કોઈ ક્હેશો
તે શા વિચાર કરતી હતી?
મધ્યાહ્ન હતો.
સૃષ્ટિને સેંથે સૂર્ય વિરાજતો.
આસપાસનું ઊંડું આકાશ .
નીલઘેરું ને નિર્મળ હતું.
ક્ષિતિજ ઉપર જલભર પયોદ,
વિશ્વનાટકના પડદા જેવાં,
અદ્ધર સરતાં, પડતાં,
ને ધીમેથી ઊપડતાં.
મધ્યાહ્ન ખીલેલો ને નિર્જન હતો.
સન્મુખ સાગર લહરતો:
જાણે આકાશ જ ઉતારી પાથર્યું!
જલ ઉપર કિરણ રમતાં,
રૂપાની રેખાઓ દોરતાં,
હસી, હસી, મીટ મટમટાવતાં,
ને ઊડી ઊડી જતાં રહેતાં.
સાગરનો વિશાલ પલવટ
મધ્યાહ્નમાં પલપલતો હતો.
ઋતુ વર્ષા હતી,
ને વર્ષાની તે શરદમંજરી હતી.
કિનારા લીલા ને પ્રસન્ન હતા.
ધરા આંખ ઠારતી.
વિધિનું ચીતરેલ ચિત્ર હોય,
સૃષ્ટિ ત્હેવી કદી સ્થિર ભાસતી.
કાલે મેઘ વરસી ગયો હતો:
આજ પદાર્થો પર જલનો રંગ ચમકતો.
ભીની તેજસ્વિની લીલાશ
દિશદિશમાં પ્રસન્નતાથી પ્રકાશતી.
આછાં તેજ અને અન્ધકાર
પાંદડાંમાં સન્તાકૂકડી રમતાં.
આધા સાગર ઉપરથી
શીતલ અનિલ આવતા.
સૃજનને સૂર્ય ઉષ્મા દેતો,
અગ્નિને અનિલ આવરી લેતા.
સકલ સૃજન અવકાશ ભરી
ઉષ્મા ને શીતળતાની ઊર્મિઓ ઉછળતી.
ગરુડના માળા જેવી
અન્તરિક્ષે એક અટારી લટકતી.
મહીં આરસના પાટ માંડેલા હતા.
ભ્રૂકુટિ-કોતરેલ કમાન નીચે
નમેલી રસભર વેલી સમી
એક યૌવના ઝૂકેલી હતી.
તુલસીના છોડ સરિખડા આસપાસ
સખિઓ શા પડછાયા રમતા.
ઉપર દ્રાક્ષનો ઝૂમખો ઝઝૂમતો.
સુન્દરીનાં સુન્દર નયનો
સાગરના આઘ ઓળંગતાં.
ગુલાબની પાંદડીઓ જેવાં ચરણ
આરસમાં ગુલાબ પાડતાં.
જમણા કરમાં મોગરાની માળા હતી.
સુકુમાર પ્રભાતરંગી સાળુમાંથી
અમૃતના સરોવર સરખો દેહ
અને તેજસ્વી કરનો કમલદંડ
હથેળીનું પુષ્પ પ્રફુલ્લી આપવા આવતા.
અંગે અનંગની ભસ્મ ચોળી હતી.
મુખડે કવિઓની કવિતા પ્રકાશતી,
કીકીઓમાં સ્વપ્ન સ્ફુરતાં,
પાંદડી જેવાં પોપચાં ફરકતાં,
હૈયું ભરેલું ને વિશાળ હતું.
વિધિદિધેલ રત્ન સમો
ભાલદેશે ચન્દ્રક રાજતો.
અંગ અંગ ફૂલ ફોરતાં.
કોકિલ ડાળે બેસે ને દીપે,
તેમ રમણી નિજ કુંજે શોભતી.
અલૌકિકરંગી ઇન્દ્રચાપ જેવી
જગત ઉપર તે નમેલી હતી.
