એ સૌમ્ય ને સાત્ત્વિક તેજભીનો

મને ગમે કોમલ દીપ ઘીનો. 2

નમી ગયાં રશ્મિ રવિ તણાં અને

આકાશથી ઓસરી સાંધ્ય-લાલિમા;

એનું મને ના હતું ભાન, આંખો

મીંચી પડ્યો ખુરશીમાં વિચારું,

ને ઉડતું ઉર તરંગના તટે;

ભારે બની પાંપણ ખૂબ થાકથી

કંટાળીને, દ્રવ્ય ઉપાર્જનાર્થે

દોડેલ અંગો પણ સૌ પડ્યાં હતાં

આરામથી.

ના ધ્યાન મારું, અહીં આવી ક્યારે

ધીમે પદે, ને મુજ પાસ ઊર્મિલા

મૂકી ગઈ કોમલ દીપ ઘીનો.

ઉજાસ જોતાં નયનો ઉઘાડું

ને દીપની નાજુક જ્યોત ભાળું. 16

એ જ્યોતના શુભ્ર પ્રકાશ માંહી

ભીંજાય મારો ગૃહખંડ નાનો.

ઊંચે ચડે પાતળી સેર ધૂપની,

હવા મહીં વર્તુલ પારદર્શક

પડે, અને વાયુ મહીં મળીને

અદૃષ્ટ થાતાં, પ્રસરે સુગંધ. 22

ને એ સુગંધ! નવલી સુગંધ!

એ સ્પર્શતાં અંતરના ઊંડાણથી

ઊડી જતી ગ્લાનિ, અકથ્ય સૌમયતા-

ની ફૂંક આછી ફરકી ગઈ, અને

અંગાંગમાં વ્યાપી રહી પ્રસન્નતા.

ભૂલી ગયો ઉજ્જવલ વીજળીની

બત્તી, અને વિદ્યુતની ત્વરાથી

વિદ્યુતબળે જીવન જીવતો યુગ.

સરે પડો ગંભીર ભૂતકાળનાં;

ને આંખ સામે પળમાં સજીવ,

આર્યો તણા ગૌરવનું પવિત્ર

શાન્તિભર્યું જીવનસ્વપ્ન જાગે. 34

પુષ્પો ભર્યાં કાનન, માંહી નર્તતાં

મૃગો, અને ગંભીર ગીત ગાતી

સરસ્વતીનાં ઘનશ્યામ વારિ;

બેસી તટે કૈં ઋષિકન્યકાઓ

ઈંગુદી તેલે લસતી કલાપ;

રે ત્યાં સૂકાતાં વિટપાવલિએ

ભીંજાયલાં વલ્કલ કૈં દ્વિજોનાં.

તેજસ્વી, પુણ્યોજ્જવલ મંત્રદૃષ્ટા

મહર્ષિઓ ઉચ્ચરતા ઋચાઓ;

ગુંજી રહેતાં વન ભવ્ય ઘોષથી

મંત્રો તણા; ને ચડતો વિતાને

સુગંધભીનો ધુપ યજ્ઞકુંડથી.

એ દૃશ્ય ઉલ્લાસભર્યાં નિહાળુ.

જ્યાં મુજ સામે ઘૃતદીપ ભાળું. 48

ને સાંભરે મોહક બાલ્યકાળ

જ્યારે મળી ગૌતમ, અંજુ ને હું

પંપાળતાં પ્રેમથી ગાવડીને,

બીતાં બીતાં છેક જતાં નજીક

ને ઝાલતાં એ મદમસ્ત શૃંગો

ધીમે કરી, તેલ ઘસી ઉજાળવા.

ઊભી થતી બા દૂધ દોહી જ્યારે,

ત્યાં થોભતાં હાર મહીં જ, પીવા

પ્યાલા લઈને, પય ફીણવાળું.

ગોળી મહીં ઊછળતાં વલોણાં

ને નિત્યનાં ઘમ્મરગાન ગાજતાં.

બા છેવટે હોંશભરી ઉતારતી

મીઠું મજાનું નવનીત સ્વચ્છ

ને તાવતી માખણ એ કડાઈમાં,

ત્યાં બેસતાં ઉત્સુક નેત્રથી અમે

એ સ્વેતતાને ગળતી નિહાળતાં.

