મ્હારો હતો મધુર સુહૃદ એક હંસ,

એને હતો ન કદિ કોઈશું વૈરભાવ;

એ મિત્રની છવિ હજી નયને તરે છે,

સૌહાર્દ એ હૃદયનું હજિ ઊભરાય.

જેણે બતાવિ મધુરી લહરી રાતની

સસ્નેહ ને લહરિમાં શિખવ્યૂં ખિલંતાં,

જેણે ઉપાડિ ધરિયો રસના સરે તે,

કાલે હર્યો સુહૃદ એ મુજ સંગમાંથી.

એને હણ્યો હણ્યં હણાયું શરીર માત્ર

છે નામ વ્યાપ્યું, ન હણાયું, સહુ સ્થલોમાં:

ને મૃત્યુના જ શિરપેં ધરિ પાય ગાજે,

વિચાર ને હૃદયરાગ યુવાન થાતાં.

એણે શ્રી વિષ્ણુ તણું નામ હરી ધર્યું ’તું

ને પૂર્ણ ચંદ્ર ઉપજાવિ શિરે ધર્યો ’તો;

ને જ્ઞાનને નવનવીન સ્રજી સ્રજાવી

એના વતી જ સહુ જીવિત પોષતો એ.

એવો હણ્યો જ મુજ સુહૃદ મૃત્યુ પાપે,

એવો હણ્યો પરમ બાંધવ આપણો એ;

ભાગે પડ્યૂં રસિકને રડવાનું હાવાં,

વ્હેવા જતો અતુટિતા જલઘાર દ્યો સૌ.

એ ઊર્ધ્વગામિ દ્વિજમાં દ્વિજરાજ રૂપ,

સંમાન સર્વ વિબુધોમહિં પામનારો;

બ્રહ્માનિ શારદનિ સ્નેહપ્રસાદી ધારી

એ સાથમાં વિચરતો રસલોક સૌમાં.

ઔદાર્યની સરિત બ્હાળિ જહાં વહે છે,

અન્યોન્યને વળગિ મત્સ્ય જહાં જિવે છે,

વ્યાપાર જ્યાં સદયવૃત્તિતણો જ ચાલે,

તે દિવ્ય સ્થાન હતું વ્હાલું અતીવ એને.

એ સ્થાનનો અતિ પરિજય ધારિધારી

સૌ અન્યને પણ ઉપાડિ જતો ત્યહાં એ

હૂં યે સુભાગિ વળગી કર એહને ને

એ સ્થાનનૂં સુભગ દર્શન પામિયો ’તો,

કલ્લોલ ત્યાં રતિતણા વનનો સુણ્યો ’તો;

ગર્જન્ત પ્રેમ અનિલે ચડિ હૂં ઉડ્યો ’તો;

પાર્થિવ પાશથકિ મુક્ત શકે થયો ’તો;

એ લ્હેરમાં ઉપકૃતિ કથવી ભુલ્યો ’તો.

આજે હવે ઉર ઝભ્રાયું ઊંડા જ ઘાવે,

ચાલ્યો હુલાસ, ઘટ ઘેરિ રહી નિરાશા;

એ આર્દ્ર ઊર ધરતો ખગરાજ ખોયો,

વ્હેવા જ તો અતુટિતા જલધાર દ્યો સૌ.

જ્યાંથી સુભાગ્ય મળ્યું શારદ સંગતીનૂં,

તે લ્હેર શૂં ઉર થયું રમતૂં જ જ્યાંથી,

ત્યાંથી ઉરે રસનું અર્થપણૂં પ્રમાણ્યૂ,

પાર્થિવ અર્થ ન જ પ્રાપ્ય રહ્યો ઉરે તે.

ઔદાર્યની સરિતની થઈ જ્યાંથિ ઝાંખી,

અન્યોન્ય શૂં વળગિ મત્સ્ય જિવ્યું જ જાણ્યાં,

ત્યાંથી અભેદ ધરિ ઊર બન્યું પ્રપૂર્ણ,

આચાર એ જ થકિ વિશ્વ ટકંતું ભાસ્યૂં.

છે પ્રાણિમાત્ર શિર અંતિમ આ જ લેખ,

વ્હાલાં ત્યજી દઈ જ એકલ છે જવાનું,

દેખાય વિશ્વ મહિં આવું અનુભવેથી,

એવો અનુભવ રડેલ જ પૂર્વજો યે.

વ્હેવા જતો અતુટિતા જલાધાર દ્યો સૌ:

રોતાં જવૂં જ: રડતાં પ્રિય મૂકવાં જો:

એ મિત્ર એ બલિ થયો ક્રુર કાલનો છે,

એનો તથાપિ રસબોધ હતો જ જૂદો.

એના મતે હતું જ વિશ્વ તમામ કાળે

આનંદથી સભર, એ થકિ ઊભરાતૂં;

ને રાગ અંતર વિષે પ્રકટ્યા પછી ના

શોકોર્મિના પ્રલયને સહનાવું કો દી.

એના મતે ન હતું કાળસમૂં કશૂં કૈં,

આવાહિ હર્ષ પડતો ઝુકિ ધર્મમાં એ;

સંબંધ વ્યક્તિ બહુ યે સહ ધારતો ,

ખાંડો થયો જ ન હતો પણ ઊરરાગ.

એ મિત્રની હતિ જ પ્રકૃતિ એવિ ખાસ,

એનાથિ દુ:ખ નયને નિરખાતું ના જ:

દુ:ખીનું દુ:ખ હરવાનિ સ્વીકારિ દીક્ષા

એ યજ્ઞમાં જિવિત-આહુતિ અર્પતો ’તો.

આર્દ્રાર્દ્ર એ નયનમાં ઉભરાવિ ભાવ

વિસ્તારિ પાંખ નિજ આશ્રયિને ધરંતો;

દુ:ખીનું દુ:ખ સઉ તુર્ત શમંતું ક્યાંય,

-વિશ્વે વસ્યો વદન હર્ષ છવાઈ રહેતો!