(કુંડળિયો છંદ)

વિચરીને વઢવાણથી, લીધો લીંબડી પંથ;

વિતક વરણવતાં વધે, ગ્રીષમ વરણન ગ્રંથ;

ગ્રીષમ વર્ણન ગ્રંથ, પંથમાં ન મળ્યું પાણી;

તપ્યો પ્રલય સમ તાપ, રહી શિર રામ કહાણી;

દાખે દલપતરામ, રામનું રટણ કરીને;

અતિશય કર્યા ઉચાટ, વાટ મધ્યે વિચરીને.

લગભગ આવી લીંબડી, દોઢ ગાઉં પર દૂર;

ત્યાં તો ધોમ ધખ્યો ઘણો, ન રહ્યું તનમાં નૂર;

ન રહ્યું તનમાં નૂર, સૂરજે શરીર તપાવ્યું,

છાંયો ન મળે છેક, એક પણ ઝાડ ન આવ્યું;

દાખે દલપતરામ, ભલી જોતાં મન ભાવી;

પીંપર બાપાતણી, લીંબડી લગભગ આવી.

બાપાની પીંપર બડી, પૃથવી પર પ્રખ્યાત;

પ્રસિદ્ધ જેવો પ્રાગવડ, વિશ્વ વખાણે વાત;

વિશ્વ વખાણે વાત, પીંપળો પ્રભાસ પાસે;

કદંબ જમુના ફૂલ કલ્પતરુઓ કૈલાસે;

દાખે દલપતરામ, ઉપમા એ આપ્યાની;

ભલે થઈ ભૂમાંહિ, બડી પીંપર બાપાની.

ત્યાં બેશીને ત્રણ ઘડી, કવિએ કર્યો વિરામ;

અતિ સુખ ઉપજ્યું એ થકી, આશીષ દીધી આમ;

આશિષ દીધી આમ, નામ તુજ નવ જુગ રહેજો;

તુજને વાવી તેહ, લાખ સુખ સ્વર્ગે લેજો;

દાખે દલપતરામ, પરમ પદમાં પેશીને;

લેજો ઉત્તમ લ્હાણ, બહુ જુગ ત્યાં બેશીને.

આંબા કરતાં અતિ ભલું, દીસે તારું ડોળ,

શેલડી શા હિસાબમાં, આપે સાકર ગોળ;

આપે સાકર ગોળ, તાપ તનનો ન મટાડે;

સુરતરું સ્વર્ગે વસે, ન દેખે નર કોઈ દહાડે;

દાખે દલપતરામ, સરવ તરુના ગુણ સ્મરતાં;

તુજમાં અમૃત તત્ત્વ, અધિક તું આંબા કરતાં.

(દોહરો)

જાન્હવી તીરે જળતણું, દેવું સુલભ દાન;

દેજો નિર્જળ દેશમાં, કહું જળ કીમતવાન.

(કુંડળિયો)

પ્યારી પીંપર પદમણી, શાંતિ દાન દેનારી;

ભૂપતિ વિક્રમ ભોજસમ, તું અતિશે ઉપકારી;

તું અતિશે ઉપકારી, તારી કીર્તિ શું કહીએ;

જે ઉચરું તે અલ્પ, એમ અંતર ધરી રહીએ;

દાખે દલપતરામ, કોટીધા તું ગુણકારી,

રાખીશ તારું નામ, પૃથ્વિ પર પીંપર પ્યારી.

આપે ગામ ગરાસ કે, દ્રવ્ય વસ્ત્ર દે દાન;

એમાંનું એકે નહીં, શાંતિ દાન સમાન;

શાંતિ દાન સમાન, જગતમાં કશું ન જાણું;

તે માટે હું તને, વિશેષે કરી વખાણું;

દાખે દલપતરામ, કષ્ટ કાયાનાં કાપે;

દુનિયા મધ્યે દાન, કહો એવું કો આપે.

જ્યાં સુધી આ જગતમાં, મુજ કવિતા કહેવાય;

બાપાની પીંપર તણા, ગુણ જગમાંહિ ગવાય;

ગુણ જગમાંહિ ગવાય, પામો બહુ પ્રખ્યાતિ;

કીર્તિ દેશ વિદેશ મુલકમાં તાજો માતી;

દાખે દલપતરામ, અરે સુખના અંબુધી;

જીવે તું જગમાંહિ, જીવે કવિતા જ્યાં સૂધી.