અગ્નિ મહીં બા ઘૃતધાર રેડતી;

ઉત્સાહમાં અગ્નિશિખા હસીને

એ ઝીલતી સિંચન, ને સુવાસ

ઊડી રહેતી ગૃહખંડખંડે. 68

આવી યુવા; આવી ઉરે પિપાસા

સૌન્દર્યની, ને ભમતો રહ્યો હું

અસ્વસ્થ ને અર્થ વિના, અબુજ શો.

વિદ્યુતની રોશની શાં નિહાળ્યાં

મુખો, ઘડી બે ઘડી આંખ આંજતાં.

રંગીન ને માદક રૂપ કેરું

ફૂટી રહ્યું ચોગમ દારૂખાનું.

ને હું ઊભો સ્તબ્ધ, અતૃપ્ત, એકલો,

હૈયે નકામા ભડકા જગાવ્યા;

આવી ત્યહાં પ્રેમલ સૌમ્ય ઊર્મિલા

ને સ્નેહભીનું સ્મિત એક વેરી,

લીધું કરે જીવનનું સુકાન.

બેઠાં અમે ત્યાં ધબકંત હૈયે

ઉલ્લાસ—આશા મહીં લગ્નવેદીએ,

ત્યારે પુરોહિત રહ્યા જગાવી

વેદી મહીં મંગલ એ સુવાસ;

ને ઊર્મિલાએ મુજ ઉર પાથર્યો

શીળો, મૃદુ ને નવલો ઉજાસ. 86

એ સૌમ્યને સાત્ત્વિક તેજભીનો

મારે ગૃહે કોમલ દીપ ઘીનો. 88

e saumya ne sattwik tejbhino

mane game komal deep ghino 2

nami gayan rashmi rawi tanan ane

akashthi osari sandhya lalima;

enun mane na hatun bhan, ankho

minchi paDyo khurshiman wicharun,

ne uDatun ur tarangna tate;

bhare bani pampan khoob thakthi

kantaline, drawya uparjnarthe

doDel ango pan sau paDyan hatan

aramthi

na dhyan marun, ahin aawi kyare

dhime pade, ne muj pas urmila

muki gai komal deep ghino

ujas jotan nayno ughaDun

ne dipani najuk jyot bhalun 16

e jyotna shubhr parkash manhi

bhinjay maro grihkhanD nano

unche chaDe patli ser dhupni,

hawa mahin wartul paradarshak

paDe, ane wayu mahin maline

adrisht thatan, prasre sugandh 22

ne e sugandh! nawli sugandh!

e sparshtan antarna unDanthi

uDi jati glani, akathya saumayta

ni phoonk achhi pharki gai, ane

angangman wyapi rahi prasannata

bhuli gayo ujjwal wijlini

batti, ane widyutni twrathi

widyutable jiwan jiwto yug

sare paDo gambhir bhutkalnan;

ne aankh same palman sajiw,

aryo tana gaurawanun pawitra

shantibharyun jiwnaswapn jage 34

pushpo bharyan kanan, manhi narttan

mrigo, ane gambhir geet gati

saraswtinan ghanshyam wari;

besi tate kain rishikanykao

ingudi tele lasti kalap;

re tyan sukatan witpawaliye

bhinjaylan walkal kain dwijonan

tejaswi, punyojjwal mantrdrishta

maharshio uchcharta richao;

gunji rahetan wan bhawya ghoshthi

mantro tana; ne chaDto witane

sugandhbhino dhup yagykunDthi

e drishya ullasbharyan nihalu

jyan muj same ghritdip bhalun 48

ne sambhre mohak balyakal

jyare mali gautam, anju ne hun

pampaltan premthi gawDine,

bitan bitan chhek jatan najik

ne jhaltan e madmast shringo

dhime kari, tel ghasi ujalwa

ubhi thati ba doodh dohi jyare,

tyan thobhtan haar mahin ja, piwa

pyala laine, pay phinwalun

goli mahin uchhaltan walonan

ne nitynan ghammargan gajtan

ba chhewte honshabhri utarti

mithun majanun nawanit swachchh

ne tawti makhan e kaDaiman,

tyan bestan utsuk netrthi ame

e swettane galti nihaltan

agni mahin ba ghritdhar reDti;