તે યૌવના શા વિચાર કરતી?
ચાંદનીના ઢગલા જેવું
શ્વેત ન્હાનકડું હરણનું બચ્ચું
નીચે રૂપાની સાંકળે બાંધેલું હતું.
યૌવના શું વિચારતી?
પ્રાણની ભરતી લોચનમાં ડોલતી.
મધ્યાહ્નનાં તેજ વિલોકતી?
જલના રંગ આલોચતી?
સાગરનાં તલ નિહાળતી?
અસીમ જલરેખાઓ વીંધી વીધી
સ્હામી પારનો સંગમ શોધતી?
ગુલાબની અંજિલ જેવું મુખડું,
મહીં આકાશના અણુ જેવાં નયન:
આછી ઉષાના ઓજસનું અંગ હતું.
યૌવના શાં ઇન્દ્રજાળ જોતી?
એક વાદળી આવી:
મહાનૌકાના મહિમાવતી
દૂરથી એક વાદળી આવી.
સૃષ્ટિ ઉપર પાલવ પાથરતી-સંકેલતી
તેજછાયાની રમત રમતી રમતી
યૌવનાને વદન અડકી ગઇ.
કોઈ - કોઈ ક્હેશો,
તે નવયૌવના શું વિચારતી હતી?
koi khesho
te sha wichar karti hati?
madhyahn hato
srishtine senthe surya wirajto
aspasanun unDun akash
nilgherun ne nirmal hatun
kshitij upar jalbhar payod,
wishwnatakna paDda jewan,
addhar sartan, paDtan,
ne dhimethi upaDtan
madhyahn khilelo ne nirjan hato
sanmukh sagar lahartoh
jane akash ja utari patharyun!
jal upar kiran ramtan,
rupani rekhao dortan,
hasi, hasi, meet matamtawtan,
ne uDi uDi jatan rahetan
sagarno wishal palwat
madhyahnman palapalto hato
ritu warsha hati,
ne warshani te sharadmanjri hati
kinara lila ne prasann hata
dhara aankh tharti
widhinun chitrel chitr hoy,
srishti thewi kadi sthir bhasti
kale megh warsi gayo hatoh
aj padartho par jalno rang chamakto
bhini tejaswini lilash
dishadishman prsanntathi prakashti
achhan tej ane andhkar
pandDanman santakukDi ramtan
adha sagar uparthi
shital anil aawta
srijanne surya ushma deto,
agnine anil aawri leta
sakal srijan awkash bhari
ushma ne shitaltani urmio uchhalti
garuDna mala jewi
antrikshe ek atari latakti
mahin arasna pat manDela hata
bhrukuti kotrel kaman niche
nameli rasbhar weli sami
ek yauwna jhukeli hati
tulsina chhoD sarikhDa asapas
sakhio sha paDchhaya ramta
upar drakshno jhumkho jhajhumto
sundrinan sundar nayno
sagarna aagh olangtan
gulabni pandDio jewan charan
arasman gulab paDtan
jamna karman mograni mala hati
sukumar prbhatrangi salumanthi
amritna sarowar sarkho deh
ane tejaswi karno kamaldanD
hathelinun pushp prphulli aapwa aawta
ange anangni bhasm choli hati
mukhDe kawioni kawita prakashti,
kikioman swapn sphurtan,
pandDi jewan popchan pharaktan,
haiyun bharelun ne wishal hatun
widhididhel ratn samo
bhaldeshe chandrak rajto
ang ang phool phortan
kokil Dale bese ne dipe,
tem ramni nij kunje shobhti
alaukikrangi indrchap jewi
jagat upar te nameli hati
te yauwna sha wichar karti?
chandnina Dhagla jewun
shwet nhanakaDun harananun bachchun
niche rupani sankle bandhelun hatun
yauwna shun wicharti?
pranni bharti lochanman Dolti
madhyahnnan tej wilokti?
jalna rang alochti?
