નાટકો ને સિનેમાનાં ગાયનોનાં રસાયનો

બજાવીને ગજાવે તું શહેરની સર્વ શેરીઓ.

શોભીતા રંગબેરંગી પ્હેરીને પ્હેરવેશ, તું

બજારે ચાલ ચાલે છે કેવી મસ્ત અદાભરી.

અગે છે ઉર પ્રેમીનાં, ચડે છે વર ઘોડિલે,

ત્યારે તુંયે ચડાવે છે ટોપી નાદીરતાજશી.

નવાં ગાણાં બજાવે છે, ગજાવે છે ગલીગલી,

આગેપીછે ફરે છે ને, નિહાળે છે મઝા નવી.

મસીદોના મિનારાને જોઈને ચૂપ થૈ જવું,

અને પાછું અધૂરું એ ગાણું તારે બજાવવું.

તોપના મુજ જેવું આ લઈને બૅન્ડ હાથમાં,

ડૂંટીના પ્રાણને ઘૂંટી છબીલા સ્વર છેડવા.

સારે કારજ સૌ ઝીલે તારાં ગાયનની ઝડી,

ત્યારે તારા રસોડામાં રંધાતી રોજ ખીચડી.

અરે, તારી અમીનાને લાવિયો ઘેર તું તદા

ન’તું કૈં બૅન્ડ કે વાજું, દારૂખાનુંય ના હતું :

ગામનો મેઘલો ઢોલી દાંડી લૈ ઢોલ પીટતો

જતો’તો મોખરે સૌથી, ફાવે તેમ બજાવતો.

મીઠડા સ્વર છેડાતા લંઘાની શરણાઈના,

હતી કેવી મઝા તારા હૈયાની હર્ષમંગલા!

ગામના ફોઝદારે જે ઘોડી દીધેલ રહેમથી,

કરી’તી અસવારી તેં એની પીઠે લહેરથી.

ફર્યો’તો ગામડાની એ નાનીસૂની બજારમાં,

અને તું પોરસાતો કે ‘એક છું હું હજારમાં!’

સાદી, ભાવુક ને સીધી રીત ને રસમો હતી,

તોય છે દોહ્યલી એવી મોજ મૌલિક માણવી.

અરે, આ પરણે છે સૌ પ્રેમ-પ્રેમ કરી છતાં,

બધું થોડું ટકે છે ને લડે છે સ્હેજ વાતમાં.

બુઢ્ઢો કો તેરની બાળા બેસાડી ઘર માંડતો,

તો કી વહુને મોટી જોઈને ઘર છાંડતો.

હૈયાની રાંક કો કન્યા સ્વામીને દેવ માનતી

જાય છે પરણી, એને નાપસંદ-પસંદ શું?

રે કોઈ વડવાઓની વ્હેવારુ શેતરંજનાં

પ્યાદાં જેવાં બની મૂંગાં જાય છે પરણી અહીં.

હોય બે સરખાં તોયે હૈયાનો મેળ હોય ના,

જવલ્લે સાંપડે જોવા શોભીતાં વરઘોડિયાં.

બૅન્ડના બજવૈયા, હે ભાઈ ભીતરભેદને

ન જોયામાં, ન જાણ્યામાં દુઃખ ઓછું જ એટલું.

હૈયું કો અન્યને સોંપી, દીન થૈ હાથ અન્યને

સોંપવા મંડપે આવે સ્વપ્નોનાં ફૂલ છૂંદતી–

કોડીલી કોક કન્યાના નિઃશ્વાસો ઘરને ખૂણે

વાયુની આવતી-જાતી લ્હેરસંગે ભળ્યા હશે.

આંખડી હાથલા કેરા પાકેલા ડોડવા સમી,

છેલ્લુંછેલ્લું રડી લૈને વ્યથાભારે હશે નમી.

ઘટી પ્હેલાં હશે આવું, છતાં જાહેર રંગમાં

દેખાશે ના જુદાઈ, રે ખુદાઈ તું નિહાળશે.

કરોડો પ્રિય સ્વપ્નોની ધીખતી કો ચિતા સમી

પનારે પડનારીશું પરાણે પ્રીત બાંધતો,

વિશ્વની ફૂટતી આશા જેવો કોઈ જવાનિયો,

પોતાની જિન્દગીનેયે ભૂલવા મથતો હશે.

