(ભુજંગી)

પુરી એક અંધેરી ને ગંડુ રાજા.

ટકે શેર ભાજી ટકે શેર ખાજા;

બધી ચીજ વેચાય ત્યાં ભાવ એકે,

કદી સારી બુરી ન વેચે વિવેકે.

તહાં જઈ ચડ્યાં બે ગુરૂ એક ચેલો,

ગયો ગામમાં માગવા શિષ્ય પેલો;

લીધી સુખડી હાટથી આપી આટો,

ગુરૂ પાસ જૈને કહે ખૂબ ખાટ્યો.

ગુરૂજી કહે રાત રહેવું ન આંહી,

સઉ એક ભાવે ખપે ચીજ જ્યાંહી;

હશે ચોર ને શાહનો ન્યાય એકે,

નહીં હોય શિક્ષા ગુનાની વિવેકે.

કદી ગામ એવા વિશે ના વશીજે,

ચલો સદ્ય ચેલા જેવું ગામ બીજે;

કહે શિષ્ય ખાવા પીવા ખૂબ આંહી,

તજી તેહ હું તો ન આવીશ ક્યાંહી.

ગુરૂએ બહુ બોધ કીધુંજ ખાસો,

નહીં યોગ્ય આંહી રહે રાત વાસો;

ન માની કશી વાત તે શિષ્ય જ્યારે,

ગુરૂજી તજીને ગયા આમ ત્યારે.

રહ્યા શિષ્યજી તો ત્યહાં દિન ઝાઝા,

બહુ ખાઈ પીને થયા ખૂબ તાજા;

પછીથી થયા તેહના હાલ કેવા,

કહું છું હવે હું સુણો સર્વ તેવા.

(દોહરા)

તસકર ખાતર પાડવા, ગયા વણિકને દ્વાર;

તહાં ભીંત તૂટી પડી, ચોર દબાયા ચાર.

માત પ્રભાતે ચોરની, ગઈ નૃપને ફરિયાદ,

શૂળી ઠરાવી શેઠને, ડોશીની સુણી દાદ.

એવું ઘર કેવું ચણ્યું, ખૂન થયાં તે ઠાર;

રાતે ખાતર ખોદતાં, ચોર દબાયા ચાર.

વણિક કહે કડિયાતણો, એમાં વાંક અપાર;

ખરેખરી એમાં નથી, મારી ખોડ લગાર.

કડિયાણ શૂળી ઠરી, વણિક બચ્યો તે વાર;

ચુક ગારો કરનારની, કડિયે કરી ઉચ્ચાર.

ગારો કરનારો કહે પાણી થયું વિશેષ;

એતો ચૂક પખાલીની, મારી ચૂક ન લેશ.

પૂરપતિ કહે પખાલીને, જો તું શૂળીએ જાય;

આજ પછી આ ગામમાં, એવા ગુના ન થાય.

મુલ્લા નિસર્યા મારગે, મેં જોયું તે દીશ;

પાણી અધિક તેથી પડ્યું, રાજા છાંડો રીસ.

મૂલ્લાજીને મારવા, કરી એવો નિરધાર;

શૂળી પાસે લઈ ગયા, મુલ્લાને તે વાર.

ફળ જાડું શૂળીતણું, મુલ્લા પાતળે અંગ;

એવી હકીકત ચાકરે. જે કહી ભૂપ પ્રસંગ.

ભૂપ કહે શું હરઘડી, પૂછો હાજર હોય ;

શોધી ચઢાવો શૂળીએ, જાડા નરને જોય.

જોતાં જોતાં એ જડ્યો, જોગી જાડે અંગ;

બહુ દિન ખાઈને બન્યો, રાતે માતે રંગ.

શિષ્ય મુદત માગી ગયો, ગુરૂ પાસે પસ્તાય;

ગુરૂએ આવી ઉગારીઓ, અદ્ભુત કરી ઉપાય.

જોગી શૂળી પાસ જઈ, કહે ભૂપ સુણ કાન;

આ અવસર શૂળીએ ચડે, વેગે મળે વિમાન.

ચેલો બોલ્યો હું ચડું,એ ગુરૂ કહે હું આપ;

અધિપતિ કહે ચડીયે અમો, પૂરણ મળે પ્રતાપ.

ગુરૂ ચેલાને ગામથી, પહોંચાડ્યા ગાઉ પાંચ;

રાજા શૂળી પર રહ્યો, અંગે વેઠી આંચ.

જતાં ભણેલ ન ભૂપતિ, નિપજે એવા ન્યાય;

દેશ સુધારાની તહાં, તો આશા શી થાય.

