
(હરિગીત)
રજની રમ્ય વસન્તની
પ્રિય શશીકરને ગ્રહી,
આજ રસઘેલી બની,
શું ઊતરી રમવા અહિં!
ધવલ ઉજ્જવલ પટ ધરી
વ્યોમ—ઉર શી વિરમી
ગગનગંગા સ્મિતભરી,
આબે હયાત-ઝરા સમી.
(શિખરિણી)
વહી જાતાં ધીમે ગહન સલિલો નીલ નદનાં,
શશીની જ્યોત્સ્નામાં સ્મિત અગણિતે શાં મલકતાં!
વહી ધીરે, મીઠી અનિલ લહરી શીકરભરી,
લડાવે વૃક્ષોને કુસુમિત લતા, વીજન કરી.
(દ્રુતવિલંબિત)
સરિતતીર શશીકર ચૂમતું,
વઝીરમંદીર રમ્ય વિરાજતું.
ગિરિતણા ભ્રમમાં ૫દ પ્રેમથી,
સલિલથી સરિતા શું પખાળતી.
(હરિગીત)
હેમ- દીપક- જ્યોતથી
ભુવન-અંતર : ઝળહળે :
સ્ફટિક-નિર્મળ ભીંતથી
પ્રતિબિમ્બ કંઈ બિમ્બે ભળે.
અમૂલ હિંડોળે તહિં,
ધવલ ચીનાંશુક ધરી,
શશિકલાશી નભમહિં,
બેઠી ઝુલેખા સુંદરી.
તેજ ઉજ્જવળ અંગથી,
સકળ દિશમાં સીંચતો,
દીસતો યૂસુફ તહિં
ચન્દા સમીપે શુક્રશો.
દીનતા દાસત્વતી
ના વદન ત્હેને કશી.
દુઃખ ઉરનાં અવગણી,
સૌન્દર્યરાશિ રહ્યો હસી.
રૂપ અનુપમ રસભરી
વણ નિમેષ નિહાળતી,
કરુણ સ્વરથી સંદરી
સુફશું કંઈ બોલતી.
'મિસરની ભૂમિ મહિં
આપણે મળશું ફરી,
વચન એ સ્વપ્ના મહિં
મુજને ક્હી તેં છેતરી!
તુજ વચન-વિશ્વાસથી,
હું અહીં આવી રહી,
પણ વઝીર-ઉરશું રતિ
મુજ ઉરમાં પ્રકટી નહિ.
(વસન્ત તિલકા)
આરામ એક ઉરથી ઉરને મળે જો.
થાયે પ્રસન્ન ક્યમ અન્ય સમાગમે તો?
ખીલે સરોજ યદિ સૂર્ય-કરાંગુલિથી,
તેની શશીકર વિશે કદિ થાય પ્રીતિ?
(હરિગીત)
વિભવની નવ ન્યનતા
સુખભર્યા ઘરમાં અહીં;
પણ વિયોગ-દરિદ્રતા-
આ શૂળ શી સાલી રહી.
જીવનના અંધારમાં
આશ એકે ટકી રહી.
આજ તુજ દર્શન થતાં,
નિર્મળ પ્રભા ઝળકી રહી.
દીન વદને તું કને
પ્રેમભિક્ષા યાચતી;
દગ્ધ આ મુજ ઉરને,
કર શાંત પ્રીતિ નીરથી.
રમ્ય રજની રજબની;
લે દે મઝા તેમાં ભરી.
ઝિંદગી દિન ચારની,
વીતી નહિ આવે ફરી.
ફિકર દુનિયા—દીનની,
જઇયે બધીયે વીસરી :
મધુર લાલ શરાબની,
મુજ સાથે પ્યાલી પી ભરી.
વચન એવાં ઉચ્ચરે,
મદન જેહ શિખાવતો;-
ધીર ગંભીર સ્વરે,
યૂસુફ તેશું બોલતો.
ક્યાં વિભૂતિ વઝીરની?
અધન હું ગુલામ ક્યાં?
ક્યાં સુતા તું ભૂપની?
પ્રીતિ અપાત્રે થાય ના.
શું મદનવિહ્વલ બની,
અધમતા આ ચિંતવે?
વિમળ તુજ ચારિત્ર્યની,
કીર્તિ કલંકિત કાં કરે?