અજાણ્યા ભવને પન્થે જિન્દગી અજમાવતાં

પડે ભૂલાં ઘણાંકો, ને ઘણાંયે પડશે અરે!

પ્રેમના મંત્રને જાણ્યા વિના એ મંત્ર જીવવા

ઘેર જા તું બજાવીને સલામી બૅન્ડ આખરી.

જિન્દગીના સવાલોમાં સોદાની આપ–લે સમાં

માંડવેમાંડવે આવાં સાચાં સંસારદર્શનો

થયાં છે ને થવાનાં શું? તારે બૅન્ડ બજાવવા

ક્યાં સુધી આવવાનું રે પદ્મ પે જલબિન્દુવત્?

ગૌરીનાં ગીતથી ગાજે માંડવો ચંદરોજ, ને

મહોલ્લો સઘળો ગાજે તારા સંગીતથી ભલે;

ભલેને તું બજાવે છે, ગજાવે છે ગલીગલી,

એ ઘોંઘાટે ન જાણે કે ડૂબે ક્રંદન કેટલાં!

સીમના ખેતરે ઊભી, કૌતુકે કૈં નિહાળતા

વાંકડાં શિંગડાંવાળા ધોરીડા જેમ ડોકને

કરી ઊંચી, ફુલાવીને ગાલ, વાજાં વગાડતો,

રોજીના કૂટ પ્રશ્નોનો તું કૂટસ્થ બની રહ્યો.

natko ne sinemanan gaynonan rasayno

bajawine gajawe tun shaherni sarw sherio

shobhita rangberangi pherine pherwesh, tun

bajare chaal chale chhe kewi mast adabhri

age chhe ur preminan, chaDe chhe war ghoDile,

tyare tunye chaDawe chhe topi nadirtajshi

nawan ganan bajawe chhe, gajawe chhe galigli,

agepichhe phare chhe ne, nihale chhe majha nawi

masidona minarane joine choop thai jawun,

ane pachhun adhurun e ganun tare bajawawun

topna muj jewun aa laine benD hathman,

Duntina pranne ghunti chhabila swar chheDwa

sare karaj sau jhile taran gayanni jhaDi,

tyare tara rasoDaman randhati roj khichDi

are, tari aminane lawiyo gher tun tada

na’tun kain benD ke wajun, darukhanunya na hatun ha

gamno meghlo Dholi danDi lai Dhol pitto

jato’to mokhre sauthi, phawe tem bajawto

mithDa swar chheData langhani sharnaina,

hati kewi majha tara haiyani harshmangla!

gamna phojhdare je ghoDi didhel rahemthi,

kari’ti aswari ten eni pithe laherthi

pharyo’to gamDani e nanisuni bajarman,

ane tun porsato ke ‘ek chhun hun hajarman!’

sadi, bhawuk ne sidhi reet ne rasmo hati,

toy chhe dohyli ewi moj maulik manwi

are, aa parne chhe sau prem prem kari chhatan,

badhun thoDun take chhe ne laDe chhe shej watman

buDhDho ko terni bala besaDi ghar manDto,

to ki wahune moti joine ghar chhanDto

haiyani rank ko kanya swamine dew manti

jay chhe parni, ene napsand pasand shun?

re koi waDwaoni whewaru shetranjnan

pyadan jewan bani mungan jay chhe parni ahin

hoy be sarkhan toye haiyano mel hoy na,

jawalle sampDe jowa shobhitan warghoDiyan

benDna bajwaiya, he bhai bhitarbhedne

na joyaman, na janyaman dukha ochhun ja etalun

haiyun ko anyne sompi, deen thai hath anyne

sompwa manDpe aawe swapnonan phool chhundti–

koDili kok kanyana nishwaso gharne khune

wayuni awati jati lhersange bhalya hashe

ankhDi hathla kera pakela DoDwa sami,

chhellunchhellun raDi laine wythabhare hashe nami

ghati phelan hashe awun, chhatan jaher rangman

dekhashe na judai, re khudai tun nihalshe

karoDo priy swapnoni dhikhti ko chita sami

panare paDnarishun parane preet bandhto,

wishwni phutti aasha jewo koi jawaniyo,

potani jindgineye bhulwa mathto hashe

ajanya bhawne panthe jindgi ajmawtan

paDe bhulan ghananko, ne ghananye paDshe are!

