રેખ્તા
હિન્દવી
સૂફીનામા
રાજસ્થાની
તાંહાંથી તે પાણી પરવર્યું
tanhanthi te pani parwaryun
(ચાલ બીજી)
તાંહાંથી તે પાણી પરવર્યું, જઈ પોઈચામાં પેઠું;
નંદેરીઉ નખ જેવડું, એને ઝડપીને લીધું. 1
શરમ પડી શુકદેવની, રૂડા રુદ્રને રાખ્યું;
વે’ણામાં પેઠા વ્યાસજી રે, દેહરું દેવીએ દાખ્યું. 2
કરગંગા કરમાણી છે, આવ્યાં માતાને મળવા;
બોળી બાંધી બરકાલને રે, ચાલ્યાં ઝાંજડ જોવા. 3
પાટણ પાણીમાં બોળિયું રે, ઓળ ઓચિંતી લીધી;
અનસૂયા ને અંબાલકા, માએ ઊગારી લીધી. 4
સૌભાગ્ય સુંદરીની સાહ્યથી રે, ફોફળિયું રાખ્યું;
શીશોદરમાં સાસરું રે, પાણી પાછળથી પેઠું. 5
પાપીનાં ઘર પ્રલે કર્યાં રે, માએ તાણી નાખ્યાં;
... ... ... ... ... ... ... ... 6
ભંડારેશ્વરને ભોળાવી રે, માએ મંડપ જોયો;
બુસા ફળિયાનો બાદલો રે, આપે ઓવારો ખોયો. 7
સોની ફળિયામાં સાસરું રે, સામો દીઠો દુંદાળો,
ઉમીઆના પુત્રને દેખી રે, માએ દીધો ટાળો. 8
નવું પરું ને નાવરા ઝડપીને ઝાલ્યું;
આશામાં જઈને આથડ્યું રે, દુઃખ લોકને આલ્યું. 9
માલસરમાં પાણી મલપતું રે, પાણી ચૉફેર ચાલ્યું;
પરતો જાણી પીરનો, માએ સામું ભાળ્યું. 10
રેવા તે રણમાં ઝૂઝતી રે, આપે આનંદે ચાલી;
પાણેથામાં પાધરી રે, વાટ વેગે ઝાલી. 11
દુઃખ દીધું દેસાઈને રે, રોળ રાજાનો રાખી;
રાક્યું રણાપુર-કૉઠીઉં રે, દેરોલી દાખી. 12
બીજાં ગામ મૂક્યાં ઝૂલતાં રે, શહેર ખોદીને નાખ્યાં,
... ... ... ... ... ... ... ... 13
લાગ ના લાગ્યો લીલોડનો, રે દીધી દેવીએ ધમકી;
વસતી બાધી વેરુ ગામની રે, સરવે રહી છે ચમકી. 14
ભાવે તે ઘણું ફાટીઉં રે, પાણી ચોફેર ચાલ્યું;
... ... ... ... ... ... ... ... 17
સાગરનાથને શોધી ખોદી રે, આઘા વેગળા નાખ્યા;
લીલાઈપરાના લોકને રે, આદિત્યેશ્વરે રાખ્યા. 16
કુંતલપુર કુબેરની રે, અડધી ઓટલી રાખી;
ભાળ થઈ ભંડારીને રે, આપે ઊગારી લીધી. 17
આસપુરીને આશરે, કીધી કુબેરે સાહ્ય;
... ... ... ... ... ... ... ... 18
સરવ નગરીના પુણ્યથી, મહાદેવે મનમાં વિચાર્યું;
ત્રિશૂલ ઝાલી હાથમાં, પાણી પાછું તે વાળ્યું. 19
આશાપુરી સામું આવીને રે, માએ દરશણ દીધું;
ઓળખ્યો ઉમયા દાસને રે, આપે ઊગારી લીધું. 20
રૂડી રેવાએ વિચારીઉં રે, એ તો ગુપત છે કાશી;
રખે રેલો એહને, ચાલો જઈએ નાહાશી. 21
આગળ જાતાં જાહ્નવી રે, સામાં મળ્યાં આશા બાઈ;
પૂજા કીધી એહની રે, પછે પંથ જ જાઈ. 22
ભાલોદ સામું ભાળીઉ રે, દીઠું પુરણ પાપ;
... ... ... ... ... ... ... ... 23
છીપીઓ ઓવારો છલીને, પાણી ચોફેર ચાલ્યું;
