વનવાસ
wanwas
કેંગા કરોધમાંથી બોલ્યા રે,
રામ ને લખમણ વન જાય.
પેલું તે વન રામે મેલિયું રે,
બીજારે વન વહ્યા જાય.
ત્રીજું તે વન રામે મેલિયું રે,
ચોથલે મઢી મોઝાર.
અમરો ને ડમરો સીતા વાવતાં રે,
વાવે છે દાડમ દરાખ.
ચંપો ચંપેલી સીતાએ વાવિયાં રે,
વાવ્યાં કરેણીનાં ઝાડ.
રાજા તે રાવણનો મ્રઘલો રે,
વનસ્પતિ ચરી ચરી જાય.
ચરંતા સીતાજીએ દેખીઓ રે,
રામ ઓલ્યા મ્રઘલાને માર,
મ્રઘલો મારોને મારા સ્વામીજી રે,
એની મને કાંચળી શીવડાવ.
સાવ રે સોનાની સીતા કાંચળી રે,
ચામડાની શી લાગી રઢ?
નૈ રે બાપુ, નૈ બાંધવો રે,
નૈ મારે કહ્યાગરો કંથ.
કોણ શીવરાવે મને કાંચળી રે,
કોણ લડાવે મને લાડ?
રામ શીવડાવે તમને કાંચળી રે,
લખમણ લડાવે તમને લાડ.
કસકસતાં ભાથાં રામે ભીડિયાં રે,
તરસકિયા તાણ્યાં છે તીર.
પેલે તે તીરે, મ્રઘલો મારિયો રે,
મરતાં નાખી કાળી ચીસ.
દોડ્યે તે દોડ્યે લખમણ દેરીડા રે,
માર્યો છે તારેલો વીર?
ઘેલી તે સીતા ઘેલું બોલમાં રે,
રામ માર્યા નવ જાય.
મઢીની ફરતી આણ્યું દીધીયું રે,
આણની બાર ન દેશો પગ.
ઋષિના વેશે રાવણ આવિયો રે,
ભિક્ષા દિયોને સીતા નાર.
થાળ ભરીને વનફળ લાવિયાં રે,
ભિક્ષા લીયોને મા’રાજ.
છૂટી તે ભિક્ષા અમે નૈ લીએ રે,
ગુરુજીને બેસે ગાળ.
મઢી ફરતી આણ્યું મેલિયું રે,
મઢીની બાર નો મેલાય પગ.
આપણી ઉપર મેલી પાવડી રે,
પાવડી ઉપર મેલો પગ.
ખાંધે ચડાવી રાવણ લઈ ગિયો રે,
રોતી રહળતી સીતા નાર.
કાવડ કરી મ્રધલો લાવિયા રે,
નાખ્યો છે મઢીની મોર.
મઢીએ કળેળે કાળા કાગડાં રે,
મઢી દીસે છે ઉહડ-સટ.
રામ રુવે ને લખમણ વિનવે રે,
રુવોમાં રામચંદર વીર.
સીતા તે સરખી પરણાવશું રે,
સીતા ઠરાવશું એનું નામ.
ઘેલા તે લખમણ ઘેલું બોલમાં રે,
ઘેર ઘેર ન હોય સીતા નાર.
રુડા મલકનો વાંદરો રે,
ઠણ ઠણ ઠેકંતો જીવ.
અંગૂઠી દીધી રામના હાથની રે,
પેરો સતી સીતા નાર.
કોના મોકલ્યા તમે આવિયા રે,
કોણે દીધાં છે એંધાણ?
રામના મોકલ્યા તે અમે આવિયા રે,
લખમણે દીધાં છે એંધાણ.
ઠણ ઠણ ઠેકે વાંદર ઠેકડે રે,
લંકા બાળીને ઘરે જાય.
kenga karodhmanthi bolya re,
ram ne lakhman wan jay
pelun te wan rame meliyun re,
bijare wan wahya jay
trijun te wan rame meliyun re,
chothle maDhi mojhar
amro ne Damro sita wawtan re,
wawe chhe daDam darakh
champo champeli sitaye wawiyan re,
wawyan kareninan jhaD
raja te rawanno mraghlo re,
wanaspati chari chari jay
charanta sitajiye dekhio re,
ram olya mraghlane mar,
mraghlo marone mara swamiji re,
eni mane kanchli shiwDaw
saw re sonani sita kanchli re,
chamDani shi lagi raDh?
