
૧. ધીરા સુગન્ધી અનિલે વહી વારેવારે
આકાશનો વિમલ વાળી પ્રદેશ કીધો :
ને તેજના રજતમેઘ ઢળી-ઢળીને
રુપેરી ત્ય્હાં લલિતલોલ ધરો ઉગાવી.
૨.પુષ્પે લચેલ વનવેલ ગૂંથી-ગૂંથીને
સિંહાસનો સુભગ કીધ રસે રસેલાં :
મોતી ભર્યાં અનુપ છત્ર સુહન્ત શીર્ષે,
ને કાન્ત નીલમણિના પદપાટ ઢાળ્યા.
૩.સંધ્યા સુરેખ ગઈ લપ્પઈ વ્યોમહૈયે,
ને ચંદની ચમકતી ભરી ચારું ચોક :
ત્ય્હાં રાત્રિને ઉજવવા, રસઝીલ લેવા
આવ્યાં ત્રિલોકથી અસંખ્ય જ દેવદેવી.
૪.સૌન્દર્યનું સુભગ છે સર પૃથ્વિતીર્થે,
તીરે વસે નગર સુન્દરીઓનું એક :
આલમ્બી ચેતન, ધરી રુપ ભાવનાનાં,
ત્ય્હાંથી પધારી ત્રણ સુન્દર ચૌવનાઓ.
૫. ભાવો ગૂંથી હૃદયનાં રચિયાં વિમાન,
ત્હેમાં ચ્હડી ગગનમંડપ તેહ આવ્યાં :
ને પારખી સ્વરુચિનાં, ધરી એ શરીરો
વ્યોમે રહી વિલસતાં નવદેહમાં સૌ
૬. બ્રહ્માંડનાથ તણી ઉજ્જવલ દૃષ્ટિ જેવું
ખુલ્લું અનત ઉઘડ્યું હતું અન્તરિક્ષ :
જ્ય્હાં સ્નેહનાં યુગલ રાસ અખંડ ખેલે
એવી અનેક મહીં ડોલતી તેજકુંજો.
૭. ને એક ત્ય્હાં અમૂલરત્ન હતું કદમ્બ,
નાજુક કાન્તિવતી ન્હાની ધટા ઝૂકેલી
ત્ય્હાં રત્નઘુમ્મટ નીચે, ઢળી ચન્દનીમાં
ગાતી વિલાસગીત એહ સખીત્રિપુટી.
૮. તેજોમયી તનુ, સુતેજસ નેનબાણ,
તેજસ્વી અમ્બર હતાં સહુ દેવીઓનાં;
ધાર્યા હતા સખીગણે નિજ નિજ રંગો,
તે રંગની વિરલ છાય પડેલ હૈયે.
૯. મન્દાકિની મધુર, ચન્દ્રકલા હલેતી,
ને ઝાંખું ઝાંખું કંઈ ઝાંખતી એક તારા,
એવાં લઈ મધુર અદ્ભુત દેવદેહ
ખેલે વિલાસભર એહ કદમ્બકુંજે.
૧૦. ને મન્દ મન્દ વચમાં કરી છાની ગોષ્ટિ
એકાન્તતીર ઉરના પડદા ઉઘાડે :
ને રમ્ય રાત્રિ રસની લહરો વહે, ત્ય્હાં
જામી કથી રસિક અદ્ભુત ભાવ ઊંડી.
૧૧. એ ગોષ્ટિ સૌ પ્રગટતી વપુની લીલામાં,
એ ગીતને વપુની વેલડી તાલ દેતી;
એ હાસ્ય લાસ્ય ગતિ ગૌરવ હાવભાવે
આન્દોલને હૃદયઊર્મિ પ્રકાશતી સૌ.
૧૨. નીચું નિહાળી, તીરછી દૃગ માંડી જોતી,
ને એમ ઝાંખી નિજ પાડતી તેજમાલા
મન્દાકિની વદન વારતી બોલ બોલી
નેત્રે હતી સરલ બાલ સખીની શ્રદ્ધા.
૧૩. મન્દાગિની :- ઓ સખિ! ઓ મુજ દેવિ! પધારો!
આ વનનો નિરખો મહિમા :
તેજ તણાં ભરિયાં સુસરોવર,
તેજસ ત્ય્હાં કમલો ઉધડ્યાં :
તેજને માંડવ તેજનાં પુષ્પો
તેજનું મન્દિર રસનું વડું,
તેજની વેલી ઝૂલાવે ઝૂલો નિજ,
અંતર મ્હારું ય ઝોલે ચ્હડ્યું.
૧૪. એ ફૂલડાં વીણતાં વીણતાં
વરમાળ ગૂંથી મુજ નેહ લખી,
માંહિ પૂર્યા મુજ રંગ વિલાસ,
ઉજાસભર્યા, સુકુમાર, સખિ!
એ વૈજયન્તી માળ મહીં મુજ
દેહ છૂપાવી છૂપાતી રહું :
ક્હે જગ ભાવ છૂપાવ, કુમારી
એ વિતકો જઈ કય્હાં હું કહું?
૧૫. ત્હો ય ઢળે ઉભરાઈ, સખિ!
મુજ અન્તર આ મુજ માળ વિશે,
વારું, હું વારું વળી વળી, ત્હો ય
ઢળે ઉભરે કાંઈ કાંઈ મિશે.
પ્રાણ મહીં પ્રગટ્યો રસજ્યોતિ,
ત્હેની ઝગે અંગ અંગ શિખા,
ફૂલ-ફૂલે, મુજ માળે દળેદળ
એ રસજ્યોતિ ખરે તણખા.
