એક મોટો ખંડ -

એની ધોળી દીવાલો, ધોળી છત,

ખાલી ખુરસીઓ...

ટીપોય પર સૂનમૂન પડેલું જૂનું 'ટાઇમ' મૅગેઝીન

દીવાલ પર ચિત્રો અને કૅલેન્ડર

કોઈ ચલાવે તો પણ ન ચાલી શકે

એવા થાકેલા સીલિંગફેન -

મોટા સેન્ટર ટેબલ પર

ફૂલ વિનાનું ફ્લાવરવાઝ

અને ડિરેક્ટ લાઇન વિના પડી રહેલો ફોન;

દીવાલ પર થીજી ગયા હોય

એવાં

સૂરજનાં કિરણના પડછાયાઓ

અને આ બધાંયની વચ્ચે

ખૂણે પડેલા સોફામાં

બેઠેલો

હું

ઊભો થઈને ક્યારે અહીંથી જઈશ?

મને પણ ખબર નથી.

અને અહીંથી ગયો તો પણ

આ બધાંની વચ્ચે

વળી પાછો

ક્યાંક તો હું ઊભો હોઈશ

ક્યાંક તો હું બેઠો હોઈશ

ક્યાંક તો હું સૂતો હોઈશ

પણ આ બધામાં

હું હું જ હોઈશ?

મને કંઈ ખબર નથી!

અહીંથી હું જઈશ

ઈશ્વર પાસે.

એ કદાચ મને ન પણ ઓળખે.

કોઈ awkward પ્રશ્ન પણ પૂછે.

મેં આપેલા હાથનું તે શું કર્યું?

જુઠ્ઠાં પડી ગયેલાં આંગળાંઓ પ્રશ્નથી

ખરી તો નહીં પડેને?

મેં આપેલી વાણીનું તેં શું કર્યું?

વાચળતાના ખાલી કૂવામાં

બાઝેલી લીલ પરથી હું લપસી તો નહીં પડુંને?

મારો હાથ હું એમને આપી નહીં શકું

અને મારા પગ હું સંભાળી નહીં શકું.

પણ હું

પ્રભુ કને જઈશ ખરો?

બધો આધાર

હવે તો એમની ઉદારતા પર છે

પણ ઈશ્વર

માણસ જેવો હોય તો?

તો પછી

અમે પણ એકમેકને છેતરશું અને તરશું અને છેતરશું.

માણસને છેતરવાનો કસબ અમને કોઠે પડી ગયો છે.

અમે કસબીઓ છીએ.

અમે હોઠ ખોલીએ છીએ અને હૃદય બંધ રાખીએ છીએ.

અમે આંખ ખોલીએ છીએ અને દૃષ્ટિ અંધ રાખીએ છીએ.

અમે મૈત્રીને ખલાસ કરીને મિત્રો ખરીદીએ છીએ.

અમે આર્ટ ગૅલેરીમાં જઈએ છીએ અને ચિત્રો ખરીદીએ છીએ.

અમે ચિત્રવંશી છીએ

અમે વિચિત્રવંશી છીએ.

અમે આનંદને ઓઢી શકીએ છીએ

અને શોકને પહેરી શકીએ છીએ.

અમે લગ્નમાંથી ઉઠમણામાં

અને ઉઠમણામાંથી લગ્નમાં

એક ખંડમાંથી

બીજા ખંડમાં જતા હોઈએ

એવી આસાનીથી જઈ શકીએ છીએ.

અમે વ્યકિત નથી, સમાજ છીએ.

અમે વક્તા બોલી લે પછી

રીતસરની તાળીઓ પાડીએ છીએ

અમે અભિનંદન આપીએ છીએ

અને ઉઘરાવીએ છીએ.

હાથમાં કારની ચાવીને રમાડતાં રમાડતાં

વાત કરવાનું અમને વિશેષ ફાવે છે.

બુફે ડિનરમાં અમે ક્યારેય હસતાં હસતાં ગંભીર થતાં નથી

પણ ગંભીર રીતે હસતાં અમને આવડે છે.

અમે વ્યકિત નથી, સમાજ છીએ.

અમે ગઈ કાલ નથી, આજ છીએ.

અમે આજ નથી, કાલ છીએ.

અમે માછલી નથી, જાળ છીએ.

રવિવાર —

અમારું મોટું રમકડું છે.

અમે શનિવારથી એને ચાવી આપીએ છીએ.

અમને 'વીક એન્ડ'નો મહિમા છે.

સોમવારે —

અમે ખાલી બાટલી જેવા થઈ જઈએ છીએ.

અમે ભરાઈ જઈએ છીએ

ઊભરાઈ જઈએ છીએ.

અમારી બિઝનેસ એટેચીમાં,

ફાઇલોમાં,

અમે અમારા આનંદને

ફાઇલ કરી રાખીએ છીએ.

પ્યૂનના યુનિફોર્મથી

અમારો ઠાઠ ઓળખાય છે.

ફોનની ઘંટડીઓથી

અમારું મહત્ત્વ સમજાય છે.

કારનું બારણું ખોલીને ઊભા રહેતા

ડ્રાઇવરની સલામમાં

અમારો મિજાજ પરખાય છે.

અમે અમારાથી ઓળખાતા નથી

અમે અમારાથી ભોળાવાતા નથી.

અમે વ્યક્તિ નથી, સમાજ છીએ.

અમે ગઈ કાલ નથી, આજ છીએ.

અમે આજ નથી, કાલ છીએ.

અમે જળ નથી, જાળ છીએ.

અમને મૂર્ચ્છા આવે —

તો અમને માઈક સૂંઘાડવાનું ભૂલતાં નહીં.

અમે ચશ્માં પહેરીએ છીએ

સ્ટેનોને ડિક્ટેશન આપીએ છીએ

બ્લડપ્રેશર મપાવીએ છીએ

સ્લીપિંગ પિલ્સ લઈએ છીએ.

અમે જાગીએ તો ઊંઘાડવાનું ભૂલતાં નહીં

— અમને માઈક સૂંઘાડવાનું ભૂલતાં નહીં.

હવે અમને બાળવા માટે લાકડું કે ચંદન નહીં

નાયલોન જોઈશે.

અમે નાયલોનનું સ્મશાનગૃહ બંધાવશું

અને પ્લાસ્ટિકની કબરોમાં દટાશું.

અમે નાયલોનવંશી.

અમે પ્લાસ્ટિકવંશી.

અમે મરશું ત્યારે અમારા સિવાય

કોઈને શોક નહીં હોય.

પ્લાસ્ટિકનો આદમ ને નાયલોનની ઈવ.

જીવ, જીવ, ક્યાં છે જીવ?

પ્લાસ્ટિકનો પ્રેમ ને, નાયલોનનો શોક.

આદમ ને ઈવ તારાં છાપરે લગન,

આજ તારા વિવાહ ને કાલ લગન ફોક.

આદમ ને ઈવ તારું લિફ્ટમાં જીવન,

આજ તારું જીવન ને કાલ તારું મરણ.

Joke... Joke... What a Joke!

So much you joke you quit laughing.

So much we joke we quit laughing.

અમે જોકવંશી છીએ.

અમે રૉકવંશી છીએ.

અમે ટૉકવંશી છીએ.

અમે વંશ વિનાના વંશી,

અમે શ્યામ વિનાની બંસી.