nai re bapu, nai bandhwo re,
nai mare kahyagro kanth
kon shiwrawe mane kanchli re,
kon laDawe mane laD?
ram shiwDawe tamne kanchli re,
lakhman laDawe tamne laD
kasakastan bhathan rame bhiDiyan re,
tarasakiya tanyan chhe teer
pele te tere, mraghlo mariyo re,
martan nakhi kali chees
doDye te doDye lakhman deriDa re,
maryo chhe tarelo weer?
gheli te sita ghelun bolman re,
ram marya naw jay
maDhini pharti anyun didhiyun re,
anni bar na desho pag
rishina weshe rawan awiyo re,
bhiksha diyone sita nar
thaal bharine wanphal lawiyan re,
bhiksha liyone ma’raj
chhuti te bhiksha ame nai liye re,
gurujine bese gal
maDhi pharti anyun meliyun re,
maDhini bar no melay pag
apni upar meli pawDi re,
pawDi upar melo pag
khandhe chaDawi rawan lai giyo re,
roti rahalti sita nar
kawaD kari mradhlo lawiya re,
nakhyo chhe maDhini mor
maDhiye kalele kala kagDan re,
maDhi dise chhe uhaD sat
ram ruwe ne lakhman winwe re,
ruwoman ramchandar weer
sita te sarkhi parnawashun re,
sita tharawashun enun nam
ghela te lakhman ghelun bolman re,
gher gher na hoy sita nar
ruDa malakno wandro re,
than than thekanto jeew
anguthi didhi ramana hathni re,
pero sati sita nar
kona mokalya tame awiya re,
kone didhan chhe endhan?
ramana mokalya te ame awiya re,
lakhamne didhan chhe endhan
than than theke wandar thekDe re,
lanka baline ghare jay
kenga karodhmanthi bolya re,
ram ne lakhman wan jay
pelun te wan rame meliyun re,
bijare wan wahya jay
trijun te wan rame meliyun re,
chothle maDhi mojhar
amro ne Damro sita wawtan re,
wawe chhe daDam darakh
champo champeli sitaye wawiyan re,
wawyan kareninan jhaD
raja te rawanno mraghlo re,
wanaspati chari chari jay
charanta sitajiye dekhio re,
ram olya mraghlane mar,
mraghlo marone mara swamiji re,
eni mane kanchli shiwDaw
saw re sonani sita kanchli re,
chamDani shi lagi raDh?
nai re bapu, nai bandhwo re,
nai mare kahyagro kanth
kon shiwrawe mane kanchli re,
kon laDawe mane laD?
ram shiwDawe tamne kanchli re,
lakhman laDawe tamne laD
kasakastan bhathan rame bhiDiyan re,
tarasakiya tanyan chhe teer
pele te tere, mraghlo mariyo re,
martan nakhi kali chees
doDye te doDye lakhman deriDa re,
maryo chhe tarelo weer?
gheli te sita ghelun bolman re,
ram marya naw jay
maDhini pharti anyun didhiyun re,
anni bar na desho pag
rishina weshe rawan awiyo re,
bhiksha diyone sita nar
thaal bharine wanphal lawiyan re,
bhiksha liyone ma’raj
chhuti te bhiksha ame nai liye re,
gurujine bese gal
maDhi pharti anyun meliyun re,
maDhini bar no melay pag
apni upar meli pawDi re,
pawDi upar melo pag
khandhe chaDawi rawan lai giyo re,
roti rahalti sita nar
kawaD kari mradhlo lawiya re,
nakhyo chhe maDhini mor
maDhiye kalele kala kagDan re,
maDhi dise chhe uhaD sat
ram ruwe ne lakhman winwe re,
ruwoman ramchandar weer
sita te sarkhi parnawashun re,
sita tharawashun enun nam
ghela te lakhman ghelun bolman re,
gher gher na hoy sita nar
ruDa malakno wandro re,
than than thekanto jeew
anguthi didhi ramana hathni re,
pero sati sita nar
kona mokalya tame awiya re,
kone didhan chhe endhan?
ramana mokalya te ame awiya re,
lakhamne didhan chhe endhan
than than theke wandar thekDe re,
lanka baline ghare jay
સ્રોત
- પુસ્તક : ગુજરાતનાં લોકગીતો (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 162)
- સંપાદક : ખોડીદાસ પરમાર
- પ્રકાશક : સાહિત્ય અકાદમી
- વર્ષ : 2018
- આવૃત્તિ : પુનર્મુદ્રણ