રેખ્તા
હિન્દવી
સૂફીનામા
રાજસ્થાની
ન્હાનાલાલ દલપતરામ કવિ
ઊગ્યું સ્હવાર સુખરૂપ સખિ! અમારું;
યાત્રા હજો શુભ હવે અમ ઊર્ધ્વગામી!
માંડી સિંહાસન રવિ ગિરનાર-શૃંગે
યાત્રાળુને કનક - અંગુલિથી નિમન્ત્રે.
આકાશમાંથી ઉડુમંડલ સંચર્યું'તું,
આતિથ્ય - અર્ધ્ય રવિ એક જ અર્પતો'તો,
તે લેઈ લેઈ નમણું ઉર નામતું'તું,
લીલાવિમુગ્ધ પડતું ઢળી દેવપાદે.
પ્રાચી વિશે વિચરતા અમ સૂર્યદેશે,
જ્ય્હાં તેજનાં ઝરણ કોટિક ફૂટતાં'તાં;
ત્ય્હાં ઊડતા અમિત ભર્ગ તણા ફુવારા:
આત્મન્ તૃષા છીપવવા લીધ પંથ ત્ય્હાંના.
ન્હોતી સીમા ગગનનીય રચન્તી બાધા,
ન્હોતી સીમા જગત કે જગબંધનોની:
ન્હોતાં જ સંકલન કો સ્થલકાલનાં ત્ય્હાં;
નિર્બન્ધ એમ વહતા પ્રભુના પ્રવાહે.
લેતા વિરાટ પગલાં સખી! વિશ્વગોલે,
વર્ષો સહસ્ર કૂદતા મૃગલાની ફાળે:
આત્મા પુરાણતીર, લોચન વર્તમાનઃ
એવું હતું બલ પ્રિયે! નવપ્રેરણાનું.
હા! કાલરાશિ સરિખા ગિરિ રાજતા તે,
ને એક ભૂતકણ મ્હાં ચરણે પડ્યો'તો:
રાજેન્દ્ર કો થઇ ગયા સખિ! ધર્મગોપ્તા,
તે કુલચન્દ્રની કથા ગુણવંતી ગાતો.
શું સ્થૂલ-સૂક્ષ્મ લહરી નથી એક પૂરે?
શું સ્થૂલ નેત્ર નવ ચેતનમંત્ર વાંચે?
શું સૂક્ષ્મની ન વસી સુંદરતા સ્થૂલોમાં?
શું સ્થૂલમાં ન ઉભરાય અદશ્ય સૂક્ષ્મ?
જોયું અમે ગિરિકણે, સ્થૂલની શિલામાં,
જોયું અમે જ ઊંડું, અદ્ભુત માંહિ દીઠું:
એ એક શૈલકણનું ઉર ભેદી જોતાં,
ઇતિહાસવાહી લીધ દર્શન ત્ય્હાં પ્રભુનું.
આદ્યંતમાં જીવન આ જગતનું ભરીને
ઘોરે અઘોરનીર સાગર કાલ કેરો:
તે સિંધુના જલ તણી દલપાદડીમાં
મોંઘો સખિ! પરમ બ્રહ્મપરામ ઊડે.
મારી છલંગ સખિ! એમ સમુદ્ર કૂદ્યા,
નિહાળ્યું ભારત સુસાત્ત્વિકમ વન્દનીય :
નિહાળી શ્વેત ગિરિમાલની હિતભૂમિ,
ને સાધુ - સાધ્વીની દીઠી મહીં શિવરેખા:
ઓળંગી એ હિમભૂમિ, જલધિની ઝાડી,
આહલાદિની વિચરતી દીઠી ધર્મધેનુ:
ત્ય્હાં નીરખી સુભગરાઘવપાદ લંકા
ને વીર વીરી મળી તે મહીં સ્તોત્ર ગાતા:
સિદ્ધાર્થદેવ દીધ ભારતી એક વત્સા
પોષી સહર્ષ સુરનન્દિની ચન્દ્રગુપ્તે;
દે ખંડ ખંડ દૂધ રાજર્ષિ અશોકઃ
સૌ એક શૈલકણમાં ગૂઢ એવું દીઠું.
ગાલે ઢળે નમણી પાંપણ અર્ધમીંચી,
ઢાંકી વળી વળી ન પાલવ ઉરદેશ:
સંકોરી કોર સરતી કરવેલડીએ;
ત્હેના નથી રસિક શાસ્ત્રીય ભાષ્યકારો?
દીઠી શિલા મહીંય સાગરની સમૃદ્ધિ,
દીઠો સ્થૂલે મહત ચેતનઓઘ વ્હેતો:
તો શૈલને જડ પછી વદવું પ્રિયે! શે?
તો શૈલને જડ કહી સખિ? નિન્દવું કાં?
જ્યોતિ ઝીલી પરમભાવ દિનેશ કેરી,
સત્કારી સપ્રભ વિશાલ કૃપાની ધારા,
ચાલ્યા અમે પછી પીતા જ વરેણ્ય ભર્ગ
આતિથ્ય દેવકુલનું પ્રિય! યાચવાને.
સ્રોત
- પુસ્તક : ન્હાનાલાલ-મધુકોષ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 48)
- સંપાદક : અનંતરાય રાવળ
- પ્રકાશક : સાહિત્ય અકાદમી
- વર્ષ : 2002