અરે! આવ્યાં પ્હેલાં જવું જવું કરો! શાંતિ પકડો,
જવાની તૈયારી સહ અહીં જ આવ્યાં, પછી જજો.
અને જો આવ્યાં છો, જવું જ પડશે વાત નકી છે,
થતું ખાટું મોળું ઘડી અધિક બેસ્યે, ઘીર ધરો!
ન-આમંત્ર્યાં ના’વ્યાં, અધિક દીસતું જેથી અડવું,
અને આવો તો શું? સકલ દિલદ્વારો નભ સમાં.
તમોને ના શોભે જગતજનનિર્મ્યા રૂઢ વિધિ,
તમારે કાજે તો સતત ધબકારે ઉર શ્વસે!
જવું છે શું ઊડી ગરીબ મુજ આવાસ નિરખી,
સમાતાં ના તેથી! જવું જવું કરો, કો કસૂર છે
વિવેકે? શું એવી અનુભવી અહીં શૂન્યમયતા?
ન ઉષ્મા હૈયાની નિરખી ઊડવાનાં દિલ થયાં?
ન લેખો હૈયાનો ગરીબ મુજ આવાસ નિરખી
જરા શા આ વાસે દિલ વસત રત્નાકર સમું.
વિવેકે જો ખામી-અતિ પ્રણયનું એ ફળ લહો.
તમોએ જે ઉષ્મા અનુભવી હતી તે પ્રણયની.
જવાના વિચારો અધિક દિલને દુઃખ કરતા.
જવા આવ્યાં જાણી અધિકતર ને જ્યાં પગધ્વનિ
જવાના જે સુણ્યા, બધિર મન બુદ્ધિ બની જતાં
વધારે શું કહેવું? ત્વરિત ગમને હું દુઃખિત છું.
છલાવીને કાંઠા સકલ જગના કાળ વહતો,
પરે તે બુદ્બુદો સમયસલિલે આપણ સમાં
થતાં કોટિ, રાચે ક્ષણ, શમી જતાં, ભાગ્યપવને
ક્ષણો થોડી કાજે જવું જવું કરો! આ ઉચિત છે?
વિશાળું આ દેખો જગ, જગતસિન્ધુ ઠીક કહ્યો,
જરા જુઓ, જાણો પ્રબળ વડવાગ્નિ ભડ બળે.
દઝાતાં સીઝાતાં જીવન જીવવાનું વિધિ-લખ્યું,
તમારા સાન્નિધ્યે લખ અગનઝાળો હિમ સમી.
તમે, સૌ, હું પંખી જગતનીડનાં સહેલ કરવા
ઊડ્યાં ક્યાં ક્યાં? ક્યાં ના? અહીં તહીં બધે ભાગ્ય ઊડવ્યાં.
અહીં અંતે આવ્યાં, શ્રમ અધિક લાગ્યો મુખ કહે,
જરા બેસો, ખેલો, હૃદય હળવાં સાથ ઊડજો.
અવે જો આવ્યાં છો–
દીસે છે લાવ્યાં છો અનુભવ ઊંચા ઉડ્ડયનના,
નિરાંતે છો થાતા વિનિમય થશે લાભ સહુને,
અમોને તો નક્કીઃ અહ્! પુનઃ પાંખો ફડફડી!
અભિલાષા આંખે ઉતરણી તરે ઉડ્ડયનની,
દીસે છે પાંખોમાં જીવનબળ જે આભ, ગિરિને
ખૂંદે, માપે, મુક્તા, કમલબિસપાથેય રળતું
તમોને પ્રેરે છે ડયન કરવા આમ અધીરાં?
અધીરાં મા થાઓ, જવું જ બસ છે? તો ક્યહીં જશો?
દિશા, રસ્તો દોર્યો? નહીં જ? બસ ઊડ્યાં જ કરશો?
ભલે ઊડો ઊડો—
નભે ઊંચે ઊંચે દિલકમલનાં હંસ અધીરાં,
દિશે આ આવો તો અચૂક મળજો આ કમલને!
are! awyan phelan jawun jawun karo! shanti pakDo,
jawani taiyari sah ahin ja awyan, pachhi jajo
ane jo awyan chho, jawun ja paDshe wat nki chhe,
thatun khatun molun ghaDi adhik besye, gheer dharo!
na amantryan na’wyan, adhik disatun jethi aDawun,
ane aawo to shun? sakal diladwaro nabh saman
tamone na shobhe jagatajannirmya rooDh widhi,
tamare kaje to satat dhabkare ur shwse!
jawun chhe shun uDi garib muj awas nirkhi,
samatan na tethi! jawun jawun karo, ko kasur chhe
wiweke? shun ewi anubhwi ahin shunyamayta?
na ushma haiyani nirkhi uDwanan dil thayan?