utsahman agnishikha hasine

e jhilti sinchan, ne suwas

uDi raheti grihkhanDkhanDe 68

awi yuwa; aawi ure pipasa

saundaryni, ne bhamto rahyo hun

aswasth ne arth wina, abuj sho

widyutni roshni shan nihalyan

mukho, ghaDi be ghaDi aankh anjtan

rangin ne madak roop kerun

phuti rahyun chogam darukhanun

ne hun ubho stabdh, atript, eklo,

haiye nakama bhaDka jagawya;

awi tyhan premal saumya urmila

ne snehbhinun smit ek weri,

lidhun kare jiwananun sukan

bethan ame tyan dhabkant haiye

ullas—asha mahin lagnwediye,

tyare purohit rahya jagawi

wedi mahin mangal e suwas;

ne urmilaye muj ur patharyo

shilo, mridu ne nawlo ujas 86

e saumyne sattwik tejbhino

mare grihe komal deep ghino 88

e saumya ne sattwik tejbhino

mane game komal deep ghino 2

nami gayan rashmi rawi tanan ane

akashthi osari sandhya lalima;

enun mane na hatun bhan, ankho

minchi paDyo khurshiman wicharun,

ne uDatun ur tarangna tate;

bhare bani pampan khoob thakthi

kantaline, drawya uparjnarthe

doDel ango pan sau paDyan hatan

aramthi

na dhyan marun, ahin aawi kyare

dhime pade, ne muj pas urmila

muki gai komal deep ghino

ujas jotan nayno ughaDun

ne dipani najuk jyot bhalun 16

e jyotna shubhr parkash manhi

bhinjay maro grihkhanD nano

unche chaDe patli ser dhupni,

hawa mahin wartul paradarshak

paDe, ane wayu mahin maline

adrisht thatan, prasre sugandh 22

ne e sugandh! nawli sugandh!

e sparshtan antarna unDanthi

uDi jati glani, akathya saumayta

ni phoonk achhi pharki gai, ane

angangman wyapi rahi prasannata

bhuli gayo ujjwal wijlini

batti, ane widyutni twrathi

widyutable jiwan jiwto yug

sare paDo gambhir bhutkalnan;

ne aankh same palman sajiw,

aryo tana gaurawanun pawitra

shantibharyun jiwnaswapn jage 34

pushpo bharyan kanan, manhi narttan

mrigo, ane gambhir geet gati

saraswtinan ghanshyam wari;

besi tate kain rishikanykao

ingudi tele lasti kalap;

re tyan sukatan witpawaliye

bhinjaylan walkal kain dwijonan

tejaswi, punyojjwal mantrdrishta

maharshio uchcharta richao;

gunji rahetan wan bhawya ghoshthi

mantro tana; ne chaDto witane

sugandhbhino dhup yagykunDthi

e drishya ullasbharyan nihalu

jyan muj same ghritdip bhalun 48

ne sambhre mohak balyakal

jyare mali gautam, anju ne hun

pampaltan premthi gawDine,

bitan bitan chhek jatan najik

ne jhaltan e madmast shringo

dhime kari, tel ghasi ujalwa

ubhi thati ba doodh dohi jyare,

tyan thobhtan haar mahin ja, piwa

pyala laine, pay phinwalun

goli mahin uchhaltan walonan

ne nitynan ghammargan gajtan

ba chhewte honshabhri utarti

mithun majanun nawanit swachchh

ne tawti makhan e kaDaiman,

tyan bestan utsuk netrthi ame

e swettane galti nihaltan

agni mahin ba ghritdhar reDti;

utsahman agnishikha hasine

e jhilti sinchan, ne suwas

uDi raheti grihkhanDkhanDe 68

awi yuwa; aawi ure pipasa

saundaryni, ne bhamto rahyo hun

aswasth ne arth wina, abuj sho

widyutni roshni shan nihalyan

mukho, ghaDi be ghaDi aankh anjtan

rangin ne madak roop kerun

phuti rahyun chogam darukhanun

ne hun ubho stabdh, atript, eklo,

haiye nakama bhaDka jagawya;

awi tyhan premal saumya urmila

ne snehbhinun smit ek weri,

lidhun kare jiwananun sukan

bethan ame tyan dhabkant haiye

ullas—asha mahin lagnwediye,

tyare purohit rahya jagawi

wedi mahin mangal e suwas;

ne urmilaye muj ur patharyo

shilo, mridu ne nawlo ujas 86

e saumyne sattwik tejbhino

mare grihe komal deep ghino 88