૧૬. આહ જલે ધૂપ જેવી, જપું મુખ આરત,
ગન્ધ અનંગ ભર્યો,
એ મુજ મન્દિર દેવ દીપાવવા
આજ સ્વયંવર મ્હેં આદર્યો :
સ્નેહનું કુંકુમ ભાલે લગાવી,
અંજન આંજી અમીરસનું,
સૌન્દર્યના શણગાર સજી
જગ શોધું છું સ્વામી સખીવર! હું.
૧૭. જોઈ હસે મુજ આંખ, ઠરે મુજ આત્મન,
પ્રેમની ભરતી ચ્હડે,
દાખવ, દેવિ! ઓ ભાખ, સખિ!
મુજ વલ્લભ એ કોણ? ક્યાંહી જડે?
નેત્રે સુધા વરસે વિરલી,
ઉરમાં ઉછળે રસઓઘ, અને
પુણ્યપરાર્થી ઉદાર બહાદુર—
એ વર બાઈ! બતાવ મ્હને.
૧૮. હૈયાની લક્ષ્મીથી કોને વધાવું?
દેહલતા સોંપું કોને કરે?
કોને સખિ વરમાળ ઘરાવું હું?
કોને પૂજું પધારવી ઉરે?
નેનનું કિરણ નયને શમે,
શમશે મનની આશ શું મનમાં
રૂપ દીધું, રસ દીધ, રસિક ન દીધ,
વિધિ તુજ શી ક્રૂરતા?
૧૯. ચન્દેરી અમ્બર ધરી વિલસે કુમારી,
હસ્તે હતી અમૃતપુષ્પની સ્નેહમાલા :
તે ચાંપી ચાંપી હૃદયે, જલ સીંચી સીંચી,
શોધે વિશાલ નભ પ્રીતમ નીલ ચક્ષુ.
૨૦. ત્હેને જરાક અડકી દ્યુતિઅંગુલીથી,
વિશ્વે ઉડાવી મદતેજ તણા તરંગો,
આનન્દકન્દ નિજ નેનકમાન માંડી
ચન્દ્રી સખીગણ વિશે વદી વેણ આ ત્ય્હાં :
૨૧. ચન્દ્રકલા :- મા ભર લોચન, મા કરમાવ
વીરી! સુકુમાર શરીરલતા:
સૌભાગ્યના તિલકે ભૂલ મા,
તિલકે નથી સહુ સૌભાગ્યવતાં :
વસ્ત્રની દીપ્તિ, ઉછીના પ્રકાશ, ને
મ્હો ન અલંકારની ચમકે :
ઊંડું નિહાળી જરીક વીરી! જો,
જવાલામુખી ઉર મ્હારે ધખે.
૨૨. આનંદના અમી શી લહરી મુજ,
આશ સમ ઉજમાળી પ્રભા,
કોડવતી રસઆંખડલી,
મદલોલ વિલાસ વસન્ત સમા;
અન્તરના અભિલાષ અમૂલખ,
સ્વપ્ન સૌભાગ્યસુખોનાં વડાં,
ને કવિતા મુજ અન્તરની :
સહુ ફોગટ સ્નેહની તૃપ્તિ વિના.
૨૩. સ્વામીના તેજથી શોભું હું તો
પણ સ્વામી કને ન શકું ય હસી,
પુણ્ય નથી મુજ પાંગરતાં, સખિ!
નાથના નેહની હું તરસી.
અંગ સમારી અટારી ચ્હડું,
ભરરાત સદા વણનાથ તપું :
નિત્યવિજોગણ હું રસજોગણ,
એ વરથી ભલું ના વરવું.
૨૪. કોડવતી કન્યકાની ખીલે કળી,
પુષ્પ પ્રફુલ્લે સહસ્ર દળે,
વ્યર્થ જ એ ખીલવું ફૂલવું સહુ
ઉર પરાગ ન જો પમરે :
સૌભાગ્ય કામક્રીડામાં નથી.
રંગ વિલાસ વિહારે ન સૌભાગ્ય,
સૌભાગ્ય સ્નેહસુહાગે, સખિ!
૨૫. આશા ઉણી ન પૂરાય, ઉઠે દવ અન્તર,
કોડ હું કલ્પી બળું,
વિશ્વ નથી પણ આ કલ્પના,
જગમાં જગના થઈ સંચરવું :
ફૂલ નથી એક છોડે બધાં,
નવ રંગ બધા એક ફૂલડે રમે :
અંગ અંગે ઉઘડે છે ઉષા તુજ,
જો! દિનવ્હોણી ન તે વિરમે.
૨૬. આ ઉલટે અહીં તેજનો સાગર,
તેજની ભરતી હિન્ડોલે હીંચે,
ડોલે મહીં કંઈ દેવ ને દેવી,
ઘેરું ઘેરું ને અનેરું, હલે!
નાચી રહે મુજ હોડલું, નાચે હૈયું,
હું યે તે ભરતીભીની
નૃત્ય કરું મન્દ મન્દ મયૂર શું,
ખોલી કલા મુજ કિરણની.
૨૭. જોતી સ્વંયવર જયન્ત દૃગે કુમારી
વ્હાલાનું શીર્ષ વરમાળ થકી વધાવે;
એવે કપોલ તરતા નવભાવ આવે:
ચન્દ્રીમુખે રમી રહી રસઉર્મિ એવી.
