કશુંક ઉઘાડું જ રહે છે
કટાયેલા ઉજાગરાવાળું અથવા મિજાગરાવાળું
કશુંક ઉઘાડવું પડે છે આંસુ અથવા તેલ ઊંજીને
ને કંશુક
જૂના સંચના ચોરખાના જેવું
ઉઘાડવાના લાખ પ્રયત્ન છતાં ઊઘડતું નથી
જે વસ્તુ વાખેલી નથ એને ઉઘાડવાની નોબત આવે છે. ક્યારેક
દાખલા તરીકે ચીતરેલું તાળું
સૌનો સ્પષ્ટ અભિપ્રાય હોય છે કે
એ ફટ્ટ કરતુંક ઊઘડી જશે ચીતરેલી ચાવીથી
પણ એ રીતે તો
સમસ્યા બેવડ વળી જાય છે : સૌ શોધાશોધ કરવા મંડી પડે છે
ચીતરેલા તાળાની ચાવી
અથવા ચીતરેલી ચાવીથી ઊઘડી શકે તેવું તાળું
અથવા બન્ને
છેવટે બચે છે એક જ વિકલ્પ : પરોવી દો એને
ચીતરેલી ચાવીઓના ચીતરેલા ઝૂડામાં
ભવિષ્યમાં કોઈ કળ અને અનુકૂળ તાળું ઉઘાડવાની ગણત્રીથી
ઘણીવાર જૂના પ્રેમપ્રકરણની જેમ
અડધી ઉઘાડી રહી જાય છે કોઈ બારી
ઉઘાડી હોવા છતાં એને કેમ ય કરીને ઉઘાડી શકાતી નથી
ને મગદૂર છે કોઈની કે એને બંધ કરે?
ઉઘાડવા જતાં ઉઘાડા પાડી દે છે કેટલીક વસ્તુઓ
ને તેથી જ
જાંઘ અને જીવનચરિત્ર જેટલી પોતીકી હોવા છતાં
એમને ઉઘડવાની હિંમત ચાલતી નથી
પૃથ્વીની અર્ધીપર્ધી ઉતારતી હોય તે રીતે
ઊઘડે છે એકવડા બાંધાની
શ્યામળી છત્રી
ને પોકારે છે બંડ આકાશની શ્યામલતા સામે
ઉત્તર તરફ ઊઘડતું બીજ અને બુંદ ઓસનું
ધીરે ઘીરે
કરે છે આરોહણ મોક્ષ તરફ
મરસિયા વિનાનું શાંત મરણ ધારણ કરીને
સખીદાતારના દક્ષિણ કરની જેમ
મેઘ અને મેદુર પયોધર ઊધડે છે દક્ષિણ દિશા પ્રતિ
જાણે અનુકંપાનો અવરોહ
દેખીતી રીતે ઉત્તર તરફ ઊઘડેલી વસ્તુઓ પણ
ઊઘડતી હોય છે દક્ષિણ તરફ
કુટિલતાપૂર્વક
ત્યારે એકત્રિત થાય છે દુરિત ચાળણીમાં
દશે દિશામાં ઊઘડી જાય છે તો કંઠ હોય છે
અથવા સૂર્ય અથવા ચન્દ્ર અથવા ફૂલ અથવા પ્રેમ અથવા વિરહ
ઇંડું અને ઇચ્છા
ઊઘડે છે કેવળ બહારની તરફ
એ ઘડે છે સ્વયંને, ઊઘડે છે અને ઉઘડનારને હિસ્સેદાર બનાવી મૂકે છે
પડળ, પિંડ અને પીડાનું
અંદર બહાર બંને તરફ ઊંઘડતી
પેલી ગુહ્ય વસ્તુઓ : ઘરગૃહસ્થી અને યોનિ –
એ ઊઘડે છે ને તમને ધકેલી મૂકે છે ઘઉંવર્ણા કારાગારમાં
એ ઊઘડે છે ને તમને ટેવ પડે છે સ્પર્શની, સહવાસની
જન્માંતરોની ઉઘાડવાસની
એ ઊઘડે છે ને દુન્યવી અને દારુણ બની જાય છે હોવું
જે વસ્તુઓ ઊઘડે છે
કેવળ અંદરની તરફ
તે હોય છે કવિતા, ઈશ્વર અને મરણ.
kashunk ughaDun ja rahe chhe
katayela ujagrawalun athwa mijagrawalun
kashunk ughaDawun paDe chhe aansu athwa tel unjine
ne kanshuk
juna sanchna chorkhana jewun
ughaDwana lakh prayatn chhatan ughaDatun nathi
je wastu wakheli nath ene ughaDwani nobat aawe chhe kyarek
dakhla tarike chitrelun talun
sauno aspasht abhipray hoy chhe ke
e phatt kartunk ughDi jashe chitreli chawithi
pan e rite to
samasya bewaD wali jay chhe ha sau shodhashodh karwa manDi paDe chhe
chitrela talani chawi
athwa chitreli chawithi ughDi shake tewun talun
athwa banne
chhewte bache chhe ek ja wikalp ha parowi do ene
chitreli chawiona chitrela jhuDaman
bhawishyman koi kal ane anukul talun ughaDwani ganatrithi
ghaniwar juna premaprakaranni jem
aDdhi ughaDi rahi jay chhe koi bari
ughaDi howa chhatan ene kem ya karine ughaDi shakati nathi
ne magdur chhe koini ke ene bandh kare?
