તુને ન ચાહું ન બન્યું કદી એ,
તેને ન ચાહું, ન બને કદી એ;
ચાહું છું તો ચાહીશ બેયને હું,
ચાહું નહીં તો નવ કોઈને હું.
આ પુષ્પ છે, આ નદી છે, ઝરા છે,
આ પક્ષીઓ સૌ નભમાં ઊડે જે,
તેમાં વહે છે સરખો અનિલ,
અર્પે પરાગે સૌને સમાન.
ના એકને ને ક્યમ એકને તે
અર્પી શકે જે રજ તે ગ્રહે છે?
અર્પે સમાન નહીં તો ન અર્પે,
અર્પે નહીં તે ગ્રહશે નહીં એ.
કયાં ચાહવું તે દિલ માત્ર જાણે,
તેમાં ન કાંઇ બનતું પરાણે;
ત્યાં બુદ્ધિના જોરની કૈં ન કારી,
બુદ્ધિ તણો માર્ગ જુદો જ કાંઇ.
આ ન્યાય, આ યાગ્ય, ન પ્રેમ જાણે,
પૂરે વહેવા પડી ટેવ તેને;
ચાહું તને હું વહી તે જ પૂરે,
તેને હું ચાહું વહી તે જ પૂરે.
તે પૂર તે પ્રેમ જ માનજે તું;
તે ખાળતાં પ્રેમ જ ખાળશે તું;
તેને ન ચાહું, તુજને ન ચાહુ,
તે ખાળતાં તે પરિણામ મ્હારું.
જો ખાળશે એ દિલનો તું માર્ગ,
છૂટી રહેશે પછી બુદ્ધિ માત્ર;
બુદ્ધિ ગણે છે સહુને સમાન,
ત્યાં કોઇની ઉપર કૈં ન વ્હાલ.
ખેંચાણમાં તુ મુજને જવા દે,
ખેંચાણ બ્હારે અથવા થવા દે;
ચાહું નહીં તો નવ કોઇને હું,
ચાહું છું તો ચાહીશ બેયને હું.
(૧ર-૦૬-૧૮૯૬)
tune na chahun na banyun kadi e,
tene na chahun, na bane kadi e;
chahun chhun to chahish beyne hun,
chahun nahin to naw koine hun
a pushp chhe, aa nadi chhe, jhara chhe,
a pakshio sau nabhman uDe je,
teman wahe chhe sarkho anil,
arpe parage saune saman
na ekne ne kyam ekne te
arpi shake je raj te grhe chhe?
arpe saman nahin to na arpe,
arpe nahin te grahshe nahin e
kayan chahawun te dil matr jane,
teman na kani banatun parane;
tyan buddhina jorni kain na kari,
buddhi tano marg judo ja kani
a nyay, aa yagya, na prem jane,
pure wahewa paDi tew tene;
chahun tane hun wahi te ja pure,
tene hun chahun wahi te ja pure
te poor te prem ja manje tun;
te khaltan prem ja khalshe tun;
tene na chahun, tujne na chahu,
te khaltan te parinam mharun
jo khalshe e dilno tun marg,
chhuti raheshe pachhi buddhi matr;
buddhi gane chhe sahune saman,
tyan koini upar kain na whaal
khenchanman tu mujne jawa de,
khenchan bhare athwa thawa de;
chahun nahin to naw koine hun,
chahun chhun to chahish beyne hun
(1ra 06 1896)
tune na chahun na banyun kadi e,
tene na chahun, na bane kadi e;
chahun chhun to chahish beyne hun,
chahun nahin to naw koine hun
a pushp chhe, aa nadi chhe, jhara chhe,
a pakshio sau nabhman uDe je,
teman wahe chhe sarkho anil,
arpe parage saune saman
na ekne ne kyam ekne te
arpi shake je raj te grhe chhe?
arpe saman nahin to na arpe,
arpe nahin te grahshe nahin e
kayan chahawun te dil matr jane,
teman na kani banatun parane;
tyan buddhina jorni kain na kari,
buddhi tano marg judo ja kani
a nyay, aa yagya, na prem jane,
pure wahewa paDi tew tene;
chahun tane hun wahi te ja pure,
tene hun chahun wahi te ja pure
te poor te prem ja manje tun;
te khaltan prem ja khalshe tun;
tene na chahun, tujne na chahu,
te khaltan te parinam mharun
jo khalshe e dilno tun marg,
chhuti raheshe pachhi buddhi matr;
buddhi gane chhe sahune saman,
tyan koini upar kain na whaal
khenchanman tu mujne jawa de,
khenchan bhare athwa thawa de;
chahun nahin to naw koine hun,
chahun chhun to chahish beyne hun
(1ra 06 1896)
સ્રોત
- પુસ્તક : કાવ્ય – કોડિયાં – કલાપીનાં ચૂંટેલા કાવ્યો (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 38)
- સંપાદક : રાજેન્દ્ર શાહ
- પ્રકાશક : લોકમિલાપ ટ્રસ્ટ
- વર્ષ : 1982