૨૮. એ તેજનાં રમણ, એ હસવાં હતાં જ્ય્હાં
ત્ય્હાં તારિકા ઝબકતી જરી ઝીણું ઝીણું;
જાણે શું કોઈક જપે જપ યોગબાલા,
વૈરાગ્યનું ચીર સમારતી એવું બોલી;
૨૯. તારિકા :- ના, સખિ ના, નથી આ કંઈ શાશ્વત :
ઉત્સવ, કુંજ ને તેજઝડી,
ઇન્દ્રધનુષ્યો ય અન્તરનાં ઉડી જાય,
દીપી રસરંગે ઘડી.
સુખ કહી શણગારો છો કાયા,
એ સુખ નામ, નથી સુખ એ :
સુખશૂન્ય છું, જાગે ન જ્વાલા,
જોઈ લીધાં, સુખવૃદ્ધ છું એ.
૩૦. નેનનાં જોવાં, અંગનાં અડવાં,
ઇન્દ્રિયનાં રમવાં રસીલાં,
દેહકથા, મદભોગ સહસ્રધા,
હાસ્ય ને નૃત્યની લોલ લીલા:
આ જગ, આ જગના રસ, ને એ
છોળે ઝીલન્ત રસિક, અરે!
એ છોળની પેઠ આવે ને જાયે,
ભરતી-ઓટે સહુ વિશ્વ રમે.
૩૧. આ મુજ પોપચું જો! સખિ! ઝબકે,
ઝબકા ઝબકી ને મીંચાય વળી,
જો! ઉઘડે ને બીડાય કીકી, એમ
બ્હેનાં! બીડાય બધું ઝબકી
સાગરનાં નીર આભમાં ઉછળે,
ઉછળી ઢળે છે ઊંડા ગર્તમાં :
એમ હીંચે જલ આશાનિરાશાના
આ જગના મહેરામણમાં.
૩૨. એક ઉગ્યો સૂર્ય જીવનમાં કોટિ કિરણે ભર્યો
ને મ્હેં માંડી પૂજા,
અર્ઘ્ય રહ્યા અંજલિમાં, ને મ્હારા
સૂર્યનાં ગ્રહણ સદાનાં થયાં :
મનમાં હતું મુજ ખીલ્યું સ્હવાર, ને
દિન અખંડ હવે તપશે :
મા કરશો મોહ આશાના, સહિયર
આશાના પડઘા નિરાશા જ છે.
૩૩. હર્ષ ને શોક, પ્રકાશ ને અન્ધાર,
સદગુણ-દુર્ગુણ દ્વન્દ્વો, સખિ!
શ્વેતપટે એમ શામળ માંડી
બ્રહ્માંડ કેરી કથા આ લખી.
સંસારને સર અમૃત ભરિયાં,
માંહિ ઘોળ્યા વિષના ઢગલા,
એ વિષ ને અમીના જલકુંડથી
પીશે અમી ધન્ય કો હંસલા.
૩૪. ભાવથી માળા જપું એક ત્હારી,
નાથ! તો હું ભવપાર તરું.
નિ:સાર આ ભવસાગરમાં એ
લાઘ્યું મ્હને સારનું મોતિડું
સૌન્દર્ય ને રસ જે કુંજ શોભે,
ત્ય્હાં જ વૈધવ્યવિયોગ વડાં :
સાર અસાર, કે સત્ કે અસત્ જગ
ભાગે કો એ ભેદની ભ્રમણા?
*
૩૫. જ્યોત્સ્ના ભરેલ મુજ પ્રિયતમની અટારી,
પ્રારબ્ધ શું ગહન ઉપર વ્યોમ છાયું.
હીંચે અનેક નીલસાગર તેજબાલ :
સૌ નેત્રમાં સુભગ ઉજ્જવલતા સુહાતી.
૩૬. તેજસ્વી વિસ્તરતી કાન્ત વિશાલ કુંજો,
ને ડોલતા ધવલ ચમ્મર મંજરીના :
સૌને સુગન્ધ વહતા અનિલો વધાવે :
લીલા બધી નિરખતો પ્રિયને બતાવું.
૩૭. આછે ઉજાસ પૂર પશ્ચિમનું પ્રકાશે,
રાજે ત્રિપુટિ સખીઓ તણી એહ દેશ :
મન્દાકિની, શશિકલા, હતી તારિકા ત્ય્હાં :
એ તેજબાલ પ્રિય જોઈ રીઝે-રીઝાવે.
૩૮. લાજન્ત એક અધઊઘડી કન્યકા શી,
ખીલે બીજી ભભક સપ્રભ પત્નીની, ને
ત્રીજી જરાક નિરખી જગ નેત્ર વારે :
એવા વિલાસ રસિલા સહુના અનેરા.
૩૯. પૃથ્વીપડે કંઈક માનવી આસુરી, ને
દૈવી ય છે કંઈક માનવ પુણ્યવાન :
ને કોઈ તો ઉભયમાં હિંચકા હિંચે છે :
એવી હિચન્તી ત્રણ પૃથ્વીની દેવીઓ તે.
૪૦. ઝીણા ઊંડા મધુર મોહક રમ્ય ભાવ
ગાતી-પ્રકાશતી સહુ સખીઓ સિધાવી :
નયને કંઈક નિરખ્યા, હૃદયે વધાવ્યા,
ને પ્રાણને પણ કંઈક-કંઈક ભાવ્યા.
૪૧. દીઠા વિલાસ મદ, ગમ્ભીર રુપ ભાળ્યાં,
સ્વચ્છન્દ ખેલન અનેક અને નિહાળ્યાં :
શીળું, સુહાગી, રસશુદ્ધ, પ્રસન્ન મીઠ્ઠું,
સૌન્દર્ય ત્ય્હાં પ્રભુજીનું નવ કોઈ દીઠું.