sagarnan tal nihalti?
asim jalrekhao windhi widhi
shami parno sangam shodhti?
gulabni anjil jewun mukhaDun,
mahin akashna anu jewan naynah
achhi ushana ojasanun ang hatun
yauwna shan indrjal joti?
ek wadli awih
mahanaukana mahimawti
durthi ek wadli aawi
srishti upar palaw patharti sankelti
tejchhayani ramat ramati ramati
yauwnane wadan aDki gai
koi koi khesho,
te nawyauwana shun wicharti hati?
koi khesho
te sha wichar karti hati?
madhyahn hato
srishtine senthe surya wirajto
aspasanun unDun akash
nilgherun ne nirmal hatun
kshitij upar jalbhar payod,
wishwnatakna paDda jewan,
addhar sartan, paDtan,
ne dhimethi upaDtan
madhyahn khilelo ne nirjan hato
sanmukh sagar lahartoh
jane akash ja utari patharyun!
jal upar kiran ramtan,
rupani rekhao dortan,
hasi, hasi, meet matamtawtan,
ne uDi uDi jatan rahetan
sagarno wishal palwat
madhyahnman palapalto hato
ritu warsha hati,
ne warshani te sharadmanjri hati
kinara lila ne prasann hata
dhara aankh tharti
widhinun chitrel chitr hoy,
srishti thewi kadi sthir bhasti
kale megh warsi gayo hatoh
aj padartho par jalno rang chamakto
bhini tejaswini lilash
dishadishman prsanntathi prakashti
achhan tej ane andhkar
pandDanman santakukDi ramtan
adha sagar uparthi
shital anil aawta
srijanne surya ushma deto,
agnine anil aawri leta
sakal srijan awkash bhari
ushma ne shitaltani urmio uchhalti
garuDna mala jewi
antrikshe ek atari latakti
mahin arasna pat manDela hata
bhrukuti kotrel kaman niche
nameli rasbhar weli sami
ek yauwna jhukeli hati
tulsina chhoD sarikhDa asapas
sakhio sha paDchhaya ramta
upar drakshno jhumkho jhajhumto
sundrinan sundar nayno
sagarna aagh olangtan
gulabni pandDio jewan charan
arasman gulab paDtan
jamna karman mograni mala hati
sukumar prbhatrangi salumanthi
amritna sarowar sarkho deh
ane tejaswi karno kamaldanD
hathelinun pushp prphulli aapwa aawta
ange anangni bhasm choli hati
mukhDe kawioni kawita prakashti,
kikioman swapn sphurtan,
pandDi jewan popchan pharaktan,
haiyun bharelun ne wishal hatun
widhididhel ratn samo
bhaldeshe chandrak rajto
ang ang phool phortan
kokil Dale bese ne dipe,
tem ramni nij kunje shobhti
alaukikrangi indrchap jewi
jagat upar te nameli hati
te yauwna sha wichar karti?
chandnina Dhagla jewun
shwet nhanakaDun harananun bachchun
niche rupani sankle bandhelun hatun
yauwna shun wicharti?
pranni bharti lochanman Dolti
madhyahnnan tej wilokti?
jalna rang alochti?
sagarnan tal nihalti?
asim jalrekhao windhi widhi
shami parno sangam shodhti?
gulabni anjil jewun mukhaDun,
mahin akashna anu jewan naynah
achhi ushana ojasanun ang hatun
yauwna shan indrjal joti?
ek wadli awih
mahanaukana mahimawti
durthi ek wadli aawi
srishti upar palaw patharti sankelti
tejchhayani ramat ramati ramati
yauwnane wadan aDki gai
koi koi khesho,
te nawyauwana shun wicharti hati?
સ્રોત
- પુસ્તક : ન્હાનાલાલ-મધુકોષ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 101)
- સંપાદક : અનંતરાય રાવળ
- પ્રકાશક : સાહિત્ય અકાદમી
- વર્ષ : 2002