દેવદુવારાની ગાવડી રેણુ

ચરતી વગડા પાર;

સાંજ નમે ને વાછરું જોતાં

દૂધની છૂટે ધાર –

આંચળ એના મૂઠ ન માતા:

દધિના કૂપ સમાતા!

આંખડી બે એની કોડિયાં જેવી,

શીંગડી દીપક-વાટ;

કામદુધાની બેટડી રેણુ,

સંતનો ઉર ઉચાટ:

ટણણણ ઘંટડી બોલે

દિશાનાં બારણાં ખોલે!

કેમ થતું એ કોઈ ન જાણે,

સંત રુએ દિન-રાત;

દિવસ ઉપર દિવસ ચાલ્યા,

વાછરુંને રઘવાટ:

રેણુનાં ધાવણ ખૂટ્યાં!

જોગીડાનાં સત શું તૂટ્યાં!

વાયરે વાયરે વાતડી ચાલી

ફરક્યા કાનેકાન;

વાળંદિયે વાત નૃપને કીધી,

રાણીને માલણ-સાન:

“પાણો કો વગડા પારે!

નવાડતી દૂધની ધારે!”

ચૉરેચૌટેથી માનવ ચાલ્યાં

ઊમટ્યાં ચારે જન;

રાજા રાણી બેઉ પાલખી બેઠાં,

જોગીનાં ફૂલતાં મન:

જંગલમાં મંગળ થાતાં!

જનો હૈયેહૈયાં દળાતાં!

શેવતીમાં શિવલિંગ છૂપાયું,

ઉપર છાતીમ-છાંય;

રેણુડી મોકળે આંચળ ઊભી,

દૂધની ધારે ન્હાય:

ધતૂરનાં ફૂલડાં ડોલે!

બપૈયા બે ડાળીએ બોલે!

લંકાદ્વીપેથી સોનાં મંગાવ્યાં,

રેવાના આરસપ્હાણ;

એશિયા-ઉરથી શિલ્પવિશારદ,

નાંગરે આરે વ્હાણ:

મહા ઘોર ઘુમ્મટ બાંધ્યા;

ધરા-આભ થાંભલે સાંધ્યાં!

મધ્યમ દેશનું ઈંડુ ચડાવ્યું,

જાવાના ઝૂલતા ઘંટ;

હીરા ખોદી શત ખાણના ચોડ્યા,

વાવટા વ્યોમ ઊડંત:

નવે દ્વીપ નામના ગાજે!

આવે લોક દર્શન કાજે!

પુર મહીં દીપમાળ રચાઈ,

શેરીએ પાથર્યાં ફૂલ;

માનવીથી ભરચક ઝરૂખા,

ઝૂલતાં તોરણ ઝૂલ:

રાજા-રાણી પાલખી કાંધે,

મહીં શિવલિંગ વિરાજે!

દૂર ઊભા ઊભા ઢેઢડા જુએ,

કોઈ ન આવે પાસ;

ભીની આંખે શિવલિંગ નિહાળે,

પાથરે પથ નિશ્વાસ:

‘છી! છી!’ કરી મા’જન ભાગે:

ધિક્કારના ધૂતકા ગાજે!

વેદી પરે શિવલિંગ ધર્યું જ્યાં,

કંપતી ધરણી માત;

ઘુમ્મટ ફાટ્યો, આભ ધ્રૂજી રહ્યું,

સ્તંભ ખર્યાં ધધડાટ:

ચીરે સાત વ્યોમ ધડાકો!

દેરે નવ દેવડો માતો!

નૃપતિ બેઉ હોઠ ધરુજ્યા,

આંખ ઝરે અંગાર;

કંપ નહિ એની કાયમાં માતો,

જીભ ધ્રૂજે ક્ષણ વાર:

“પાણાને ધૂળમાં રંગો!

કીચડનો રચજો દંગો!”

કોઈ નથી ઊભું ક્યાંયે નિહાળી

ધ્રૂજતો આવ્યો ઢેઢ;

રાતનાં આંસુ વ્યોમમાં ફૂટ્યાં,

દેવગંગાનો વેઢ:

આંસુડે લિંગને ધોયું;

સૂકા વાળે અંગને લ્હોયું!

ઝૂંપડીમાં જ્યમ લિંગ મુકાયું

ફૂટતી અમૃત વાચ –

“સાત નભોના ઘુમ્મટ તાણો,

માયે ન તાંડવ નાચ:

તોયે તારું ઝૂંપડું મોટું!

ત્યજાયાંને ઉર આળોટું!”