ભોગ નશ્વર વિશ્વના,
મુજ હૃદયને ના ગમે.
ભક્તિ-રસમાં ઈશના,
એ દિવ્ય ઇશ્ક વિશે રમે.
વેણ એમ કંઈ વદી,
ત્વરિત તે ત્યાંથી જતો,
સુંદરી—ઉરની બધી;
આશા—કળી ઉચ્છેદતો.
અય્ માહે શબ—આફરોઝે મન્
અઝ્ મન્ ચરા રંજીદઈ?
અય્ દિલ્બરે મન્, જાને મન્,
થઈ બેરહમ જાયે કહિં?
એમ વદી એ દોડતી,
વસ્ત્ર યૂસુફનું ગ્રહ :
ખેંચતાં બળથી અતિ
ફાટી કરે ખંડ જે રહે.
થઈ નિરાશ નીચે પડી,
વસ્ત્ર-ખંડ કરે ગ્રહી.
વચન ગદ્ગદ રડી રડી
નિજ હૃદયશું બોલી રહી.
જા જિગર, તૂટી તૂટી!
ક્યમ વિલમ્બ કરે વૃથા?
જોઉં, તુજ વિણ હત વિધિ
ક્યાં રાખતો દુઃખ આ બધાં!
(harigit)
rajni ramya wasantni
priy shashikarne grhi,
aj rasgheli bani,
shun utri ramwa ahin!
dhawal ujjwal pat dhari
wyom—ur shi wirmi
gaganganga smitabhri,
abe hayat jhara sami
(shikharini)
wahi jatan dhime gahan salilo neel nadnan,
shashini jyotsnaman smit aganite shan malaktan!
wahi dhire, mithi anil lahri shikarabhri,
laDawe wrikshone kusumit lata, wijan kari
(drutawilambit)
sarittir shashikar chumatun,
wajhirmandir ramya wirajatun
giritna bhramman 5da premthi,
salilthi sarita shun pakhalti
(harigit)
hem dipak jyotthi
bhuwan antar ha jhalahle ha
sphatik nirmal bhintthi
pratibimb kani bimbe bhale
amul hinDole tahin,
dhawal chinanshuk dhari,
shashiklashi nabhamahin,
bethi jhulekha sundri
tej ujjwal angthi,
sakal dishman sinchto,
disto yusuph tahin
chanda samipe shukrsho
dinta dasatwti
na wadan thene kashi
dukha urnan awagni,
saundaryrashi rahyo hasi
roop anupam rasabhri
wan nimesh nihalti,
karun swarthi sandri
suphashun kani bolti
misarni bhumi mahin
apne malashun phari,
wachan e swapna mahin
mujne khi ten chhetri!
tuj wachan wishwasthi,
hun ahin aawi rahi,
pan wajhir urashun rati
muj urman prakti nahi
(wasant tilka)
aram ek urthi urne male jo
thaye prasann kyam anya samagme to?
khile saroj yadi surya karangulithi,
teni shashikar wishe kadi thay priti?
(harigit)
wibhawni naw nyanta
sukhbharya gharman ahin;
pan wiyog daridrata
a shool shi sali rahi
jiwanna andharman
ash eke taki rahi
aj tuj darshan thatan,
nirmal prabha jhalki rahi
deen wadne tun kane
prembhiksha yachti;
dagdh aa muj urne,
kar shant priti nirthi
ramya rajni rajabni;
le de majha teman bhari
jhindgi din charni,
witi nahi aawe phari
phikar duniya—dinni,
jaiye badhiye wisri ha
madhur lal sharabni,
muj sathe pyali pi bhari
wachan ewan uchchre,
madan jeh shikhawto;
dheer gambhir swre,
yusuph teshun bolto
kyan wibhuti wajhirni?
adhan hun gulam kyan?
kyan suta tun bhupni?
priti apatre thay na
shun madanwihwal bani,
adhamta aa chintwe?
wimal tuj charitryni,
kirti kalankit kan kare?
bhog nashwar wishwna,
muj hridayne na game
bhakti rasman ishna,
e diwya ishk wishe rame
wen em kani wadi,
twarit te tyanthi jato,
sundri—urni badhi;
asha—kali uchchhedto
ay mahe shab—aphrojhe man
ajh man chara ranjidi?
ay dilbre man, jane man,
thai beraham jaye kahin?
em wadi e doDti,
wastra yusuphanun grah ha
khenchtan balthi ati
phati kare khanD je rahe
thai nirash niche paDi,
wastra khanD kare grhi
wachan gadgad raDi raDi
nij hridayashun boli rahi
ja jigar, tuti tuti!
kyam wilamb kare writha?
joun, tuj win hat widhi
kyan rakhto dukha aa badhan!