(bhujangi)

puri ek andheri ne ganDu raja

take sher bhaji take sher khaja;

badhi cheej wechay tyan bhaw eke,

kadi sari buri na weche wiweke

tahan jai chaDyan be guru ek chelo,

gayo gamman magwa shishya pelo;

lidhi sukhDi hatthi aapi aato,

guru pas jaine kahe khoob khatyo

guruji kahe raat rahewun na aanhi,

sau ek bhawe khape cheej jyanhi;

hashe chor ne shahno nyay eke,

nahin hoy shiksha gunani wiweke

kadi gam ewa wishe na washije,

chalo sadya chela jewun gam bije;

kahe shishya khawa piwa khoob aanhi,

taji teh hun to na awish kyanhi

gurue bahu bodh kidhunj khaso,

nahin yogya aanhi rahe raat waso;

na mani kashi wat te shishya jyare,

guruji tajine gaya aam tyare

rahya shishyji to tyhan din jhajha,

bahu khai pine thaya khoob taja;

pachhithi thaya tehna haal kewa,

kahun chhun hwe hun suno sarw tewa

(dohra)

taskar khatar paDwa, gaya wanikne dwar;

tahan bheent tuti paDi, chor dabaya chaar

mat prbhate chorni, gai nripne phariyad,

shuli tharawi shethne, Doshini suni dad

ewun ghar kewun chanyun, khoon thayan te thaar;

rate khatar khodtan, chor dabaya chaar

wanik kahe kaDiyatno, eman wank apar;

kharekhri eman nathi, mari khoD lagar

kaDiyan shuli thari, wanik bachyo te war;

chuk garo karnarni, kaDiye kari uchchaar

garo karnaro kahe pani thayun wishesh;

eto chook pakhalini, mari chook na lesh

purapati kahe pakhaline, jo tun shuliye jay;

aj pachhi aa gamman, ewa guna na thay

mulla nisarya marge, mein joyun te deesh;

pani adhik tethi paDyun, raja chhanDo rees

mullajine marwa, kari ewo nirdhar;

shuli pase lai gaya, mullane te war

phal jaDun shulitanun, mulla patle ang;

ewi hakikat chakre je kahi bhoop prsang

bhoop kahe shun haraghDi, puchho hajar hoy ;

shodhi chaDhawo shuliye, jaDa narne joy

jotan jotan e jaDyo, jogi jaDe ang;

bahu din khaine banyo, rate mate rang

shishya mudat magi gayo, guru pase pastay;

gurue aawi ugario, adbhut kari upay

jogi shuli pas jai, kahe bhoop sun kan;

a awsar shuliye chaDe, wege male wiman

chelo bolyo hun chaDun,e guru kahe hun aap;

adhipti kahe chaDiye amo, puran male pratap

guru chelane gamthi, pahonchaDya gau panch;

raja shuli par rahyo, ange wethi aanch

jatan bhanel na bhupati, nipje ewa nyay;

desh sudharani tahan, to aasha shi thay

(bhujangi)

puri ek andheri ne ganDu raja

take sher bhaji take sher khaja;

badhi cheej wechay tyan bhaw eke,

kadi sari buri na weche wiweke

tahan jai chaDyan be guru ek chelo,

gayo gamman magwa shishya pelo;

lidhi sukhDi hatthi aapi aato,

guru pas jaine kahe khoob khatyo

guruji kahe raat rahewun na aanhi,

sau ek bhawe khape cheej jyanhi;

hashe chor ne shahno nyay eke,

nahin hoy shiksha gunani wiweke

kadi gam ewa wishe na washije,

chalo sadya chela jewun gam bije;

kahe shishya khawa piwa khoob aanhi,

taji teh hun to na awish kyanhi

gurue bahu bodh kidhunj khaso,

nahin yogya aanhi rahe raat waso;

na mani kashi wat te shishya jyare,

guruji tajine gaya aam tyare

rahya shishyji to tyhan din jhajha,

bahu khai pine thaya khoob taja;

pachhithi thaya tehna haal kewa,

kahun chhun hwe hun suno sarw tewa

(dohra)

taskar khatar paDwa, gaya wanikne dwar;

tahan bheent tuti paDi, chor dabaya chaar

mat prbhate chorni, gai nripne phariyad,

shuli tharawi shethne, Doshini suni dad

ewun ghar kewun chanyun, khoon thayan te thaar;

rate khatar khodtan, chor dabaya chaar

wanik kahe kaDiyatno, eman wank apar;

kharekhri eman nathi, mari khoD lagar

kaDiyan shuli thari, wanik bachyo te war;

chuk garo karnarni, kaDiye kari uchchaar

garo karnaro kahe pani thayun wishesh;

eto chook pakhalini, mari chook na lesh

purapati kahe pakhaline, jo tun shuliye jay;

aj pachhi aa gamman, ewa guna na thay

mulla nisarya marge, mein joyun te deesh;

pani adhik tethi paDyun, raja chhanDo rees

mullajine marwa, kari ewo nirdhar;

shuli pase lai gaya, mullane te war

phal jaDun shulitanun, mulla patle ang;

ewi hakikat chakre je kahi bhoop prsang

bhoop kahe shun haraghDi, puchho hajar hoy ;

shodhi chaDhawo shuliye, jaDa narne joy

jotan jotan e jaDyo, jogi jaDe ang;

bahu din khaine banyo, rate mate rang

shishya mudat magi gayo, guru pase pastay;

gurue aawi ugario, adbhut kari upay

jogi shuli pas jai, kahe bhoop sun kan;

a awsar shuliye chaDe, wege male wiman

chelo bolyo hun chaDun,e guru kahe hun aap;

adhipti kahe chaDiye amo, puran male pratap

guru chelane gamthi, pahonchaDya gau panch;

raja shuli par rahyo, ange wethi aanch

jatan bhanel na bhupati, nipje ewa nyay;

desh sudharani tahan, to aasha shi thay