૪૨. જોયાં દિશાભવન, ને વિલસન્તું વ્યોમ,
જોયું વળી ઉઘડતું વિભુ અન્તરિક્ષે :
આનન્દી, નિર્મલ, હસન્ત પ્રભુ પ્રભા શી
દીઠી નહીં પણ પવિત્ર વિલાસશોભા.
૪૩. આત્માની એક હતી ઉણપ તો અગાધ,
આત્માની એક જ હતી વણપૂરી વાંછા :
મ્હારી રહી વિમલ ઉણપ એ અધૂરી,
ને કોઈએ ન પૂરી એટલી વાંછના યે.
૪૪. જોયાં વસન્તવન, કુંજ નિકુંજ જોયાં,
જોયાં સરિત સર પૃથ્વીની વાડીઓ યે :
દીઠી ન ત્હો ય મનઠારતી કાન્તિરેખ,
સ્વર્ગસ્મિતોની પ્રગટેલી ન દીઠી લીલા.
૪૫. શાન્તિ રમે રસભરી અલબેલ આંખે.
અંગે ઝગે લલિત શોભતી કોઈ લજ્જા :
ચાલે સદાય ચરણો પણ પુણ્યમાર્ગે
એવી ન કય્હાં ય હસતી દીઠી પુણ્યમૂર્તિ.
૪૬. સૌન્દર્યથી જગત રેલમછેલ ડોલે,
ત્યહાંથી વળ્યાં વિકલ વિશ્વનિરાશ નેત્રો :
જોયું પછીથી રસના ચિર તીર્થધામે,
નેત્રો પ્રસન્ન પ્રિયને નયને વિરામ્યાં.
૪૭. ને ત્ય્હાં હસન્તી કીકીને જ બુલન્દ તખ્તે,
સ્નેહને પરમ મન્દિરિયે સુહન્ત,
દીઠી પ્રકાશભર મંત્રની એક મૂર્તિ,
દીઠી વિલાસની પવિત્ર જ સાધુશોભા.
૪૮. કલ્યાણ વાંછી નરલોકનું સ્નેહ છે
ગૂંથી પ્રભાકિરણ એક રુચા લખી છે :
દીઠો પ્રિયાનયન એ રસમન્ત્ર, ને ત્ય્હાં
નેત્રે-ઉરે જ ઉભરી રહી શાન્તિશાન્તિ.
૪૯. ઓ સ્નેહનાં હૃદયઉજ્જવલ પુત્રપુત્રી!
મા ભૂલશો કદિ ત્હમે વિજ કુલધર્મ :
સંચ્યું ત્હમારું સહુ ભદ્ર જ સ્નેહલગ્ને,
ને લગ્નસ્નેહ માંહિ દિવ્ય વિલાસશોભા.
૫૦. તેજસ્વી કોઈ જગ એ સખીઓ સિધાવી,
ને સ્નેહમન્ત્ર પ્રિયલોચન માંહિ પોઢ્યો :
હું યે વળ્યો પ્રિયઉરે ઊંડું ઊંડું જોતો :
પ્રારબ્ધ શું ગહન ઉપર આભ છાયું.
1 dhira sugandhi anile wahi wareware
akashno wimal wali pardesh kidho ha
ne tejna rajatmegh Dhali Dhaline
ruperi tyhan lalitlol dharo ugawi
2 pushpe lachel wanwel gunthi gunthine
sinhasno subhag keedh rase raselan ha
moti bharyan anup chhatr suhant shirshe,
ne kant nilamanina padpat Dhalya
3 sandhya surekh gai lappi wyomahaiye,
ne chandni chamakti bhari charun chok ha
tyhan ratrine ujawwa, rasjhil lewa
awyan trilokthi asankhya ja dewdewi
4 saundaryanun subhag chhe sar prithwitirthe,
tere wase nagar sundrionun ek ha
alambi chetan, dhari rup bhawnanan,
tyhanthi padhari tran sundar chauwnao
5 bhawo gunthi hridaynan rachiyan wiman,
theman chhDi gaganmanDap teh awyan ha
ne parkhi swaruchinan, dhari e shariro
wyome rahi wilastan nawdehman sau
6 brahmanDnath tani ujjwal drishti jewun
khullun anat ughaDyun hatun antriksh ha
jyhan snehnan yugal ras akhanD khele
ewi anek mahin Dolti tejkunjo
7 ne ek tyhan amulratn hatun kadamb,
najuk kantiwti nhani dhata jhukeli
tyhan ratnghummat niche, Dhali chandniman
gati wilasgit eh sakhitriputi
8 tejomyi tanu, sutejas nenban,
tejaswi ambar hatan sahu dewionan;
dharya hata sakhigne nij nij rango,
te rangni wiral chhay paDel haiye
9 mandakini madhur, chandrakla haleti,
ne jhankhun jhankhun kani jhankhti ek tara,
ewan lai madhur adbhut dewdeh
khele wilasbhar eh kadambkunje
10 ne mand mand wachman kari chhani goshti
ekanttir urna paDda ughaDe ha
ne ramya ratri rasni lahro wahe, tyhan
jami kathi rasik adbhut bhaw unDi
11 e goshti sau pragatti wapuni lilaman,
e gitne wapuni welDi tal deti;
e hasya lasya gati gauraw hawbhawe
andolne hridayurmi prakashti sau
12 nichun nihali, tirchhi drig manDi joti,
ne em jhankhi nij paDti tejmala
mandakini wadan warti bol boli
netre hati saral baal sakhini shraddha
13 mandagini ha o sakhi! o muj dewi! padharo!
a wanno nirkho mahima ha
tej tanan bhariyan susrowar,
tejas tyhan kamlo udhaDyan ha
tejne manDaw tejnan pushpo
tejanun mandir rasanun waDun,
tejani weli jhulawe jhulo nij,
antar mharun ya jhole chhaDyun
14 e phulDan wintan wintan
warmal gunthi muj neh lakhi,
manhi purya muj rang wilas,
ujasbharya, sukumar, sakhi!
e waijyanti mal mahin muj
deh chhupawi chhupati rahun ha
khe jag bhaw chhupaw, kumari
e witko jai kayhan hun kahun?
