રેખ્તા ગુજરાતી ઉત્સવ - 5 જાન્યુઆરી: વડોદરા | 11 જાન્યુઆરી: મુંબઈ | 19 જાન્યુઆરી: ભાવનગર - ફ્રી રજિસ્ટ્રેશન કરો
રજિસ્ટ્રેશન કરોદુહા
duha
દુહો દસમો વેદ, સમજે એને સાલે;
વિંયાતલની વેણ્ય, વાંઝણિયું શું જાણે?
સોરઠિયો દુહો ભલો, ભલી મરણવરી બાત;
જોબન-છાઈ ધણ્ય ભલી, તારા-છાઈ રાત.
ગોઝારા ગિરનાર, વળામણ વેરીને કિયો;
મરતાં રા’ખેંગાર, ખડેડી ખાંગો નવ થિયેા.
મ પડ મારા આધાર, ચોસલાં કોણ ચડાવશે?
ગયા ચડાવણહાર, જીવતાં જાતર આવશે.
નારી—મંડણ નાવલો, ધરતી-મંડણમેહ;
પુરુષાં–મંડણ ધણ્ય સહી, એમાં નહિ સંદેહ,
પાંચ કોસે પાળો વસે, દસ કોસે અસવાર;
કાં તો નાર કુભારજા, કાં નાહોલિયો ગમાર.
સામેરી સજણ વળાળિયાં, તાતી વેળુમાંય;
હું ન સરજી વાદળી, પિયુને પલપલ ઢાળત છાંય.
કામની કાગ ઉડાવતી, પિયુ આયો ઝબક્કાં;
આધી ચૂડી કાગ-ગળ, આધી ગઈ તડક્કાં.
થંભા થડકે મેડી હસે, ખેલણ લાગી ખાટ;
સો સજણા ભલે આવિયા, જેની જોતાં વાટ.
પહેલો પહેારો રેનરો, દીવડા ઝાકમઝોળ;
પિયુ કાંટાળો કેવડો, ધણ્ય કંકુની લેાળ,
દૂજો પહોરો રેનરો, વધિયા નેહ–સનેહ;
ધણ્ય ત્યાં ધરતી હો રહી, પિયુ અષાઢો મેહ.
ચંગા માડુ ઘર રહે, એ તિન અવગુણ હોય;
કાપડ ફાટે, ઋણ વધે, નામ ન જાણે કોય.
જિણ મારગ કેસરી ગયા, રજ લાગી તરણાં;
તે ખડ ઊભાં સૂકશે, નહિ ચાખે હરણાં.
જોઈ વો’રિયેં જાત, મરતાં લગ મેલે નહિ;
પડી પટોળે ભાત, ફાટે પણ ફીટે નહિ.
કાપડ ફાટ્યું હોય, તાણો લઈને તૂણીએ;
કાજળ ફાટ્યું હોય, સાંધો ન મળે સૂરના.
ભાણું ભાંગ્યું હોય, રેણ દઈને રાખીએ;
કરમ ફૂટ્યું હો, સાંધો ન મળે સૂરનાં.
મોતી ભાંગ્યું વીંધતા, મન ભાંગ્યું કવેણ;
તેજી ભાંગ્યો તોળતાં; નહિ સાંધો, નહિ રેણ.
સાઠી ચાવલ, ભેંસ-દૂધ, ઘર શીલવંતી નાર;
ચોથી પીઠ તુરંગરી, સરગ-નિશાણી ચાર.
કોયલડી ને કાગ, ઈ વાને વરતાયે નહિ;
જીભલડીમાં જવાબ, સાચું સોરઠિયો ભણે.
મે’માનુંને માન, દલ ભરી દીધાં નહિ;
ઈ મંદિર નહિ, મસાણ, સાચું સોરઠિયો ભણે.
