(મનહર છંદ)

પૃથિવી પ્રાણીની માતા પ્રાણીનું પોષણ કરે,

અન્ન પાણી વસ્ત્ર વસ્તુઓ અનેક આપે છે;

પણ વચ્ચે વાણીનો વિશેષ ઉપયોગ પડે,

વાણી કોટિ પ્રકારની હરકતો કાપે છે;

માગ્યા વિના માતા પણ સમજ્યા વિના શું આપે?

પામીએ જે સુખ તે તો વાણીના પ્રતાપે છે;

વાણીથી દરેક વસ્તુનું વિશેષ જ્ઞાન થાય,

વાણીથી સલીલ મહાસાગરનું માપે છે.

વાણીથી વિચાર એક બીજાના કહી શકાય,

જ્ઞાનવારસો તો વાણીમાં મુકી જવાય છે;

સેંકડો વરસ સુધી શોધી શોધી મેળવેલું,

પૂર્વજોનું જ્ઞાન તે તો વાણીથી પમાય છે;

પશુ પક્ષી પ્રાણીઓથી માણસો વિશેષ સુખ,

દુનિયામાં લે છે તે તો વાણીથી દેખાય છે;

ઈશ્વરનું જ્ઞાન પણ વાણી થી ઉપજે છે,

વાણી વિના પ્રાણી કેવા પામર જણાય છે?

જે વાણીથી અન્ન પાન માલ મીલકત પામ્યા,

તે વાણીને સ્નેહ ધરી સર્વદા સંભાળવી;

ભલાં ભલાં ભૂષણ ભૂષિત કરવી તે ભલી,

પૈસા ખરચીને પ્રીતે રૂડી રીતે પાળવી;

ગરીબ જાણીને અવગણના ન કદી કરો,

બની શકે તેમ તેની ગરીબાઈ ટાળવી;

કહે દલપતરામ દીલમાં મમતા રાખી,

આપણા ગજા પ્રમાણે અધિક ઉજાળવી.

(manhar chhand)

prithiwi pranini mata praninun poshan kare,

ann pani wastra wastuo anek aape chhe;

pan wachche wanino wishesh upyog paDe,

wani koti prkarni harakto kape chhe;

magya wina mata pan samajya wina shun aape?

pamiye je sukh te to wanina prtape chhe;

wanithi darek wastunun wishesh gyan thay,

wanithi salil mahasagaranun mape chhe

wanithi wichar ek bijana kahi shakay,

gyanwarso to waniman muki jaway chhe;

senkDo waras sudhi shodhi shodhi melwelun,

purwjonun gyan te to wanithi pamay chhe;

pashu pakshi praniothi manso wishesh sukh,

duniyaman le chhe te to wanithi dekhay chhe;

ishwaranun gyan pan wani thi upje chhe,

wani wina prani kewa pamar janay chhe?

je wanithi ann pan mal milkat pamya,

te wanine sneh dhari sarwada sambhalwi;

bhalan bhalan bhushan bhushit karwi te bhali,

paisa kharchine prite ruDi rite palwi;

garib janine awaganna na kadi karo,

bani shake tem teni garibai talwi;

kahe dalapatram dilman mamta rakhi,

apna gaja prmane adhik ujalwi

(manhar chhand)

prithiwi pranini mata praninun poshan kare,

ann pani wastra wastuo anek aape chhe;

pan wachche wanino wishesh upyog paDe,

wani koti prkarni harakto kape chhe;

magya wina mata pan samajya wina shun aape?

pamiye je sukh te to wanina prtape chhe;

wanithi darek wastunun wishesh gyan thay,

wanithi salil mahasagaranun mape chhe

wanithi wichar ek bijana kahi shakay,

gyanwarso to waniman muki jaway chhe;

senkDo waras sudhi shodhi shodhi melwelun,

purwjonun gyan te to wanithi pamay chhe;

pashu pakshi praniothi manso wishesh sukh,

duniyaman le chhe te to wanithi dekhay chhe;

ishwaranun gyan pan wani thi upje chhe,

wani wina prani kewa pamar janay chhe?

je wanithi ann pan mal milkat pamya,

te wanine sneh dhari sarwada sambhalwi;

bhalan bhalan bhushan bhushit karwi te bhali,

paisa kharchine prite ruDi rite palwi;

garib janine awaganna na kadi karo,

bani shake tem teni garibai talwi;

kahe dalapatram dilman mamta rakhi,

apna gaja prmane adhik ujalwi