રેખ્તા
હિન્દવી
સૂફીનામા
રાજસ્થાની
ઝવેરચંદ મેઘાણી
દૂધવાળો આવેઃ
ઘંટડી બજાવે:
દૂધ મીઠાં લાવેઃ
જોઈ સિનેમા માંડ સૂતાં'તાં: ઊઠવું કેમ ભાવે!
હાય રે પીટ્યો દૂધવાળો ઘંટડી બજાવે!
પાછલી પરોડઃ
અંધકાર ઘોરઃ
હૂંફ ભરી સોડ:
મીઠી મીઠી નીંદર મૂકી બા’ર કોઈ ના’વે-
હાય રે રોયો દૂધવાળો ઘંટડી બજાવે!
બાપુ કહે -બા, જાઃ
આપ તો મોટા રાજા!
નાકમાં વાગે વાજાં!
ગોદડું ઓઢી ઊઠતી બાને હાલતાં ઝોલાં આવે. -હાય રે.
સૂતાં લોક, જાગો!
જાગો રે, ભાઈ, જાગો!
રહું છું હું બહુ આઘો!
એમ બોલીને બારણે બેઠો રોગ પ્રભાતી ગાવે. -હાય રે.
બોરીવલી સ્ટેશનઃ
ત્રણ બજે ટનટનઃ
ભેંસો દોહી ભમભમઃ
રેલગાડીના મોત-ફૂંફાડે દોટમદોટ આવે-
પાઘડી વિંખાય, તાંબડી ઢોળાય, તોય વે’લો આવે. -હાય રે.
ભૂંડુંભૂખ મોઢુઃ
મોઢે મોટું દાઢુઃ
કાળું કામળ ઓઢ્યું:
મૂરખો મીઠી નીંદ ગુમાવે, ભજિયાં ટાઢાં ચાવેઃ
પારકાંને દૂધ પાઈને પોતે લોટ ગંધારા લાવે. -હાય રે.
એક દિવસ વાદળ
કાળું ઘોર કાજળ:
વીજળી ઝળોમળઃ
આંખમાં જ્વાળા, નાક ધુમાડા નાખતું તાતા તાવે,
તોય અંધારે ઊઠિયો લોભી! લથડ લેતો આવે. -હાય રે.
છેલ્લી ચલમ પીધી :
તાંબડી માથે લીધીઃ
આંધળી દોટ દીધીઃ
ચાલતી ટ્રેને ચડવા ચાલ્યો -રેલ શું કાકી થાવે!
એક દા'ડો સૌ ઊંઘિયાં સુખે: ઘંટડી નવ સતાવે,
-દૂધવાળો ના'વે.
વળતે દા’ડે બીજો
ભાઈ હો કે ભતરીજો
સાદ પાડે ‘શેઠ, લીજો!’
એજ ‘ઓ.કે.’ ચા1, એ જ બાપુ-બા, દૂધ એ-નું એ આવે,
દૂધવાળો મન એ જ અમારે -મુખ જોવા કોણ જાવે ?
દૂધવાળો આવે.
(1933)
સ્રોત
- પુસ્તક : સોના નાવડી (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 126)
- સંપાદક : જયંત મેઘાણી
- પ્રકાશક : ગુજરાત સાહિત્ય અકાદમી
- વર્ષ : 1997