રેખ્તા
હિન્દવી
સૂફીનામા
રાજસ્થાની
વડનગર રળિયામણું રે
waDangar raliyamanun re
(રાગ મારુ)
વડનગર રળિયામણું રે, વસે નાગરી ન્યાત :
ધન ઘણું, લક્ષ્મી ઘણી રે, રૂપવંતી નાર :
એ તો વર નાહાના જ માટે રાજ
અભાગીઓ મોટો ન થાએ રે, સાસરી વેઠી ન જાએરે! —1
નાગરી ને નાહાને વેશે રે, હીંડતી તે છૂટે કેશે રે!
આવડું નોહોતું જાણ્યું રે, સહીએર! તાહારૂં કહ્યું ન માન્યુ રે;
માટીડો મોટો ના થાએ રે, સાસરી વેઠી ન જાએ રે! —2
કુભેશ્વર તુંને વીનવું રે, અજેપાલ લાગું પાય :
મસ્તક પૂજા જે કરે, તેહેનો પરણ્યો મોહોટો થાય રે
—એ તો વર નાહાના માટે રે,
લાગ્યું માહારા જીવને સાટે રાજ! —3
આસો વદ અમાવસ્ય, પરણ્યો આવે ઘેર :
નાગો થઈને પોતીઉ નીચુએ, હવે માહારા જીવ્યાની શી પેર? –એ તો. 4
સાંઝ પડે ને સાસરડે જાયે આપણે તે કાંહાં જઈયે?
હીણવરૂ હઈડામાં સાલે, ચાલો સ્વામી કુંભેશ્વર જઈએ –એ તો. 5
દલહીણો ને દયામણો રે, દીઠે દાઝે દેહ :
દઈવ! તુંને દયા શેં ન આવી? હઈઅડે તે પડીઆ છેહ! –એ તો. 6
અકરમી ને અભાગીયો રે, હસતા હીંડે લોક :
સાસરે જઈને સું કરૂં? માય બાપને મૂકું પોક? –એ તો. 7
વડનગર રળિઆમણું રે, વસે છે નાગર લોક :
નાહાનો વર ને મોહોટી કન્યા, તેનો વિવા’ કરજો ફોક— —એ તો. 8
મીઆ શેખ! તને વીનવું રે, તરવાર માગી આપો :
આજ અમારે કામ પડ્યું છે, રખે વચન ઊથાપો –એ તો. 9
તરવાર લઈને સાંચરી રે, સામી મળી છે માશી :
“શીરાવવાની વેલા થઈ છે, તું હેલી ફરજે પાછી” –એ તો. 10
રાવલ-વાવે નાહી કરી રે, સૂરજને અરઘ દીધો :
“કુંભેશ્વર મેં શું પાપ જ કીધું? મુને હીણાવરો વર દીધો?” –એ તો. 11
“કુંભેશ્વર સ્વામિ! તુંને વીનવું રે, તું સાચો શંભુ ઈશ :
હીણવરનું ! દુઃખ ટાલજો” એહેવું અહીને ચઢાવ્યું શીશ. –એ તો. 12
પુરમાં હાહાકાર પડ્યો રે, સહુકો જોવા ચાલ્યું :
સ્વામી કુંભેશ્વરના ડેરામાં હાં, કઈ સતીએ ઘર ઘાલ્યું –એ તો. 13
ઊંટે ચઢી રબારી રે આવ્યો, તેણે બુંબ જ દીધી :
“સ્વામી કુંભેશ્વરના ડેરામાં, કોણે મસ્તકપૂજા કીધી?” –એ તો. 14
વડનગર રળિઆમણું રે, વસે નાગર લોક :
સાસરે જઈને શું કરૂં, માબાપને નામે મૂકું પોક. –એ તો. 15
વડનગર રણિયામણું રે, વસે નાગર લોક :
એ સખીએ શીશ ચઢાવી ઉં તે તો નાહાના વરનો શોક –એ તો. 16
વડનગર રણિઆમણું રે, ગામમાં બોહોળો વાસ :
નાહાના વરને પરણાને, તેહેનું જાજો સત્યાનાશ! –એ તો. 17
માશી તે રોતી નીસરી રે, માડી કુટે પેટ :
“દીકરી! તું શાને અવતરી? માહારે પેટે પડી શેં નહીં વેઠ? –એ તો. 18
ભાણેજા વઈદ તેડાવીઓ રે, તેણે જોઈ નમાવ્યું શીશ :
વાગ્યામાં બાકી નથી, એ હેને ઊગારે શ્રી જુગદીશ. –એ તો. 19
પંદર દાહાડા પરદે રાખી, પછે ઘાલ્યું માથે પાણી :
એ સખીએ શિશ હણ્યુ, એ વાત જુગતમાં જાણી :–એ તો. 20
હેલી વારની ઊગરી રે, હવે મરું વિષ ખાઈ :
માનલીઆ સુત વરીમાજીએ, તેણે મસ્તક પૂજા ગાઈ :–એ તો. 21
સ્રોત
- પુસ્તક : ગુજરાતી લોકસાહિત્યમાળા – મણકો– ૩ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 72)
- સંપાદક : ગુજરાત લોકસાહિત્ય સમિતિ (ધૂમકેતુ, પુષ્કર ચંદરવાકર, સુધા દેસાઇ, મંજુલાલ ર. મજમૂદાર, મધુભાઈ પટેલ, લાલચંદ ધૂળાભાઈ નીનામા, કનૈયાલાલ જોશી.
- પ્રકાશક : ગુજરાત લોકસાહિત્ય સમિતિ, અમદાવાદ
- વર્ષ : 1963