આણંદ કહે કરમાણંદા, માણસે માણસે ફેર;
(એક) લાખું દેતાં નવ મળે, એક ટકાનાં તેર.
duho dasmo wed, samje ene sale;
winyatalni wenya, wanjhaniyun shun jane?
sorathiyo duho bhalo, bhali maranawri baat;
joban chhai dhanya bhali, tara chhai raat
gojhara girnar, walaman werine kiyo;
martan ra’khengar, khaDeDi khango naw thiyea
ma paD mara adhar, choslan kon chaDawshe?
gaya chaDawanhar, jiwtan jatar awshe
nari—manDan nawlo, dharti manDanmeh;
purushan–manDan dhanya sahi, eman nahi sandeh,
panch kose palo wase, das kose aswar;
kan to nar kubharja, kan naholiyo gamar
sameri sajan walaliyan, tati welumanya;
hun na sarji wadli, piyune palpal Dhalat chhanya
kamni kag uDawti, piyu aayo jhabakkan;
adhi chuDi kag gal, aadhi gai taDakkan
thambha thaDke meDi hase, khelan lagi khat;
so sajna bhale awiya, jeni jotan wat
pahelo pahearo renro, diwDa jhakamjhol;
piyu kantalo kewDo, dhanya kankuni leal,
dujo pahoro renro, wadhiya neh–saneh;
dhanya tyan dharti ho rahi, piyu ashaDho meh
changa maDu ghar rahe, e tin awgun hoy;
kapaD phate, rin wadhe, nam na jane koy
jin marag kesari gaya, raj lagi tarnan;
te khaD ubhan sukshe, nahi chakhe harnan
joi wo’riyen jat, martan lag mele nahi;
paDi patole bhat, phate pan phite nahi
kapaD phatyun hoy, tano laine tuniye;
kajal phatyun hoy, sandho na male surana
bhanun bhangyun hoy, ren daine rakhiye;
karam phutyun ho, sandho na male surnan
moti bhangyun windhta, man bhangyun kawen;
teji bhangyo toltan; nahi sandho, nahi ren
sathi chawal, bhens doodh, ghar shilwanti nar;
chothi peeth turangri, sarag nishani chaar
koyalDi ne kag, i wane wartaye nahi;
jibhalDiman jawab, sachun sorathiyo bhane
mae’manunne man, dal bhari didhan nahi;
i mandir nahi, masan, sachun sorathiyo bhane
anand kahe karmananda, manse manse pher;
(ek) lakhun detan naw male, ek takanan ter
duho dasmo wed, samje ene sale;
winyatalni wenya, wanjhaniyun shun jane?
sorathiyo duho bhalo, bhali maranawri baat;
joban chhai dhanya bhali, tara chhai raat
gojhara girnar, walaman werine kiyo;
martan ra’khengar, khaDeDi khango naw thiyea
ma paD mara adhar, choslan kon chaDawshe?
gaya chaDawanhar, jiwtan jatar awshe
nari—manDan nawlo, dharti manDanmeh;
purushan–manDan dhanya sahi, eman nahi sandeh,
panch kose palo wase, das kose aswar;
kan to nar kubharja, kan naholiyo gamar
sameri sajan walaliyan, tati welumanya;
hun na sarji wadli, piyune palpal Dhalat chhanya
kamni kag uDawti, piyu aayo jhabakkan;
adhi chuDi kag gal, aadhi gai taDakkan
thambha thaDke meDi hase, khelan lagi khat;
so sajna bhale awiya, jeni jotan wat
pahelo pahearo renro, diwDa jhakamjhol;
piyu kantalo kewDo, dhanya kankuni leal,
dujo pahoro renro, wadhiya neh–saneh;
dhanya tyan dharti ho rahi, piyu ashaDho meh
changa maDu ghar rahe, e tin awgun hoy;
kapaD phate, rin wadhe, nam na jane koy
jin marag kesari gaya, raj lagi tarnan;
te khaD ubhan sukshe, nahi chakhe harnan
joi wo’riyen jat, martan lag mele nahi;
paDi patole bhat, phate pan phite nahi
kapaD phatyun hoy, tano laine tuniye;
kajal phatyun hoy, sandho na male surana
bhanun bhangyun hoy, ren daine rakhiye;
karam phutyun ho, sandho na male surnan
moti bhangyun windhta, man bhangyun kawen;
teji bhangyo toltan; nahi sandho, nahi ren
sathi chawal, bhens doodh, ghar shilwanti nar;
chothi peeth turangri, sarag nishani chaar
koyalDi ne kag, i wane wartaye nahi;
jibhalDiman jawab, sachun sorathiyo bhane
mae’manunne man, dal bhari didhan nahi;
i mandir nahi, masan, sachun sorathiyo bhane
anand kahe karmananda, manse manse pher;
(ek) lakhun detan naw male, ek takanan ter
સ્રોત
- પુસ્તક : કાવ્યસંચય-1 (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 276)
- સંપાદક : હીરા રામનારાયણ પાઠક અને અનંતરાય રાવળ
- પ્રકાશક : ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ
- વર્ષ : 1981