રાણકદેવડીનું લોકગીત
ranakdewDinun lokgit
વાગ્યા વાગ્યા રે કાંઈ જાંગીના ઢોલ રે :
રાજાને ઘેર કુંવરી અવતર્યા—!
તેડાવો તેડાવો કોઈ જાણતલ જોશી રે :
કુંવરીના જોશ જોવડાવજો—
“પહેલો વાસો એના દાદાને ભારે રે :
બીજો વાસો એના મોસાળને—
ત્રીજો વાસો એના કાકાને ભારે રે :
ચોથો વાસો રે એની કાકીને—
પાંચમો વાસો રે એના વીરાને ભારે રે :
છઠ્ઠો વાસો રે એની ભાભીને—”
“મંગાવો મંગાવો કાંઈ દમણનાં ચીર રે :
કુંવરીને ભોમાં ભંડારિયે—”
ઓઝો ઓઝી કાંઈ ધૂડ ખોદવા જાય રે :
ધૂડ ખોદતાં રે બાળક લાધિયાં :
“ઘેલી ઓઝી! બાળક ખંખેરી લેજે રે :
વાંઝિયાં મેહેણાં રે આપણાં ભાગિયાં!”
“ઘેલા ઓઝા ઘેલડિયાં શાં બોલો રે?:
થાન વિનાનાં બાળક નહિ ઉઝરે—”
“લેજે લેજે કાંઈ સતીકેરાં નામ રે:
ટચલી આંગળિયે ધાવણ છૂટશે—”
લીધાં લીધાં સતી કેરાં નામ રે:
ટચલી આંગળિયે ધાવણ છૂટિયાં!—
ઓઝો ઓઝી બાળક લેઈ ઘેર આવ્યાં રે:
ઘેર જઈને રે ઝાંપા દઈ દીધા!—
ઘોડલી છૂટી રે કાંઈ, રાજાની છટી રે:
ઓઝાને ઘેરે રે ઘોડી જઈ ચઢી—
ઘોડલી હાંકી રે કાંઈ ઓઝાની કુંવરી રે:
કંકુના થાપા રે પડી રહ્યા!
“ઘેલા ઓઝા રે! કાંઈ ઝાંપલિયા ઉઘેડ રે:
તારી રે કુંવરીનાં માગાં આવિયાં—”
“ઘેલા રાજા! ઘેલડિયાં શાં બોલો રે:?
તમે રે રાજાને અમે દુભિયા!
પરણે પરણે રે કાંઈ રા’,ને ખેંગાર રે:
રાણામાં પરણે રે રાણકદેવડી—
wagya wagya re kani jangina Dhol re ha
rajane gher kunwri awtarya—!
teDawo teDawo koi jantal joshi re ha
kunwrina josh jowDawjo—
“pahelo waso ena dadane bhare re ha
bijo waso ena mosalne—
trijo waso ena kakane bhare re ha
chotho waso re eni kakine—
panchmo waso re ena wirane bhare re ha
chhaththo waso re eni bhabhine—”
“mangawo mangawo kani damannan cheer re ha
kunwrine bhoman bhanDariye—”
ojho ojhi kani dhooD khodwa jay re ha
dhooD khodtan re balak ladhiyan ha
“gheli ojhi! balak khankheri leje re ha
wanjhiyan mehenan re apnan bhagiyan!”
“ghela ojha ghelaDiyan shan bolo re?ha
than winanan balak nahi ujhre—”
“leje leje kani satikeran nam reh
tachli angaliye dhawan chhutshe—”
lidhan lidhan sati keran nam reh
tachli angaliye dhawan chhutiyan!—
ojho ojhi balak lei gher awyan reh
gher jaine re jhampa dai didha!—
ghoDli chhuti re kani, rajani chhati reh
ojhane ghere re ghoDi jai chaDhi—
ghoDli hanki re kani ojhani kunwri reh
kankuna thapa re paDi rahya!
“ghela ojha re! kani jhampaliya ugheD reh
tari re kunwrinan magan awiyan—”
“ghela raja! ghelaDiyan shan bolo reh?
tame re rajane ame dubhiya!
parne parne re kani ra’,ne khengar reh
ranaman parne re ranakdewDi—
wagya wagya re kani jangina Dhol re ha
rajane gher kunwri awtarya—!
teDawo teDawo koi jantal joshi re ha
kunwrina josh jowDawjo—
“pahelo waso ena dadane bhare re ha
bijo waso ena mosalne—
trijo waso ena kakane bhare re ha
chotho waso re eni kakine—
panchmo waso re ena wirane bhare re ha
chhaththo waso re eni bhabhine—”
“mangawo mangawo kani damannan cheer re ha
kunwrine bhoman bhanDariye—”
ojho ojhi kani dhooD khodwa jay re ha
dhooD khodtan re balak ladhiyan ha
“gheli ojhi! balak khankheri leje re ha
wanjhiyan mehenan re apnan bhagiyan!”
“ghela ojha ghelaDiyan shan bolo re?ha
than winanan balak nahi ujhre—”
“leje leje kani satikeran nam reh
tachli angaliye dhawan chhutshe—”
lidhan lidhan sati keran nam reh
tachli angaliye dhawan chhutiyan!—
ojho ojhi balak lei gher awyan reh
gher jaine re jhampa dai didha!—
ghoDli chhuti re kani, rajani chhati reh
ojhane ghere re ghoDi jai chaDhi—
ghoDli hanki re kani ojhani kunwri reh
kankuna thapa re paDi rahya!
“ghela ojha re! kani jhampaliya ugheD reh
tari re kunwrinan magan awiyan—”
“ghela raja! ghelaDiyan shan bolo reh?
tame re rajane ame dubhiya!
parne parne re kani ra’,ne khengar reh
ranaman parne re ranakdewDi—



સ્રોત
- પુસ્તક : ગુજરાતી લોકસાહિત્યમાળા – મણકો– ૩ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 9)
- સંપાદક : ગુજરાત લોકસાહિત્ય સમિતિ (ધૂમકેતુ, પુષ્કર ચંદરવાકર, સુધા દેસાઇ, મંજુલાલ ર. મજમૂદાર, મધુભાઈ પટેલ, લાલચંદ ધૂળાભાઈ નીનામા, કનૈયાલાલ જોશી.
- પ્રકાશક : ગુજરાત લોકસાહિત્ય સમિતિ, અમદાવાદ
- વર્ષ : 1963