(વસંતતિલકા વૃત્ત)

પ્રાણી વિનાશન કરે રવિ કેમ આમ,

જાણે પુરાણી જન રુદ્રતણું જ કામ;

તે વાતનો મરમ જોતિષજાણ જાણે,

ભાનુ બન્યો વૃષભ વાહન આજ ટાણે,

જો રોહિણી સમીપ આ રવિ દેવ આવ્યો,

તેણે ચઢાવી રવિને અતિશે તપાવ્યો;

જાણે પ્રભાકર ઘણી રીસથી ભર્યો છે,

ક્રોધી શશાંકતણી સુંદરીએ કર્યો છે.

(શાદૂલવિક્રીડિત વૃત્ત)

તાતા તાપ થકી તમામ તરુથી પક્ષી, બિચારાં પડે,

વૃંદો વાંદરનાં વિશેષ વિખરી, જ્યાં ત્યાં પછી જૈ ચડે;

પાણી ઉષ્ણ નદી તળાવ તટમાં, મચ્છો તપ્યાં તરફડે,

ભારે ભીષમ ગ્રીષ્મકાળ કહિએ, નાના પ્રકારે નડે.

(વસંતતિલકા વૃત્ત)

જે પર્વતો અચળ થૈ સઘળું સહેતા,

કોઈ પ્રકાર થકી ક્રોધ કદી ન લેતા;

તેઓનું આજ અતિશે તન છે તપાયું,

જો વિશ્વ આજ અતિ રૌદ્ર રસે છવાયું.

ફૂલ્યા ઘણા સરસ પર્વતના પલાશ,

એની જણાય રચના વળિ આસપાસ;

કેવા દિસે અધિક ખાખર તે રૂપાળા,

જાણે ઉઠી અધિક પર્વત ક્રોધજ્વાળા.

ક્રોધી બની ઉદધિ તો બહુ બૂમ પાડે,

ઘોંઘાટ સાથ તટ હાથ જુઓ પછાડે;

ક્રોધીપણું ઉદધિનું અતી ઓળખાયું,

જો વિશ્વ આજ અતિ રૌદ્ર રસે છવાયું.

જે સિંધુ નાવ નિજ ઉપર તારનારો,

તે ક્રોધી થૈ અધિક આજ થયો અકારો;

વિશ્વાસ આજ નિધિનો નહિ નાવ આણે,

ક્રોધી કદાપિ નિજનું પરનું ન જાણે.

જો આ તરંગ નિધિ ઉપર ઉછળે છે,

રેલાઈ નીર વધતું રણમાં વળે છે;

રોમાંચ અંગ નિધિનું અતિશે થયું છે,

પ્રસ્વેદ નીર વહિને અળગું થયું છે.

પાણી તપે નદીતણું અદકું ઉનાળે,

કૂવાનું નીર અતિ શીતળ એ જ કાળે;

તે જેમ દંપતિ પરસ્પર વેણ સાંખે;

જો એક જાય તપી તો બીજું શાંતિ રાખે.

પૃથ્વી થકી જળ જુઓ રવિકીર્ણ શોષે,

વર્ષા સમે વળી ધરાતળ એ જ પોષે;

રાજા પ્રજાથકી કદી કર શ્રેષ્ઠ લે છે,

તે જેમ યોગ્ય સમયે જન કાજ દે છે.

દીસે તળાવ નદિમાં જળ તો ઘટેલું,

ખારા વિશેષ રણમાં જળ છે વધેલું;

કોઈ સમે ધન ન હોય સુપાત્ર ઘેર,

દીસે કુપાત્ર જન ઘેર વિશેષ લ્હેર.