15 tho ya Dhale ubhrai, sakhi!
muj antar aa muj mal wishe,
warun, hun warun wali wali, tho ya
Dhale ubhre kani kani mishe
pran mahin prgatyo rasajyoti,
theni jhage ang ang shikha,
phool phule, muj male daledal
e rasajyoti khare tankha
16 aah jale dhoop jewi, japun mukh aarat,
gandh anang bharyo,
e muj mandir dew dipawwa
aj swyanwar mhen adaryo ha
snehanun kunkum bhale lagawi,
anjan aanji amirasanun,
saundaryna shangar saji
jag shodhun chhun swami sakhiwar! hun
17 joi hase muj aankh, thare muj atman,
premni bharti chhDe,
dakhaw, dewi! o bhakh, sakhi!
muj wallabh e kon? kyanhi jaDe?
netre sudha warse wirli,
urman uchhle rasogh, ane
punyaprarthi udar bahadur—
e war bai! bataw mhne
18 haiyani lakshmithi kone wadhawun?
dehalta sompun kone kare?
kone sakhi warmal gharawun hun?
kone pujun padharwi ure?
nenanun kiran nayne shame,
shamshe manni aash shun manman
roop didhun, ras deedh, rasik na deedh,
widhi tuj shi krurata?
19 chanderi ambar dhari wilse kumari,
haste hati amritpushpni snehmala ha
te champi champi hridye, jal sinchi sinchi,
shodhe wishal nabh pritam neel chakshu
20 thene jarak aDki dyutiangulithi,
wishwe uDawi madtej tana tarango,
anandkand nij nenakman manDi
chandri sakhigan wishe wadi wen aa tyhan ha
21 chandrakla ha ma bhar lochan, ma karmaw
wiri! sukumar shariraltah
saubhagyna tilke bhool ma,
tilke nathi sahu saubhagyawtan ha
wastrni dipti, uchhina parkash, ne
mho na alankarni chamke ha
unDun nihali jarik wiri! jo,
jawalamukhi ur mhare dhakhe
22 anandna ami shi lahri muj,
ash sam ujmali prabha,
koDawti rasankhaDli,
madlol wilas wasant sama;
antarna abhilash amulakh,
swapn saubhagyasukhonan waDan,
ne kawita muj antarni ha
sahu phogat snehni tripti wina
23 swamina tejthi shobhun hun to
pan swami kane na shakun ya hasi,
punya nathi muj pangartan, sakhi!
nathna nehni hun tarsi
ang samari atari chhaDun,
bharrat sada wannath tapun ha
nityawijogan hun rasjogan,
e warthi bhalun na warawun
24 koDawti kanykani khile kali,
pushp prphulle sahasr dale,
wyarth ja e khilawun phulawun sahu
ur prag na jo pamre ha
saubhagya kamakriDaman nathi
rang wilas wihare na saubhagya,
saubhagya snehasuhage, sakhi!
25 aasha uni na puray, uthe daw antar,
koD hun kalpi balun,
wishw nathi pan aa kalpana,
jagman jagna thai sancharawun ha
phool nathi ek chhoDe badhan,
naw rang badha ek phulDe rame ha
ang ange ughDe chhe usha tuj,
jo! dinawhoni na te wirme
26 aa ulte ahin tejno sagar,
tejani bharti hinDole hinche,
Dole mahin kani dew ne dewi,
gherun gherun ne anerun, hale!
nachi rahe muj hoDalun, nache haiyun,
hun ye te bhartibhini
nritya karun mand mand mayur shun,
kholi kala muj kiranni
27 joti swanywar jayant drige kumari
whalanun sheersh warmal thaki wadhawe;
ewe kapol tarta nawbhaw aaweh
chandrimukhe rami rahi rasurmi ewi
28 e tejnan raman, e haswan hatan jyhan
tyhan tarika jhabakti jari jhinun jhinun;
jane shun koik jape jap yogbala,
wairagyanun cheer samarti ewun boli;
29 tarika ha na, sakhi na, nathi aa kani shashwat ha
utsaw, kunj ne tejajhDi,
indradhnushyo ya antarnan uDi jay,
dipi rasrange ghaDi
sukh kahi shangaro chho kaya,
e sukh nam, nathi sukh e ha
sukhshunya chhun, jage na jwala,
joi lidhan, sukhwriddh chhun e
30 nennan jowan, angnan aDwan,
indriynan ramwan rasilan,
dehaktha, madbhog sahasrdha,
hasya ne nrityni lol lilah
a jag, aa jagna ras, ne e
chhole jhilant rasik, are!
e chholni peth aawe ne jaye,
bharti ote sahu wishw rame
31 aa muj popachun jo! sakhi! jhabke,
jhabka jhabki ne minchay wali,
jo! ughDe ne biDay kiki, em
bhenan! biDay badhun jhabki
sagarnan neer abhman uchhle,
uchhli Dhale chhe unDa gartman ha
em hinche jal ashanirashana
a jagna maheramanman
32 ek ugyo surya jiwanman koti kirne bharyo
ne mhen manDi puja,
arghya rahya anjaliman, ne mhara
surynan grhan sadanan thayan ha
manman hatun muj khilyun shwar, ne
din akhanD hwe tapshe ha
ma karsho moh ashana, sahiyar
ashana paDgha nirasha ja chhe
33 harsh ne shok, parkash ne andhar,
sadgun durgun dwandwo, sakhi!
