dho dho dho dho, udak paDatun pahan uper bhari,

dekhi sandhun kyam na tatalun nath sarun hun nari?

a tophane, khoob kari kala, Dungre nachta re,

‘tehu’ ‘tehu’, wadi harakhman, mor te wrindman re;

dekhi dajhun unchki tan na, jangi wilas kidho,

mada pere, jhili suras mein, hayre na ja pidho!

dilasathi, dhiraj dharwi, chatka joi tunne,

tarun sijhyun, muj naw sijhyun, lahay wadhi ja mune;

re dadura, ghan warasto joi phulaine re,

‘Dranun’ ‘Dranun’, atis lawi kan chiDwe chhe mane re?

sha saru o, dardi hun chhatan baheni koyelDi re,

tu tu karti hun wina, meghsure chaDi re?

tobakari tini ja chisthi, sarsa, bhai tari,

kesho ubha, kari kanakne, pet bale chh bhari

(indrawja)

khelyo nahi chopat samsaman, besi sajine priy ne hun rama;

mari marawi naw soktio, lahawo na lidho ritunan sukhono

khelyo nahi nathasun setranj, haiDe ghume aaj wijogranj;

trne ramyan na wali ganjiphe to, lahawo na lidho ritunan sukhono

sathe na kaphi pidhi chah sari, unan jamyan na dudhpak ghari;

jotan paDto warsad moto, lahawo na lidho ritunan sukhono

pakan bhari chewli pan range, kathe chune elchiye lawange;

ghali na biDi mukh lai chumio, lahawo na lidho ritunan sukhono

gayan gawaDyan naw geet bage, tano thaki sorath megh rage;

gheli bani mast na nath champyo, lahawo na lidho ritunan sukhono

setar sarangi mridang chang, kane wina sambhalun na umang;

gatha gapanso kawitapurano, lahawo na lidho ritunan sukhono

dhire rahi shital wayu waye, wrishti bapore rumjhum thaye;

jhulyan hinDole naw sath banyo, lahawo na lidho ritunan sukhono

rate ja rele sukusumb wastre, warshadthi chhek bhinjai raste;

chontel chire nathi nath joto, lahawo na lidho ritunan sukhono

greeshm

(indrawja)

dholi agashi khoob Dholi chune, charu khili chandni chaar khune,

dholan suwo narnari paheri, gaye rasilan bahu soor bheli

ewi suratri karme na aawi, rangili hun kem laun nibhawi?

chhute nimale pagtal mari, hathe wagaDi na satar sari

walatna na winjna uDaDya, chhanti gulabe priy na suwaDya;

kunle ane chandanyukt hathe, mathun na champyun ras pai gate

warsha

(mandakranta)

andhari aa rajni sajni, meghabihamni re

ware ware, darshan dai, chonkwe damni re,

dho dho dho dho, udak paDatun pahan uper bhari,

dekhi sandhun kyam na tatalun nath sarun hun nari?

a tophane, khoob kari kala, Dungre nachta re,

‘tehu’ ‘tehu’, wadi harakhman, mor te wrindman re;

dekhi dajhun unchki tan na, jangi wilas kidho,

mada pere, jhili suras mein, hayre na ja pidho!

dilasathi, dhiraj dharwi, chatka joi tunne,

tarun sijhyun, muj naw sijhyun, lahay wadhi ja mune;

re dadura, ghan warasto joi phulaine re,

‘Dranun’ ‘Dranun’, atis lawi kan chiDwe chhe mane re?

sha saru o, dardi hun chhatan baheni koyelDi re,

tu tu karti hun wina, meghsure chaDi re?

tobakari tini ja chisthi, sarsa, bhai tari,

kesho ubha, kari kanakne, pet bale chh bhari

(indrawja)

khelyo nahi chopat samsaman, besi sajine priy ne hun rama;

mari marawi naw soktio, lahawo na lidho ritunan sukhono

khelyo nahi nathasun setranj, haiDe ghume aaj wijogranj;

trne ramyan na wali ganjiphe to, lahawo na lidho ritunan sukhono

sathe na kaphi pidhi chah sari, unan jamyan na dudhpak ghari;

jotan paDto warsad moto, lahawo na lidho ritunan sukhono

pakan bhari chewli pan range, kathe chune elchiye lawange;

ghali na biDi mukh lai chumio, lahawo na lidho ritunan sukhono

gayan gawaDyan naw geet bage, tano thaki sorath megh rage;

gheli bani mast na nath champyo, lahawo na lidho ritunan sukhono

setar sarangi mridang chang, kane wina sambhalun na umang;

gatha gapanso kawitapurano, lahawo na lidho ritunan sukhono

dhire rahi shital wayu waye, wrishti bapore rumjhum thaye;

jhulyan hinDole naw sath banyo, lahawo na lidho ritunan sukhono

rate ja rele sukusumb wastre, warshadthi chhek bhinjai raste;

chontel chire nathi nath joto, lahawo na lidho ritunan sukhono