premna mantrne janya wina e mantr jiwwa

gher ja tun bajawine salami benD akhri

jindgina sawaloman sodani ap–le saman

manDwemanDwe awan sachan sansardarshno

thayan chhe ne thawanan shun? tare benD bajawwa

kyan sudhi awwanun re padm pe jalbinduwat?

gaurinan gitthi gaje manDwo chandroj, ne

mahollo saghlo gaje tara sangitthi bhale;

bhalene tun bajawe chhe, gajawe chhe galigli,

e ghonghate na jane ke Dube krandan ketlan!

simna khetre ubhi, kautuke kain nihalta

wankDan shingDanwala dhoriDa jem Dokne

kari unchi, phulawine gal, wajan wagaDto,

rojina koot prashnono tun kutasth bani rahyo

natko ne sinemanan gaynonan rasayno

bajawine gajawe tun shaherni sarw sherio

shobhita rangberangi pherine pherwesh, tun

bajare chaal chale chhe kewi mast adabhri

age chhe ur preminan, chaDe chhe war ghoDile,

tyare tunye chaDawe chhe topi nadirtajshi

nawan ganan bajawe chhe, gajawe chhe galigli,

agepichhe phare chhe ne, nihale chhe majha nawi

masidona minarane joine choop thai jawun,

ane pachhun adhurun e ganun tare bajawawun

topna muj jewun aa laine benD hathman,

Duntina pranne ghunti chhabila swar chheDwa

sare karaj sau jhile taran gayanni jhaDi,

tyare tara rasoDaman randhati roj khichDi

are, tari aminane lawiyo gher tun tada

na’tun kain benD ke wajun, darukhanunya na hatun ha

gamno meghlo Dholi danDi lai Dhol pitto

jato’to mokhre sauthi, phawe tem bajawto

mithDa swar chheData langhani sharnaina,

hati kewi majha tara haiyani harshmangla!

gamna phojhdare je ghoDi didhel rahemthi,

kari’ti aswari ten eni pithe laherthi

pharyo’to gamDani e nanisuni bajarman,

ane tun porsato ke ‘ek chhun hun hajarman!’

sadi, bhawuk ne sidhi reet ne rasmo hati,

toy chhe dohyli ewi moj maulik manwi

are, aa parne chhe sau prem prem kari chhatan,

badhun thoDun take chhe ne laDe chhe shej watman

buDhDho ko terni bala besaDi ghar manDto,

to ki wahune moti joine ghar chhanDto

haiyani rank ko kanya swamine dew manti

jay chhe parni, ene napsand pasand shun?

re koi waDwaoni whewaru shetranjnan

pyadan jewan bani mungan jay chhe parni ahin

hoy be sarkhan toye haiyano mel hoy na,

jawalle sampDe jowa shobhitan warghoDiyan

benDna bajwaiya, he bhai bhitarbhedne

na joyaman, na janyaman dukha ochhun ja etalun

haiyun ko anyne sompi, deen thai hath anyne

sompwa manDpe aawe swapnonan phool chhundti–

koDili kok kanyana nishwaso gharne khune

wayuni awati jati lhersange bhalya hashe

ankhDi hathla kera pakela DoDwa sami,

chhellunchhellun raDi laine wythabhare hashe nami

ghati phelan hashe awun, chhatan jaher rangman

dekhashe na judai, re khudai tun nihalshe

karoDo priy swapnoni dhikhti ko chita sami

panare paDnarishun parane preet bandhto,

wishwni phutti aasha jewo koi jawaniyo,

potani jindgineye bhulwa mathto hashe

ajanya bhawne panthe jindgi ajmawtan

paDe bhulan ghananko, ne ghananye paDshe are!

premna mantrne janya wina e mantr jiwwa

gher ja tun bajawine salami benD akhri

jindgina sawaloman sodani ap–le saman

manDwemanDwe awan sachan sansardarshno

thayan chhe ne thawanan shun? tare benD bajawwa

kyan sudhi awwanun re padm pe jalbinduwat?

gaurinan gitthi gaje manDwo chandroj, ne

mahollo saghlo gaje tara sangitthi bhale;

bhalene tun bajawe chhe, gajawe chhe galigli,

e ghonghate na jane ke Dube krandan ketlan!

simna khetre ubhi, kautuke kain nihalta

wankDan shingDanwala dhoriDa jem Dokne

kari unchi, phulawine gal, wajan wagaDto,

rojina koot prashnono tun kutasth bani rahyo