(harigit)
rajni ramya wasantni
priy shashikarne grhi,
aj rasgheli bani,
shun utri ramwa ahin!
dhawal ujjwal pat dhari
wyom—ur shi wirmi
gaganganga smitabhri,
abe hayat jhara sami
(shikharini)
wahi jatan dhime gahan salilo neel nadnan,
shashini jyotsnaman smit aganite shan malaktan!
wahi dhire, mithi anil lahri shikarabhri,
laDawe wrikshone kusumit lata, wijan kari
(drutawilambit)
sarittir shashikar chumatun,
wajhirmandir ramya wirajatun
giritna bhramman 5da premthi,
salilthi sarita shun pakhalti
(harigit)
hem dipak jyotthi
bhuwan antar ha jhalahle ha
sphatik nirmal bhintthi
pratibimb kani bimbe bhale
amul hinDole tahin,
dhawal chinanshuk dhari,
shashiklashi nabhamahin,
bethi jhulekha sundri
tej ujjwal angthi,
sakal dishman sinchto,
disto yusuph tahin
chanda samipe shukrsho
dinta dasatwti
na wadan thene kashi
dukha urnan awagni,
saundaryrashi rahyo hasi
roop anupam rasabhri
wan nimesh nihalti,
karun swarthi sandri
suphashun kani bolti
misarni bhumi mahin
apne malashun phari,
wachan e swapna mahin
mujne khi ten chhetri!
tuj wachan wishwasthi,
hun ahin aawi rahi,
pan wajhir urashun rati
muj urman prakti nahi
(wasant tilka)
aram ek urthi urne male jo
thaye prasann kyam anya samagme to?
khile saroj yadi surya karangulithi,
teni shashikar wishe kadi thay priti?
(harigit)
wibhawni naw nyanta
sukhbharya gharman ahin;
pan wiyog daridrata
a shool shi sali rahi
jiwanna andharman
ash eke taki rahi
aj tuj darshan thatan,
nirmal prabha jhalki rahi
deen wadne tun kane
prembhiksha yachti;
dagdh aa muj urne,
kar shant priti nirthi
ramya rajni rajabni;
le de majha teman bhari
jhindgi din charni,
witi nahi aawe phari
phikar duniya—dinni,
jaiye badhiye wisri ha
madhur lal sharabni,
muj sathe pyali pi bhari
wachan ewan uchchre,
madan jeh shikhawto;
dheer gambhir swre,
yusuph teshun bolto
kyan wibhuti wajhirni?
adhan hun gulam kyan?
kyan suta tun bhupni?
priti apatre thay na
shun madanwihwal bani,
adhamta aa chintwe?
wimal tuj charitryni,
kirti kalankit kan kare?
bhog nashwar wishwna,
muj hridayne na game
bhakti rasman ishna,
e diwya ishk wishe rame
wen em kani wadi,
twarit te tyanthi jato,
sundri—urni badhi;
asha—kali uchchhedto
ay mahe shab—aphrojhe man
ajh man chara ranjidi?
ay dilbre man, jane man,
thai beraham jaye kahin?
em wadi e doDti,
wastra yusuphanun grah ha
khenchtan balthi ati
phati kare khanD je rahe
thai nirash niche paDi,
wastra khanD kare grhi
wachan gadgad raDi raDi
nij hridayashun boli rahi
ja jigar, tuti tuti!
kyam wilamb kare writha?
joun, tuj win hat widhi
kyan rakhto dukha aa badhan!



સ્રોત
- પુસ્તક : કાન્તમાલા (ગદ્ય - પદ્ય સંગ્રહ) (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 273)
- પ્રકાશક : "ગુજરાતી" વર્તમાનપત્રની ઓફિસ
- વર્ષ : 1924