
(ભુજંગી છંદ)
લીલાં ચીર ચોખાં ધર્યાં આપ અંગે,
જુઓ જાણિયે જે ભરાણી ઉમંગે;
રસીલી રચ્યો વેષ રૂડો રૂપાળો,
ભલી ભૂમિકા ભામિની રૂપ ભાળો.
છવાઈ રહ્યા અન્ના છોડ છાજે,
રુડી રીત રોમાવળી જેમ રાજે;
નિધી નીરનો નાભિ જેવો નિહાળો,
ભલી ભૂમિકા ભામિની રૂપ ભાળો.
ભલો ઠામ ઠામે દિસે ભેજ કેવો,
વળ્યો જાણીયે પંડ માંહી પ્રસેવો;
નદી નીર રેલા તણો છે ઉછાળો,
ભલી ભૂમિકા ભામિની રૂપ ભાળો.
ફુલ્યાં ફુલના ઝાડના ક્યારડા છે,
ધર્યા જાણીએ હોંશથી હારડા છે;
મણિ શ્વેત માળા સમાને મરાળો,
ભલી ભૂમિકા ભામિની રૂપ ભાળો.
રુડા મોરના શોર શા હું વખાણું,
સતી જાણીએ ગાય છે શુદ્ધ ગાણું;
રુડો કંથ દેખી દિલેથી ઉછાળો,
ભલી ભૂમિકા ભામિની રૂપ ભાળો.
ગિરી શીખરે વાદળાંની ઘટા છે,
છુટેલા ભલા ચોટલાની છટા છે;
લઘુ પર્વતો ને ધરે કુચ ઢાળો,
ભલી ભૂમિકા ભામિની રૂપ ભાળો.
ધ્વજા દેવળો ઉપરે ખેલ ખેલે,
છબીલી છુટા છેડલા જેમ મેલે;
જુઓ હેમનો કુંભ ત્યાં જુક્તિવાળો
ભલી ભૂમિકા ભામિની રૂપ ભાળો.
થઈ ધૂળ ધોવાઈને સ્વચ્છ સારી,
કરી સ્નાન જાણે બની શુદ્ધ નારી;
ઝગે છીપ જાણે કરે ચક્ષુ ચાળો,
ભલી ભૂમિકા ભામિની રૂપ ભાળો.
ચહુ પાસ પંખી ઉડે આસપાસે,
ભલો ગંધ લેવા ભમ્યા ભ્રંગ ભાસે;
વિશેષે દિસે વેષ રૂપે રસાળો,
ભલી ભૂમિકા ભામિની રૂપ ભાળો.
રવી અસ્ત ટાણે મળી જુક્તિ મોટી,
ધરી જાણીએ કાનમાં બે અકોટી;
ધર્યો સાડલો રંગ રાતે પનાળો,
ભલી ભૂમિકા ભામિની રૂપ ભાળો.
પતી મેઘ આકાશ ચોપાસ આવ્યો,
મણી મોતી તે કેટલાંએક લાવ્યો;
સતીનો થયો દેહ દેખી સુખાળો,
ભલી ભૂમિકા ભામિની રૂપ ભાળો.
પતી મેઘરાજાતણો પામી પ્યાર,
સજવ્યા પતીદેવ શૃંગાર સાર;
પુરો હર્ષ પામી પ્રિયા પૃથ્વિ નામે,
દિઠી દેવી જેવી જ દલપત્તરામે.
(bhujangi chhand)
lilan cheer chokhan dharyan aap ange,
juo janiye je bharani umange;
rasili rachyo wesh ruDo rupalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
chhawai rahya anna chhoD chhaje,
ruDi reet romawli jem raje;
nidhi nirno nabhi jewo nihalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
bhalo tham thame dise bhej kewo,
walyo janiye panD manhi prsewo;
nadi neer rela tano chhe uchhalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
phulyan phulna jhaDna kyarDa chhe,
dharya janiye honshthi harDa chhe;
mani shwet mala samane maralo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
ruDa morana shor sha hun wakhanun,
sati janiye gay chhe shuddh ganun;
ruDo kanth dekhi dilethi uchhalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
giri shikhre wadlanni ghata chhe,
chhutela bhala chotlani chhata chhe;
laghu parwto ne dhare kuch Dhalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
dhwaja dewlo upre khel khele,
chhabili chhuta chheDla jem mele;
juo hemno kumbh tyan juktiwalo
bhali bhumika bhamini roop bhalo
thai dhool dhowaine swachchh sari,
kari snan jane bani shuddh nari;
jhage chheep jane kare chakshu chalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
chahu pas pankhi uDe aspase,
bhalo gandh lewa bhamya bhrang bhase;
wisheshe dise wesh rupe rasalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
rawi ast tane mali jukti moti,
dhari janiye kanman be akoti;
dharyo saDlo rang rate panalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
pati megh akash chopas aawyo,
mani moti te ketlanek lawyo;
satino thayo deh dekhi sukhalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
pati meghrajatno pami pyar,
sajawya patidew shringar sar;
puro harsh pami priya prithwi name,
dithi dewi jewi ja dalpattrame
(bhujangi chhand)
lilan cheer chokhan dharyan aap ange,
juo janiye je bharani umange;
rasili rachyo wesh ruDo rupalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
chhawai rahya anna chhoD chhaje,
ruDi reet romawli jem raje;
nidhi nirno nabhi jewo nihalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
bhalo tham thame dise bhej kewo,
walyo janiye panD manhi prsewo;
nadi neer rela tano chhe uchhalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
phulyan phulna jhaDna kyarDa chhe,
dharya janiye honshthi harDa chhe;
mani shwet mala samane maralo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
ruDa morana shor sha hun wakhanun,
sati janiye gay chhe shuddh ganun;
ruDo kanth dekhi dilethi uchhalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
giri shikhre wadlanni ghata chhe,
chhutela bhala chotlani chhata chhe;
laghu parwto ne dhare kuch Dhalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
dhwaja dewlo upre khel khele,
chhabili chhuta chheDla jem mele;
juo hemno kumbh tyan juktiwalo
bhali bhumika bhamini roop bhalo
thai dhool dhowaine swachchh sari,
kari snan jane bani shuddh nari;
jhage chheep jane kare chakshu chalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
chahu pas pankhi uDe aspase,
bhalo gandh lewa bhamya bhrang bhase;
wisheshe dise wesh rupe rasalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
rawi ast tane mali jukti moti,
dhari janiye kanman be akoti;
dharyo saDlo rang rate panalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
pati megh akash chopas aawyo,
mani moti te ketlanek lawyo;
satino thayo deh dekhi sukhalo,
bhali bhumika bhamini roop bhalo
pati meghrajatno pami pyar,
sajawya patidew shringar sar;
puro harsh pami priya prithwi name,
dithi dewi jewi ja dalpattrame



સ્રોત
- પુસ્તક : દલપતરામનાં શ્રેષ્ઠ કાવ્યો (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 58)
- સંપાદક : ચંદ્રકાન્ત ટોપીવાળા
- પ્રકાશક : પાર્શ્વ પબ્લિકેશન
- વર્ષ : 2008