shwetapte em shamal manDi
brahmanD keri katha aa lakhi
sansarne sar amrit bhariyan,
manhi gholya wishna Dhagla,
e wish ne amina jalkunDthi
pishe ami dhanya ko hansla
34 bhawthi mala japun ek thari,
nath! to hun bhawpar tarun
nihsar aa bhawsagarman e
laghyun mhne saranun motiDun
saundarya ne ras je kunj shobhe,
tyhan ja waidhawyawiyog waDan ha
sar asar, ke sat ke asat jag
bhage ko e bhedni bhramna?
*
35 jyotsna bharel muj priyatamni atari,
prarabdh shun gahan upar wyom chhayun
hinche anek nilsagar tejbal ha
sau netrman subhag ujjawalta suhati
36 tejaswi wistarti kant wishal kunjo,
ne Dolta dhawal chammar manjrina ha
saune sugandh wahta anilo wadhawe ha
lila badhi nirakhto priyne batawun
37 achhe ujas poor pashchimanun prkashe,
raje triputi sakhio tani eh desh ha
mandakini, shashikla, hati tarika tyhan ha
e tejbal priy joi rijhe rijhawe
38 lajant ek adhughDi kanyaka shi,
khile biji bhabhak saprabh patnini, ne
triji jarak nirkhi jag netr ware ha
ewa wilas rasila sahuna anera
39 prithwipDe kanik manawi asuri, ne
daiwi ya chhe kanik manaw punywan ha
ne koi to ubhayman hinchka hinche chhe ha
ewi hichanti tran prithwini dewio te
40 jhina unDa madhur mohak ramya bhaw
gati prakashti sahu sakhio sidhawi ha
nayne kanik nirakhya, hridye wadhawya,
ne pranne pan kanik kanik bhawya
41 ditha wilas mad, gambhir rup bhalyan,
swachchhand khelan anek ane nihalyan ha
shilun, suhagi, rasshuddh, prasann miththun,
saundarya tyhan prabhujinun naw koi dithun
42 joyan dishabhwan, ne wilsantun wyom,
joyun wali ughaDatun wibhu antrikshe ha
anandi, nirmal, hasant prabhu prabha shi
dithi nahin pan pawitra wilasshobha
43 atmani ek hati unap to agadh,
atmani ek ja hati wanpuri wanchha ha
mhari rahi wimal unap e adhuri,
ne koie na puri etli wanchhna ye
44 joyan wasantwan, kunj nikunj joyan,
joyan sarit sar prithwini waDio ye ha
dithi na tho ya mantharti kantirekh,
swargasmitoni pragteli na dithi lila
45 shanti rame rasabhri albel ankhe
ange jhage lalit shobhti koi lajja ha
chale saday charno pan punymarge
ewi na kayhan ya hasti dithi punymurti
46 saundarythi jagat relamchhel Dole,
tyhanthi walyan wikal wishwanirash netro ha
joyun pachhithi rasna chir tirthdhame,
netro prasann priyne nayne wiramyan
47 ne tyhan hasanti kikine ja buland takhte,
snehne param mandiriye suhant,
dithi prkashbhar mantrni ek murti,
dithi wilasni pawitra ja sadhushobha
48 kalyan wanchhi narlokanun sneh chhe
gunthi prbhakiran ek rucha lakhi chhe ha
ditho priyanyan e rasmantr, ne tyhan
netre ure ja ubhri rahi shantishanti
49 o snehnan hridayujjwal putrputri!
ma bhulsho kadi thme wij kuldharm ha
sanchyun thmarun sahu bhadr ja snehlagne,
ne lagnasneh manhi diwya wilasshobha
50 tejaswi koi jag e sakhio sidhawi,
ne snehmantr priylochan manhi poDhyo ha
hun ye walyo priyaure unDun unDun joto ha
prarabdh shun gahan upar aabh chhayun
1 dhira sugandhi anile wahi wareware
akashno wimal wali pardesh kidho ha
ne tejna rajatmegh Dhali Dhaline
ruperi tyhan lalitlol dharo ugawi
2 pushpe lachel wanwel gunthi gunthine
sinhasno subhag keedh rase raselan ha
moti bharyan anup chhatr suhant shirshe,
ne kant nilamanina padpat Dhalya
3 sandhya surekh gai lappi wyomahaiye,
ne chandni chamakti bhari charun chok ha
tyhan ratrine ujawwa, rasjhil lewa
awyan trilokthi asankhya ja dewdewi
4 saundaryanun subhag chhe sar prithwitirthe,
tere wase nagar sundrionun ek ha
alambi chetan, dhari rup bhawnanan,
tyhanthi padhari tran sundar chauwnao
5 bhawo gunthi hridaynan rachiyan wiman,
theman chhDi gaganmanDap teh awyan ha
ne parkhi swaruchinan, dhari e shariro
wyome rahi wilastan nawdehman sau
6 brahmanDnath tani ujjwal drishti jewun
khullun anat ughaDyun hatun antriksh ha
jyhan snehnan yugal ras akhanD khele
ewi anek mahin Dolti tejkunjo
7 ne ek tyhan amulratn hatun kadamb,
najuk kantiwti nhani dhata jhukeli
tyhan ratnghummat niche, Dhali chandniman
gati wilasgit eh sakhitriputi
8 tejomyi tanu, sutejas nenban,
tejaswi ambar hatan sahu dewionan;
dharya hata sakhigne nij nij rango,
te rangni wiral chhay paDel haiye
9 mandakini madhur, chandrakla haleti,
ne jhankhun jhankhun kani jhankhti ek tara,
ewan lai madhur adbhut dewdeh
khele wilasbhar eh kadambkunje
10 ne mand mand wachman kari chhani goshti
ekanttir urna paDda ughaDe ha
ne ramya ratri rasni lahro wahe, tyhan
jami kathi rasik adbhut bhaw unDi
11 e goshti sau pragatti wapuni lilaman,
e gitne wapuni welDi tal deti;
e hasya lasya gati gauraw hawbhawe
andolne hridayurmi prakashti sau
12 nichun nihali, tirchhi drig manDi joti,
ne em jhankhi nij paDti tejmala
mandakini wadan warti bol boli
netre hati saral baal sakhini shraddha
13 mandagini ha o sakhi! o muj dewi! padharo!