ughaDwa jatan ughaDa paDi de chhe ketlik wastuo
ne tethi ja
jaangh ane jiwanachritr jetli potiki howa chhatan
emne ughaDwani hinmat chalti nathi
prithwini ardhipardhi utarti hoy te rite
ughDe chhe ekawDa bandhani
shyamali chhatri
ne pokare chhe banD akashni shyamalta same
uttar taraph ughaDatun beej ane bund osanun
dhire ghire
kare chhe arohan moksh taraph
marasiya winanun shant maran dharan karine
sakhidatarna dakshin karni jem
megh ane medur payodhar udhDe chhe dakshin disha prati
jane anukampano awroh
dekhiti rite uttar taraph ughDeli wastuo pan
ughaDti hoy chhe dakshin taraph
kutiltapurwak
tyare ekatrit thay chhe durit chalniman
dashe dishaman ughDi jay chhe to kanth hoy chhe
athwa surya athwa chandr athwa phool athwa prem athwa wirah
inDun ane ichchha
ughDe chhe kewal baharni taraph
e ghaDe chhe swyanne, ughDe chhe ane ughaDnarne hissedar banawi muke chhe
paDal, pinD ane piDanun
andar bahar banne taraph unghaDti
peli guhya wastuo ha gharagrihasthi ane yoni –
e ughDe chhe ne tamne dhakeli muke chhe ghaunwarna karagarman
e ughDe chhe ne tamne tew paDe chhe sparshni, sahwasni
janmantroni ughaDwasni
e ughDe chhe ne dunyawi ane darun bani jay chhe howun
je wastuo ughDe chhe
kewal andarni taraph
te hoy chhe kawita, ishwar ane maran
kashunk ughaDun ja rahe chhe
katayela ujagrawalun athwa mijagrawalun
kashunk ughaDawun paDe chhe aansu athwa tel unjine
ne kanshuk
juna sanchna chorkhana jewun
ughaDwana lakh prayatn chhatan ughaDatun nathi
je wastu wakheli nath ene ughaDwani nobat aawe chhe kyarek
dakhla tarike chitrelun talun
sauno aspasht abhipray hoy chhe ke
e phatt kartunk ughDi jashe chitreli chawithi
pan e rite to
samasya bewaD wali jay chhe ha sau shodhashodh karwa manDi paDe chhe
chitrela talani chawi
athwa chitreli chawithi ughDi shake tewun talun
athwa banne
chhewte bache chhe ek ja wikalp ha parowi do ene
chitreli chawiona chitrela jhuDaman
bhawishyman koi kal ane anukul talun ughaDwani ganatrithi
ghaniwar juna premaprakaranni jem
aDdhi ughaDi rahi jay chhe koi bari
ughaDi howa chhatan ene kem ya karine ughaDi shakati nathi
ne magdur chhe koini ke ene bandh kare?
ughaDwa jatan ughaDa paDi de chhe ketlik wastuo
ne tethi ja
jaangh ane jiwanachritr jetli potiki howa chhatan
emne ughaDwani hinmat chalti nathi
prithwini ardhipardhi utarti hoy te rite
ughDe chhe ekawDa bandhani
shyamali chhatri
ne pokare chhe banD akashni shyamalta same
uttar taraph ughaDatun beej ane bund osanun
dhire ghire
kare chhe arohan moksh taraph
marasiya winanun shant maran dharan karine
sakhidatarna dakshin karni jem
megh ane medur payodhar udhDe chhe dakshin disha prati
jane anukampano awroh
dekhiti rite uttar taraph ughDeli wastuo pan
ughaDti hoy chhe dakshin taraph
kutiltapurwak
tyare ekatrit thay chhe durit chalniman
dashe dishaman ughDi jay chhe to kanth hoy chhe
athwa surya athwa chandr athwa phool athwa prem athwa wirah
inDun ane ichchha
ughDe chhe kewal baharni taraph
e ghaDe chhe swyanne, ughDe chhe ane ughaDnarne hissedar banawi muke chhe
paDal, pinD ane piDanun
andar bahar banne taraph unghaDti
peli guhya wastuo ha gharagrihasthi ane yoni –
e ughDe chhe ne tamne dhakeli muke chhe ghaunwarna karagarman
e ughDe chhe ne tamne tew paDe chhe sparshni, sahwasni
janmantroni ughaDwasni
e ughDe chhe ne dunyawi ane darun bani jay chhe howun
je wastuo ughDe chhe
kewal andarni taraph
te hoy chhe kawita, ishwar ane maran
સ્રોત
- પુસ્તક : બનારસ ડાયરી (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 95)
- સર્જક : હરીશ મીનાશ્રુ
- પ્રકાશક : ગૂર્જર સાહિત્ય પ્રકાશન
- વર્ષ : 2016