(ભુજંગી છંદ)

જુઓ શિખરો વાદળાંનાં બિરાજે,

ઉડ્યા જાણીએ પર્વતો હોય આજે;

મહા દુઃખ પોકારવા કેરી આશે,

ગયા પર્વતો જાણી એ ઇંદ્ર પાસે.

જુઓ વાદળાં આમથી તેમ દોડે,

મળે કોઈ તો એક બીજાની જોડે;

દિસે જાણીએ ફોજનાં જૂથ જાય,

રુઠ્યો ગ્રીષ્મની ઊપરે મેઘરાય.

વળી વાદળાંની છટા કેવી છાજે,

રુડા ઇંદ્રના જેમ હાથી બિરાજે;

નમેલાં દિસે ભૂમિની પાસ કેવાં,

સુશોભિત તે હાથીની શુંડ જેવાં.

જતીઓ જુઓ એક ઠામે ઠરે છે,

કથા કીર્તનો લોક સૌ સાંભળે છે;

હરે ગ્રીષ્મના કષ્ટને એમ જાણે,

પ્રભુનો પુરો પાડ પ્રેમે વખાણે.

કરે આભમાં વીજળી ચમ્મકારા,

ઝબુકે ઘણી જાણીએ શસ્ત્રધારા;

થયા આભમાં કાટકાના કડાકા,

દિસે જાણીએ તોપના તે ધડાકા.

ઉઠી ગર્જના મેઘની ત્યાં નિશંકા,

દિધા જાણીએ નોબતે ઘાવ ડંકા;

ધ્વનીનો વળી અર્થ એવો ઠરે છે,

મહા મેઘરાજા મુખે ઉચરે છે.

જઈ ગ્રીષ્મ સાથે કરું યુદ્ધ મોટું,

નહીં તો ન રાજા ધરું નામ ખોટું;

લડી ગ્રીષ્મના કાળને હું હઠાવું,

ચઢેલા મદે સિંધુને ઠામ લાવું.

બધા દેશમાં ફોજ ફેલાવી મૂકું,

ચઢું ચાહીને ઠામ એકે ન ચૂકું;

કરીને પ્રતિજ્ઞા ચઢી મેઘ આવ્યો;

અસંખ્યાત સાથે સજી સૈન્ય લાવ્યો.

સુણી મેઘવાણી થયા સજ્જ સર્વે,

લડે ફોજ બે રાખિને ખૂબ ગર્વે;

પડ્યા મેઘના બિંદુ ત્યાં આવી તૂટી,

લીધા તેહના પ્રાણ તો સદ્ય લૂંટી.

લડે ખૂબ વર્ષાદ ને ગ્રીષ્મ કાળ,

ભલા શૂરવીરો દિસે બે ભુપાળ;

ગઈ મેઘની ફોજ ઝાઝી મરાઈ,

શુરા શુષ્ક વીરો ગયા ખૂબ ખાઈ.

કરા રૂપ થૈને પડ્યા કૈ સિપાઈ,

તથાપિ ગયા ગ્રીષ્મના દૂત ખાઈ;

જુઓ નીરના ચાલિયા ખૂબ રેલા,

દિસે જાણીએ લોહિના તે બનેલા.

ચડ્યો ક્રોધ વર્ષાદને ચિત્ત એથી,

કરી ગર્જના ખૂબ તે કાળ તેથી;

અસંખ્યાત ત્યાં સૈન્ય થૈ સજ્જ આવ્યું,

ધરા ઉપરે યુદ્ધ ભારે મચાવ્યું.

જુઓ મોર કેવા ટહુકા કરે છે,

દિસે ચોપદારો નકી ઊચરે છે;

થઈ નીરનાં બુંદની વૃષ્ટિ એવી,

દિસે યુદ્ધમાં બાણની હોય જેવી.

જુઓ દાદુરો શબ્દ કેવા કરે છે,

દિસે આરબી બેરખો ઉચ્ચરે છે;

મહીં ઉપરે નીર રેલા ચલાવ્યા,

દિસે જાણીએ મેઘના દૂત આવ્યા.