a wanno nirkho mahima ha
tej tanan bhariyan susrowar,
tejas tyhan kamlo udhaDyan ha
tejne manDaw tejnan pushpo
tejanun mandir rasanun waDun,
tejani weli jhulawe jhulo nij,
antar mharun ya jhole chhaDyun
14 e phulDan wintan wintan
warmal gunthi muj neh lakhi,
manhi purya muj rang wilas,
ujasbharya, sukumar, sakhi!
e waijyanti mal mahin muj
deh chhupawi chhupati rahun ha
khe jag bhaw chhupaw, kumari
e witko jai kayhan hun kahun?
15 tho ya Dhale ubhrai, sakhi!
muj antar aa muj mal wishe,
warun, hun warun wali wali, tho ya
Dhale ubhre kani kani mishe
pran mahin prgatyo rasajyoti,
theni jhage ang ang shikha,
phool phule, muj male daledal
e rasajyoti khare tankha
16 aah jale dhoop jewi, japun mukh aarat,
gandh anang bharyo,
e muj mandir dew dipawwa
aj swyanwar mhen adaryo ha
snehanun kunkum bhale lagawi,
anjan aanji amirasanun,
saundaryna shangar saji
jag shodhun chhun swami sakhiwar! hun
17 joi hase muj aankh, thare muj atman,
premni bharti chhDe,
dakhaw, dewi! o bhakh, sakhi!
muj wallabh e kon? kyanhi jaDe?
netre sudha warse wirli,
urman uchhle rasogh, ane
punyaprarthi udar bahadur—
e war bai! bataw mhne
18 haiyani lakshmithi kone wadhawun?
dehalta sompun kone kare?
kone sakhi warmal gharawun hun?
kone pujun padharwi ure?
nenanun kiran nayne shame,
shamshe manni aash shun manman
roop didhun, ras deedh, rasik na deedh,
widhi tuj shi krurata?
19 chanderi ambar dhari wilse kumari,
haste hati amritpushpni snehmala ha
te champi champi hridye, jal sinchi sinchi,
shodhe wishal nabh pritam neel chakshu
20 thene jarak aDki dyutiangulithi,
wishwe uDawi madtej tana tarango,
anandkand nij nenakman manDi
chandri sakhigan wishe wadi wen aa tyhan ha
21 chandrakla ha ma bhar lochan, ma karmaw
wiri! sukumar shariraltah
saubhagyna tilke bhool ma,
tilke nathi sahu saubhagyawtan ha
wastrni dipti, uchhina parkash, ne
mho na alankarni chamke ha
unDun nihali jarik wiri! jo,
jawalamukhi ur mhare dhakhe
22 anandna ami shi lahri muj,
ash sam ujmali prabha,
koDawti rasankhaDli,
madlol wilas wasant sama;
antarna abhilash amulakh,
swapn saubhagyasukhonan waDan,
ne kawita muj antarni ha
sahu phogat snehni tripti wina
23 swamina tejthi shobhun hun to
pan swami kane na shakun ya hasi,
punya nathi muj pangartan, sakhi!
nathna nehni hun tarsi
ang samari atari chhaDun,
bharrat sada wannath tapun ha
nityawijogan hun rasjogan,
e warthi bhalun na warawun
24 koDawti kanykani khile kali,
pushp prphulle sahasr dale,
wyarth ja e khilawun phulawun sahu
ur prag na jo pamre ha
saubhagya kamakriDaman nathi
rang wilas wihare na saubhagya,
saubhagya snehasuhage, sakhi!
25 aasha uni na puray, uthe daw antar,
koD hun kalpi balun,
wishw nathi pan aa kalpana,
jagman jagna thai sancharawun ha
phool nathi ek chhoDe badhan,
naw rang badha ek phulDe rame ha
ang ange ughDe chhe usha tuj,
jo! dinawhoni na te wirme
26 aa ulte ahin tejno sagar,
tejani bharti hinDole hinche,
Dole mahin kani dew ne dewi,
gherun gherun ne anerun, hale!