na lekho haiyano garib muj awas nirkhi
jara sha aa wase dil wasat ratnakar samun
wiweke jo khami ati pranayanun e phal laho
tamoe je ushma anubhwi hati te pranayni
jawana wicharo adhik dilne dukha karta
jawa awyan jani adhiktar ne jyan pagadhwani
jawana je sunya, badhir man buddhi bani jatan
wadhare shun kahewun? twarit gamne hun dukhit chhun
chhalawine kantha sakal jagna kal wahto,
pare te budbudo samayasalile aapan saman
thatan koti, rache kshan, shami jatan, bhagyapawne
kshno thoDi kaje jawun jawun karo! aa uchit chhe?
wishalun aa dekho jag, jagatsindhu theek kahyo,
jara juo, jano prabal waDwagni bhaD bale
dajhatan sijhatan jiwan jiwwanun widhi lakhyun,
tamara sannidhye lakh aganjhalo him sami
tame, sau, hun pankhi jagatniDnan sahel karwa
uDyan kyan kyan? kyan na? ahin tahin badhe bhagya uDawyan
ahin ante awyan, shram adhik lagyo mukh kahe,
jara beso, khelo, hriday halwan sath uDjo
awe jo awyan chho–
dise chhe lawyan chho anubhaw uncha uDDayanna,
nirante chho thata winimay thashe labh sahune,
amone to nakki ah! pun pankho phaDaphDi!
abhilasha ankhe utarni tare uDDayanni,
dise chhe pankhoman jiwanbal je aabh, girine
khunde, mape, mukta, kamalabispathey ralatun
tamone prere chhe Dayan karwa aam adhiran?
adhiran ma thao, jawun ja bas chhe? to kyheen jasho?
disha, rasto doryo? nahin ja? bas uDyan ja karsho?
bhale uDo uDo—
nabhe unche unche dilakamalnan hans adhiran,
dishe aa aawo to achuk maljo aa kamalne!
are! awyan phelan jawun jawun karo! shanti pakDo,
jawani taiyari sah ahin ja awyan, pachhi jajo
ane jo awyan chho, jawun ja paDshe wat nki chhe,
thatun khatun molun ghaDi adhik besye, gheer dharo!
na amantryan na’wyan, adhik disatun jethi aDawun,
ane aawo to shun? sakal diladwaro nabh saman
tamone na shobhe jagatajannirmya rooDh widhi,
tamare kaje to satat dhabkare ur shwse!
jawun chhe shun uDi garib muj awas nirkhi,
samatan na tethi! jawun jawun karo, ko kasur chhe
wiweke? shun ewi anubhwi ahin shunyamayta?
na ushma haiyani nirkhi uDwanan dil thayan?
na lekho haiyano garib muj awas nirkhi
jara sha aa wase dil wasat ratnakar samun
wiweke jo khami ati pranayanun e phal laho
tamoe je ushma anubhwi hati te pranayni
jawana wicharo adhik dilne dukha karta
jawa awyan jani adhiktar ne jyan pagadhwani
jawana je sunya, badhir man buddhi bani jatan
wadhare shun kahewun? twarit gamne hun dukhit chhun
chhalawine kantha sakal jagna kal wahto,
pare te budbudo samayasalile aapan saman
thatan koti, rache kshan, shami jatan, bhagyapawne
kshno thoDi kaje jawun jawun karo! aa uchit chhe?
wishalun aa dekho jag, jagatsindhu theek kahyo,
jara juo, jano prabal waDwagni bhaD bale
dajhatan sijhatan jiwan jiwwanun widhi lakhyun,
tamara sannidhye lakh aganjhalo him sami
tame, sau, hun pankhi jagatniDnan sahel karwa
uDyan kyan kyan? kyan na? ahin tahin badhe bhagya uDawyan
ahin ante awyan, shram adhik lagyo mukh kahe,
jara beso, khelo, hriday halwan sath uDjo
awe jo awyan chho–
dise chhe lawyan chho anubhaw uncha uDDayanna,
nirante chho thata winimay thashe labh sahune,
amone to nakki ah! pun pankho phaDaphDi!
abhilasha ankhe utarni tare uDDayanni,
dise chhe pankhoman jiwanbal je aabh, girine
khunde, mape, mukta, kamalabispathey ralatun
tamone prere chhe Dayan karwa aam adhiran?
adhiran ma thao, jawun ja bas chhe? to kyheen jasho?
disha, rasto doryo? nahin ja? bas uDyan ja karsho?
bhale uDo uDo—
nabhe unche unche dilakamalnan hans adhiran,
dishe aa aawo to achuk maljo aa kamalne!
સ્રોત
- પુસ્તક : ચક્રવાક (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 24)
- સર્જક : રણજિત પટેલ ‘અનામી’
- પ્રકાશક : પટવા ઍજ્યુકેશનલ પબ્લિશિંગ કંપની
- વર્ષ : 1947