ઓગણિસેં ઉપર થયે, વિક્રમ વર્ષે એક;

વદિ દશમી વૈશાખની, વાસર શનિ વશેક;

વાસર શનિ વશેક, પીંપરે તાપ ઉતાર્યો;

નિશ્ચળ રહેવા નામ, આમ આ વિષય ઉચાર્યો;

દાખે દલપતરામ, ભલે જનમી આ ભૂપર;

વિક્રમ વર્ષ ગણાય, એક ઓગણિસેં ઉપર.

(સવૈયો)

કદળી તરુ તુચ્છ ગણી કહીએ,

કદિ આંચ હરે ન ઉતાપાની,

તરું ફૂલતણાં વિરહી જનને,

બહુ વૃદ્ધિ કરેજ બળાપાની,

ધિક જન્મ ધરી જશ જો ન જપાય

છપાય ન અંદર છાપાની;

નિરભાગણી નાગરવેલ અને,

બડભાગણિ પીંપળ બાપાની.

(kunDaliyo chhand)

wichrine waDhwanthi, lidho limbDi panth;

witak waranawtan wadhe, grisham warnan granth;

grisham warnan granth, panthman na malyun pani;

tapyo prlay sam tap, rahi shir ram kahani;

dakhe dalapatram, ramanun ratan karine;

atishay karya uchat, wat madhye wichrine

lagbhag aawi limbDi, doDh gaun par door;

tyan to dhom dhakhyo ghano, na rahyun tanman noor;

na rahyun tanman noor, surje sharir tapawyun,

chhanyo na male chhek, ek pan jhaD na awyun;

dakhe dalapatram, bhali jotan man bhawi;

pimpar bapatni, limbDi lagbhag aawi

bapani pimpar baDi, prithwi par prakhyat;

prasiddh jewo pragwaD, wishw wakhane wat;

wishw wakhane wat, pimplo prabhas pase;

kadamb jamuna phool kalpataruo kailase;

dakhe dalapatram, upma e apyani;

bhale thai bhumanhi, baDi pimpar bapani

tyan beshine tran ghaDi, kawiye karyo wiram;

ati sukh upajyun e thaki, ashish didhi aam;

ashish didhi aam, nam tuj naw jug rahejo;

tujne wawi teh, lakh sukh swarge lejo;

dakhe dalapatram, param padman peshine;

lejo uttam lhan, bahu jug tyan beshine

amba kartan ati bhalun, dise tarun Dol,

shelDi sha hisabman, aape sakar gol;

ape sakar gol, tap tanno na mataDe;

suratarun swarge wase, na dekhe nar koi dahaDe;

dakhe dalapatram, saraw taruna gun smartan;

tujman amrit tattw, adhik tun aamba kartan

(dohro)

janhwi tere jalatanun, dewun sulabh dan;

dejo nirjal deshman, kahun jal kimatwan

(kunDaliyo)

pyari pimpar padamni, shanti dan denari;

bhupati wikram bhojsam, tun atishe upkari;

tun atishe upkari, tari kirti shun kahiye;

je ucharun te alp, em antar dhari rahiye;

dakhe dalapatram, kotidha tun gunkari,

rakhish tarun nam, prithwi par pimpar pyari

ape gam garas ke, drawya wastra de dan;

emannun eke nahin, shanti dan saman;

shanti dan saman, jagatman kashun na janun;

te mate hun tane, wisheshe kari wakhanun;

dakhe dalapatram, kasht kayanan kape;

duniya madhye dan, kaho ewun ko aape

jyan sudhi aa jagatman, muj kawita kaheway;

bapani pimpar tana, gun jagmanhi gaway;

gun jagmanhi gaway, pamo bahu prakhyati;

kirti desh widesh mulakman tajo mati;

dakhe dalapatram, are sukhna ambudhi;

jiwe tun jagmanhi, jiwe kawita jyan sudhi

oganisen upar thaye, wikram warshe ek;