nachi rahe muj hoDalun, nache haiyun,
hun ye te bhartibhini
nritya karun mand mand mayur shun,
kholi kala muj kiranni
27 joti swanywar jayant drige kumari
whalanun sheersh warmal thaki wadhawe;
ewe kapol tarta nawbhaw aaweh
chandrimukhe rami rahi rasurmi ewi
28 e tejnan raman, e haswan hatan jyhan
tyhan tarika jhabakti jari jhinun jhinun;
jane shun koik jape jap yogbala,
wairagyanun cheer samarti ewun boli;
29 tarika ha na, sakhi na, nathi aa kani shashwat ha
utsaw, kunj ne tejajhDi,
indradhnushyo ya antarnan uDi jay,
dipi rasrange ghaDi
sukh kahi shangaro chho kaya,
e sukh nam, nathi sukh e ha
sukhshunya chhun, jage na jwala,
joi lidhan, sukhwriddh chhun e
30 nennan jowan, angnan aDwan,
indriynan ramwan rasilan,
dehaktha, madbhog sahasrdha,
hasya ne nrityni lol lilah
a jag, aa jagna ras, ne e
chhole jhilant rasik, are!
e chholni peth aawe ne jaye,
bharti ote sahu wishw rame
31 aa muj popachun jo! sakhi! jhabke,
jhabka jhabki ne minchay wali,
jo! ughDe ne biDay kiki, em
bhenan! biDay badhun jhabki
sagarnan neer abhman uchhle,
uchhli Dhale chhe unDa gartman ha
em hinche jal ashanirashana
a jagna maheramanman
32 ek ugyo surya jiwanman koti kirne bharyo
ne mhen manDi puja,
arghya rahya anjaliman, ne mhara
surynan grhan sadanan thayan ha
manman hatun muj khilyun shwar, ne
din akhanD hwe tapshe ha
ma karsho moh ashana, sahiyar
ashana paDgha nirasha ja chhe
33 harsh ne shok, parkash ne andhar,
sadgun durgun dwandwo, sakhi!
shwetapte em shamal manDi
brahmanD keri katha aa lakhi
sansarne sar amrit bhariyan,
manhi gholya wishna Dhagla,
e wish ne amina jalkunDthi
pishe ami dhanya ko hansla
34 bhawthi mala japun ek thari,
nath! to hun bhawpar tarun
nihsar aa bhawsagarman e
laghyun mhne saranun motiDun
saundarya ne ras je kunj shobhe,
tyhan ja waidhawyawiyog waDan ha
sar asar, ke sat ke asat jag
bhage ko e bhedni bhramna?
*
35 jyotsna bharel muj priyatamni atari,
prarabdh shun gahan upar wyom chhayun
hinche anek nilsagar tejbal ha
sau netrman subhag ujjawalta suhati
36 tejaswi wistarti kant wishal kunjo,
ne Dolta dhawal chammar manjrina ha
saune sugandh wahta anilo wadhawe ha
lila badhi nirakhto priyne batawun
37 achhe ujas poor pashchimanun prkashe,
raje triputi sakhio tani eh desh ha
mandakini, shashikla, hati tarika tyhan ha
e tejbal priy joi rijhe rijhawe
38 lajant ek adhughDi kanyaka shi,
khile biji bhabhak saprabh patnini, ne
triji jarak nirkhi jag netr ware ha
ewa wilas rasila sahuna anera
39 prithwipDe kanik manawi asuri, ne
daiwi ya chhe kanik manaw punywan ha
ne koi to ubhayman hinchka hinche chhe ha
ewi hichanti tran prithwini dewio te
40 jhina unDa madhur mohak ramya bhaw
gati prakashti sahu sakhio sidhawi ha
nayne kanik nirakhya, hridye wadhawya,
ne pranne pan kanik kanik bhawya
41 ditha wilas mad, gambhir rup bhalyan,
swachchhand khelan anek ane nihalyan ha
shilun, suhagi, rasshuddh, prasann miththun,
saundarya tyhan prabhujinun naw koi dithun
42 joyan dishabhwan, ne wilsantun wyom,
joyun wali ughaDatun wibhu antrikshe ha
anandi, nirmal, hasant prabhu prabha shi
dithi nahin pan pawitra wilasshobha
43 atmani ek hati unap to agadh,
atmani ek ja hati wanpuri wanchha ha
mhari rahi wimal unap e adhuri,
ne koie na puri etli wanchhna ye
44 joyan wasantwan, kunj nikunj joyan,
joyan sarit sar prithwini waDio ye ha
dithi na tho ya mantharti kantirekh,
swargasmitoni pragteli na dithi lila
45 shanti rame rasabhri albel ankhe
ange jhage lalit shobhti koi lajja ha
chale saday charno pan punymarge
ewi na kayhan ya hasti dithi punymurti
46 saundarythi jagat relamchhel Dole,
tyhanthi walyan wikal wishwanirash netro ha
joyun pachhithi rasna chir tirthdhame,
netro prasann priyne nayne wiramyan
47 ne tyhan hasanti kikine ja buland takhte,
snehne param mandiriye suhant,
dithi prkashbhar mantrni ek murti,
dithi wilasni pawitra ja sadhushobha
48 kalyan wanchhi narlokanun sneh chhe
gunthi prbhakiran ek rucha lakhi chhe ha
ditho priyanyan e rasmantr, ne tyhan
netre ure ja ubhri rahi shantishanti
49 o snehnan hridayujjwal putrputri!
ma bhulsho kadi thme wij kuldharm ha
sanchyun thmarun sahu bhadr ja snehlagne,
ne lagnasneh manhi diwya wilasshobha
50 tejaswi koi jag e sakhio sidhawi,
ne snehmantr priylochan manhi poDhyo ha
hun ye walyo priyaure unDun unDun joto ha
prarabdh shun gahan upar aabh chhayun



સ્રોત
- પુસ્તક : શ્રેષ્ઠ ગુજરાતી ખંડકાવ્યો (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 133)
- સંપાદક : ચિનુ મોદી, સતીશ વ્યાસ
- પ્રકાશક : આદર્શ પ્રકાશન
- વર્ષ : 1985