(wasantatilka writt)

prani winashan kare rawi kem aam,

jane purani jan rudratanun ja kaam;

te watno maram jotishjan jane,

bhanu banyo wrishabh wahan aaj tane,

jo rohini samip aa rawi dew aawyo,

tene chaDhawi rawine atishe tapawyo;

jane prabhakar ghani risthi bharyo chhe,

krodhi shashankatni sundriye karyo chhe

(shadulwikriDit writt)

tata tap thaki tamam taruthi pakshi, bicharan paDe,

wrindo wandarnan wishesh wikhri, jyan tyan pachhi jai chaDe;

pani ushn nadi talaw tatman, machchho tapyan taraphDe,

bhare bhisham grishmkal kahiye, nana prkare naDe

(wasantatilka writt)

je parwto achal thai saghalun saheta,

koi prakar thaki krodh kadi na leta;

teonun aaj atishe tan chhe tapayun,

jo wishw aaj ati raudr rase chhawayun

phulya ghana saras parwatna palash,

eni janay rachna wali asapas;

kewa dise adhik khakhar te rupala,

jane uthi adhik parwat krodhajwala

krodhi bani uddhi to bahu boom paDe,

ghonghat sath tat hath juo pachhaDe;

krodhipanun udadhinun ati olkhayun,

jo wishw aaj ati raudr rase chhawayun

je sindhu naw nij upar tarnaro,

te krodhi thai adhik aaj thayo akaro;

wishwas aaj nidhino nahi naw aane,

krodhi kadapi nijanun paranun na jane

jo aa tarang nidhi upar uchhle chhe,

relai neer wadhatun ranman wale chhe;

romanch ang nidhinun atishe thayun chhe,

praswed neer wahine alagun thayun chhe

pani tape naditanun adakun unale,

kuwanun neer ati shital e ja kale;

te jem dampati paraspar wen sankhe;

jo ek jay tapi to bijun shanti rakhe

prithwi thaki jal juo rawikirn shoshe,

warsha same wali dharatal e ja poshe;

raja prjathki kadi kar shreshth le chhe,

te jem yogya samye jan kaj de chhe

dise talaw nadiman jal to ghatelun,

khara wishesh ranman jal chhe wadhelun;

koi same dhan na hoy supatr gher,

dise kupatr jan gher wishesh lher

(wasantatilka writt)

prani winashan kare rawi kem aam,

jane purani jan rudratanun ja kaam;

te watno maram jotishjan jane,

bhanu banyo wrishabh wahan aaj tane,

jo rohini samip aa rawi dew aawyo,

tene chaDhawi rawine atishe tapawyo;

jane prabhakar ghani risthi bharyo chhe,

krodhi shashankatni sundriye karyo chhe

(shadulwikriDit writt)

tata tap thaki tamam taruthi pakshi, bicharan paDe,

wrindo wandarnan wishesh wikhri, jyan tyan pachhi jai chaDe;

pani ushn nadi talaw tatman, machchho tapyan taraphDe,

bhare bhisham grishmkal kahiye, nana prkare naDe

(wasantatilka writt)

je parwto achal thai saghalun saheta,

koi prakar thaki krodh kadi na leta;

teonun aaj atishe tan chhe tapayun,

jo wishw aaj ati raudr rase chhawayun

phulya ghana saras parwatna palash,

eni janay rachna wali asapas;

kewa dise adhik khakhar te rupala,

jane uthi adhik parwat krodhajwala

krodhi bani uddhi to bahu boom paDe,

ghonghat sath tat hath juo pachhaDe;

krodhipanun udadhinun ati olkhayun,

jo wishw aaj ati raudr rase chhawayun

je sindhu naw nij upar tarnaro,

te krodhi thai adhik aaj thayo akaro;

wishwas aaj nidhino nahi naw aane,

krodhi kadapi nijanun paranun na jane

jo aa tarang nidhi upar uchhle chhe,

relai neer wadhatun ranman wale chhe;

romanch ang nidhinun atishe thayun chhe,

praswed neer wahine alagun thayun chhe

pani tape naditanun adakun unale,

kuwanun neer ati shital e ja kale;

te jem dampati paraspar wen sankhe;

jo ek jay tapi to bijun shanti rakhe

prithwi thaki jal juo rawikirn shoshe,

warsha same wali dharatal e ja poshe;

raja prjathki kadi kar shreshth le chhe,

te jem yogya samye jan kaj de chhe

dise talaw nadiman jal to ghatelun,

khara wishesh ranman jal chhe wadhelun;

koi same dhan na hoy supatr gher,

dise kupatr jan gher wishesh lher