નર્મદાષ્ટક
narmdashtak
(ભુજંગી છંદ)
અહો નર્મદાનીર ગંભીર ગાજે; મહાપાપના તાપ સંતાપ ભાંજે.
પુનર્જન્મ સંસારના ક્લેશ ટાળે, જઈ જંન જે રુદ્ર દેહા નિહાળે. 1
ભૂમિ તીર્થમાંહે ભલું કો વખાણું? માતા નર્મદાનીર તે સત્ય જાણું.
ત્યહાં પ્રેમ શું લોલ કલ્લોલ કાજે, માતા નર્મદા-અંક પામી શું બીહીજે? 2
જેવું પુણ્ય ભાગીરથી સ્નાન કીધે, તેવું પુણ્ય રેવા નીર દષ્ટ દીઠે.
તેને દૂરથી દેખતા દુઃખ વાળે, પલકમાંહી પિનાકીમાં વાસ પામે. 3
અવલ માર્ગચારી, વિલાસી, વિકારી, મહા પાપ કરી, પર દ્રવ્યહારી.
ક્ષણું એક ર્હે નર્મદા દૃષ્ટ ન્ય્હાળી, દીયે દુઃખદારિદ્રનો અંશ ટાળી. 4
અભિમાન, અહંકાર, મત્સર છાંડો, મહાલોભની જાળ માયા વિદારો.
અમ પાપના અંશનો વંશ ટાળો, સ્મરું સર્વદા પુણ્ય બાધો! 5
નહિ કોટિ કલ્પાંત આ લ્હાવ ના’વે ભવસિંધુમાં બૂડતાં એ બચાવે;
જે કો નર્મદાતીર્થ સેવીને બેઠા, તેને માસ એકે ત્રિપુરારિ ત્રુઠ્યા. 6
વૈશાખમાં વ્યાસને પુત્ર આપ્યો, નિજ ભક્ત જામી શુકદેવ સ્થાપ્યો.
ન ભાગીરથી, ગૌતમી, સિંધુ, તાપી, રહ્યાં એકલાં નર્મદા વિશ્વ વ્યાપી. 7
સદા શંકરી સર્પ-આકારે વ્હેતાં, ઋષિ દેવના સંઘ અભિષેક કરતાં.
ભણે સાંભળે મનમાં ભાવ આણી, રૂડા શ્લોક આઠે તે રેવા વખાણી. 8
(bhujangi chhand)
aho narmdanir gambhir gaje; mahapapna tap santap bhanje
punarjanm sansarna klesh tale, jai jann je rudr deha nihale 1
bhumi tirthmanhe bhalun ko wakhanun? mata narmdanir te satya janun
tyhan prem shun lol kallol kaje, mata narmada ank pami shun bihije? 2
jewun punya bhagirathi snan kidhe, tewun punya rewa neer dasht dithe
tene durthi dekhta dukha wale, palakmanhi pinakiman was pame 3
awal margchari, wilasi, wikari, maha pap kari, par drawyhari
kshanun ek rhe narmada drisht nyhali, diye dukhadaridrno ansh tali 4
abhiman, ahankar, matsar chhanDo, mahalobhni jal maya widaro
am papana anshno wansh talo, smarun sarwada punya badho! 5
nahi koti kalpant aa lhaw na’we bhawsindhuman buDtan e bachawe;
je ko narmdatirth sewine betha, tene mas eke tripurari truthya 6
waishakhman wyasne putr aapyo, nij bhakt jami shukdew sthapyo
na bhagirathi, gautami, sindhu, tapi, rahyan eklan narmada wishw wyapi 7
sada shankri sarp akare whetan, rishi dewana sangh abhishek kartan
bhane sambhle manman bhaw aani, ruDa shlok aathe te rewa wakhani 8
(bhujangi chhand)
aho narmdanir gambhir gaje; mahapapna tap santap bhanje
punarjanm sansarna klesh tale, jai jann je rudr deha nihale 1
bhumi tirthmanhe bhalun ko wakhanun? mata narmdanir te satya janun
tyhan prem shun lol kallol kaje, mata narmada ank pami shun bihije? 2
jewun punya bhagirathi snan kidhe, tewun punya rewa neer dasht dithe
tene durthi dekhta dukha wale, palakmanhi pinakiman was pame 3
awal margchari, wilasi, wikari, maha pap kari, par drawyhari
kshanun ek rhe narmada drisht nyhali, diye dukhadaridrno ansh tali 4
abhiman, ahankar, matsar chhanDo, mahalobhni jal maya widaro
am papana anshno wansh talo, smarun sarwada punya badho! 5
nahi koti kalpant aa lhaw na’we bhawsindhuman buDtan e bachawe;
je ko narmdatirth sewine betha, tene mas eke tripurari truthya 6
waishakhman wyasne putr aapyo, nij bhakt jami shukdew sthapyo
na bhagirathi, gautami, sindhu, tapi, rahyan eklan narmada wishw wyapi 7
sada shankri sarp akare whetan, rishi dewana sangh abhishek kartan
bhane sambhle manman bhaw aani, ruDa shlok aathe te rewa wakhani 8



સ્રોત
- પુસ્તક : ગુજરાતી લોકસાહિત્યમાળા – મણકો– ૫ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 49)
- સંપાદક : ગુજરાત લોકસાહિત્ય સમિતિ (મંજુલાલ ર. મજમૂદાર, બચુભાઈ રાવત, મનુભાઈ જોધાણી, પદ્મશ્રી દુલાભાઈ કાગ, મેરૂભા ગઢવી, પુષ્કર ચંદરવાકર, ચન્દ્રકાન્ત વાઘેલા, કનૈયાલાલ જોશી, પ્રહ્લાદ ચી. પરીખ.
- પ્રકાશક : ગુજરાત લોકસાહિત્ય સમિતિ, અમદાવાદ
- વર્ષ : 1966