રામેશ્વરને રીઝવી, માએ દર્શન આલ્યું. 24
લાડકા લોકને વેધીને રે, પાણી ચોફેર પેઠાં;
કારમી કોઠીઓ ફાટીઆં રે, ઘર ગરગડી બેઠાં. 25
રાજાનો બાગ ભાગી પડ્યો, થાણું ખોદીને નાખ્યું;
અડધું ગામ નીમનોકનું, રુદ્ર દેહાએ રાખ્યું. 26
રેલમાં ભટ્ટ વઢી મુવા, મૃત્યુ માગીને લીધું;
તરસાલી ટોઠીદરાની,માએ વંશ જ કાઢ્યું. 27
ઓર ઉખેડી નાખીઆં રે, પડાળમાં પાણી;
ખેતી સારી હુતી કારમી, કાંકરી ફરી વળી સુની. 28
તાંહાંથી પાણી પરવર્યું, જઈ ઝણોર લીધું;
ચહુટાં ચૉક ને શેરીઓ, માએ પ્રીતે પરખ્યું. 29
ધર્મશાળાને રાખીને, અંગારેશ્વર ઓડી;
નીકોરાને નિરખીને, તેની ખોડ જ મોડી. 30
મંગળેશ્વરને મારીને, શુકલતીરથ આવ્યાં;
આ તો પુરી હુકનાથની રે, એને કેમ ઉખાડું? 31
વળતું વિચાર્યું મનમાં રે, આ તો અંગરેજનું ગામ;
પરું સરખુ પરમેશ્વરનું રે, બાકી ફેડ્યો જી ઠામ. 32
લાડવા વડને લૂંટીને રે, ઝઘડીઆમાં આવ્યાં;
ગુવાલી ગામને ગાંદરે, માએ રાંણ મચાવ્યાં. 33
ભાવે તે ભાઠાને ભાંગીઉં રે, તવરા નાખીઉં તોડી;
ઝાડેશ્વરને ઝપટીઉં રે, તેની ખોડ જ મોડી. 34
દશાશ્વમેઘ સામું આવીને રે, માએ દર્શન દીધું;
પહેલાં પરામાં પરવર્યું, શેરીમાં સાંચરીઉં. 35
દુષ્ટના દરબાર તોડીઆ રે, ટોપીવાળો જ નાઠો;
... ... ... ... ... ... ... ... 36
કારમું કતકપોરનું, સુખ સંઘળું જ લીધું;
... ... ... ... ... ... ... ... 37
વશ કીધો વડ વાહનને રે, ખોળિયુ ખોળિયુ ભાડુ;
હાથે હણ્યુ હનુમાનને રે, નાઠું કાંશીઆ ભાઠું. 38
મહેર કીધી મેહે ગામમાં રે, દીવા ભણી ચાલ્યુ;
... ... ... ... ... ... ... ... 39
ધન જીવવું એ ગામનું રે, જેણે નર્મદા સેવી;
... ... ... ... ... ... ... ... 40
ભાદરીમાં માતા જઈ ચડ્યાં કરાદરાને કાંઠે;
સૂતને સૂતા મૂકીઆ, આવ્યાં દરીઆકાંઠે. 41
આવીને રે ક્રોધમાં, એ મનનો મૂક્યો;
મછવો મહા પાપીષ્ટ, તેણે તેને રે ચાંપ્યો. 42
બીજે તે બાધા સાથની રે, સંભાળ ના લીધી;
અમરકંઠ ભણી જાવાની, માએ બુધ કીધી. 43
નાનડા નર્મદાખંડને રે, જે કો ગાશે સાંભળશે;
દાસ ઉમીઓ એક કરી કહે, તે તો વૈકુંઠે જાશે. 44
સ્રોત
- પુસ્તક : ગુજરાતી લોકસાહિત્યમાળા – મણકો– ૫ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 84)
- સંપાદક : ગુજરાત લોકસાહિત્ય સમિતિ (મંજુલાલ ર. મજમૂદાર, બચુભાઈ રાવત, મનુભાઈ જોધાણી, પદ્મશ્રી દુલાભાઈ કાગ, મેરૂભા ગઢવી, પુષ્કર ચંદરવાકર, ચન્દ્રકાન્ત વાઘેલા, કનૈયાલાલ જોશી, પ્રહ્લાદ ચી. પરીખ, યશોમતીબહેન મહેતા.
- પ્રકાશક : ગુજરાત લોકસાહિત્ય સમિતિ, અમદાવાદ
- વર્ષ : 1966