wadi dashami waishakhni, wasar shani washek;

wasar shani washek, pimpre tap utaryo;

nishchal rahewa nam, aam aa wishay ucharyo;

dakhe dalapatram, bhale janami aa bhupar;

wikram warsh ganay, ek oganisen upar

(sawaiyo)

kadli taru tuchchh gani kahiye,

kadi aanch hare na utapani,

tarun phulatnan wirhi janne,

bahu wriddhi karej balapani,

dhik janm dhari jash jo na japay

chhapay na andar chhapani;

nirbhagni nagarwel ane,

baDbhagani pimpal bapani

(kunDaliyo chhand)

wichrine waDhwanthi, lidho limbDi panth;

witak waranawtan wadhe, grisham warnan granth;

grisham warnan granth, panthman na malyun pani;

tapyo prlay sam tap, rahi shir ram kahani;

dakhe dalapatram, ramanun ratan karine;

atishay karya uchat, wat madhye wichrine

lagbhag aawi limbDi, doDh gaun par door;

tyan to dhom dhakhyo ghano, na rahyun tanman noor;

na rahyun tanman noor, surje sharir tapawyun,

chhanyo na male chhek, ek pan jhaD na awyun;

dakhe dalapatram, bhali jotan man bhawi;

pimpar bapatni, limbDi lagbhag aawi

bapani pimpar baDi, prithwi par prakhyat;

prasiddh jewo pragwaD, wishw wakhane wat;

wishw wakhane wat, pimplo prabhas pase;

kadamb jamuna phool kalpataruo kailase;

dakhe dalapatram, upma e apyani;

bhale thai bhumanhi, baDi pimpar bapani

tyan beshine tran ghaDi, kawiye karyo wiram;

ati sukh upajyun e thaki, ashish didhi aam;

ashish didhi aam, nam tuj naw jug rahejo;

tujne wawi teh, lakh sukh swarge lejo;

dakhe dalapatram, param padman peshine;

lejo uttam lhan, bahu jug tyan beshine

amba kartan ati bhalun, dise tarun Dol,

shelDi sha hisabman, aape sakar gol;

ape sakar gol, tap tanno na mataDe;

suratarun swarge wase, na dekhe nar koi dahaDe;

dakhe dalapatram, saraw taruna gun smartan;

tujman amrit tattw, adhik tun aamba kartan

(dohro)

janhwi tere jalatanun, dewun sulabh dan;

dejo nirjal deshman, kahun jal kimatwan

(kunDaliyo)

pyari pimpar padamni, shanti dan denari;

bhupati wikram bhojsam, tun atishe upkari;

tun atishe upkari, tari kirti shun kahiye;

je ucharun te alp, em antar dhari rahiye;

dakhe dalapatram, kotidha tun gunkari,

rakhish tarun nam, prithwi par pimpar pyari

ape gam garas ke, drawya wastra de dan;

emannun eke nahin, shanti dan saman;

shanti dan saman, jagatman kashun na janun;

te mate hun tane, wisheshe kari wakhanun;

dakhe dalapatram, kasht kayanan kape;

duniya madhye dan, kaho ewun ko aape

jyan sudhi aa jagatman, muj kawita kaheway;

bapani pimpar tana, gun jagmanhi gaway;

gun jagmanhi gaway, pamo bahu prakhyati;

kirti desh widesh mulakman tajo mati;

dakhe dalapatram, are sukhna ambudhi;

jiwe tun jagmanhi, jiwe kawita jyan sudhi

oganisen upar thaye, wikram warshe ek;

wadi dashami waishakhni, wasar shani washek;

wasar shani washek, pimpre tap utaryo;

nishchal rahewa nam, aam aa wishay ucharyo;

dakhe dalapatram, bhale janami aa bhupar;

wikram warsh ganay, ek oganisen upar

(sawaiyo)

kadli taru tuchchh gani kahiye,

kadi aanch hare na utapani,

tarun phulatnan wirhi janne,

bahu wriddhi karej balapani,

dhik janm dhari jash jo na japay

chhapay na andar chhapani;

nirbhagni nagarwel ane,

baDbhagani pimpal bapani