છલોછલ તડકામાં
ટકોટક ગરમ થઈ
ઊભો છું નીતરતો પરસેવે
ન જું છું કે એ કેવાં સપનાં જુએ છે?
પળ વીત્યે મુંઝાઉં છું
પરસેવો
સપનાં
સેવે
એક એક શબ્દ છૂટક છૂટક અવાજ બની પથરાય છે
હું સાંભળવા મથું છું એના સાયુજ્યનો અવાજ.
યોગ્યતા, આકાંક્ષા, સન્નિધિ ધરાવતો અવાજ:
પરસેવો સપનાં સેવે.
કારણ કે પરસેવો જીવતરનું તૂત, મારા બાપજી
પરસેવો કળતરનો ખૂંપ, મારા બાપજી
પરસેવો ટીંબાની ધૂળ તણું ગીત
પરસેવો ટીંબાની ધૂળ તણું ગીત
પરસેવો ઝિબ્રાની દોડ સમી જીત
લો, જુઓ,
અહીં, પણે, ત્યાં ઠામેઠામ
પરસેવે જે કીધાં કામ
ગણ્યાં ગણાય નહીં
વીણ્યાં વીણાય નહીં
માત્ર પરસેવાના મનમાં સમાય
અગ્નિની લબકારા લેતી જ્વાળા થઈ વાય
ઈન્ટરવ્યૂમાં પૂછો તો કહી શકાય
પરસેવો માનું દૂધ છે
પરસેવો પ્રિયાનો પમરાટ છે
પરસેવો અશ્વત્થામાનો શાપ છે
પરસેવો અણુબોમ્બનો બાપ છે
પરસેવો એવો અજરઅમર છે
એવો અજરાઅમર છે
કે ઈશ્વરે ય ઢૂંકડો વસે
આદિમાનવ પાસે પરસેવાનો અર્થ હતો ખારો
હવે નથી
હવે પરસેવો અર્થાય છે સોનું ચાંદી થઈ
ભૂખની વણઝાર થઈ
સુંવાળપની સેજ થઈ
ત્રાસની ત્રાડ થઈ
આમ તો પરસેવાની નામકહાણી
ને પરસેવાની રામકહાણી
રોમ રોમ વચ્ચે
હિંસક જનાવરોએ લોહી ચાખ્યાની ઘટના છે.
કોકને માટે એ છલના છે
કોકને માટે એ વંચના છે
કોકને માટે એ વેદના છે.
હે હે હે, કેવી આડી અવળી વાતે ચડી જવાયું
હસવામાંથી ખસવું થાય એવું થયું, નહીં?
ચાલો, ત્યારે નોંધી લો આ ય...
પરસેવા વિશે
કે પરસેવા મિશે
પાણીની ગંધાતી ખારપ
કે ગંધાતું ખારું પાણી
એવા અગડંબગડં સંસ્કારો
ઠલવાય ચિત્ત પર
તો પરસેવાસ્થ રહેવું ને ગભરાવું નહીં
કારણ કે
માણસ માત્રને પરસેવો થવાનો ને થવાનો જ.
ને એ એના ધર્મ પ્રમાણે ગંધાવાનો તે ગંધાવાનો જ.
વળી ચિત્ત ચિત્ત છે
સંસ્કાર સંસ્કાર છે
પરસેવો પરસેવો છે
એનું હોવું જ સાબિત કરે છે
સકામ કે નિષ્કામ
સગુણ કે નિર્ગુણ
સાકાર કે નિરાકાર
બધું જ સમાન છે.
આમ તો પરસેવાની ભાષા જ સમાન
એવું એનું સ્વમાન
છતાં એને અવગણનારાઓ
સ્વીકારે નહીં એનું વાસ્તવ
તો ભલે
હત્યા થાય ઠંડે કલેજે એમની
પરસેવાના હાથે
કારણ કે
શરીરે શરીરે
પરસેવો લીલા કરે કૃષ્ણની જેમ
તો સુદર્શન ચક્ર પણ છોડી શકે.
કિંતુ
પરસેવા અંગે દૃષ્ટિવિભ્રમો
અને મતિવિભ્રમોનો
છલકાય છે પારાવાર
જે પરસેવાના ઇતિહાસને ઠેલ્યા કરે છે
એથી સહુને જત જણાવવાનું કે
પરસેવાને જુઓ
બિલોરી કાચમાંથી તો
સ્વાતિ નક્ષત્રમાં પાકેલું સમુદ્રના પેટાળે
મોતી જ દિસે
ને જુઓ બાયનોક્યુલર વડે તો
સાક્ષાત્ પૃથ્વી જ દિસે...
બાકી પરસેવાનો પમરાટ ક્યાં નથી
જ્યાં જ્યાં શરીર ત્યાં ત્યાં પરસેવો
પોન્ડ્સ કે નાઈસીલ
કે જ્હોન્સન બેબી પાવડર,
ગમે તે વાપરો
એનું પોત જ એવું પ્રવાહી કે
બધું જ તાણી જાય
ને પોતે આછરીને જામી જાય
ભૂંસો તો ભૂંસાય નહીં,
લૂછો તો લૂછાય નહીં,
ધૂઓ તો ધોવાય નહીં
એ તો થાય થાય ને ધરાર થાય
કારણ કે
પરસેવો પંચ મહાભૂતોનો અદ્ભુત રાગ છે
એને સૂર છે
એને તાલ છે
એનાં મૂળ માટીમાં છે
ને એની એષણા આકાશને આંબવામાં છે.
chhalochhal taDkaman
takotak garam thai
ubho chhun nitarto parsewe
na jun chhun ke e kewan sapnan jue chhe?
pal witye munjhaun chhun
parsewo
sapnan
sewe
ek ek shabd chhutak chhutak awaj bani pathray chhe
hun sambhalwa mathun chhun ena sayujyno awaj
yogyata, akanksha, sannidhi dharawto awajah
parsewo sapnan sewe
karan ke parsewo jiwataranun toot, mara bapji
parsewo kalatarno khoomp, mara bapji
parsewo timbani dhool tanun geet
parsewo timbani dhool tanun geet
parsewo jhibrani doD sami jeet
lo, juo,
ahin, pane, tyan thametham
parsewe je kidhan kaam
ganyan ganay nahin
winyan winay nahin
matr parsewana manman samay
agnini labkara leti jwala thai way
intrawyuman puchho to kahi shakay
parsewo manun doodh chhe
parsewo priyano pamrat chhe
parsewo ashwatthamano shap chhe
parsewo anubombno bap chhe
parsewo ewo ajaramar chhe
ewo ajramar chhe
ke ishwre ya DhunkDo wase
adimanaw pase parsewano arth hato kharo
hwe nathi
hwe parsewo arthay chhe sonun chandi thai
bhukhni wanjhar thai
sunwalapni sej thai
trasni traD thai
am to parsewani namakhani
ne parsewani ramakhani
rom rom wachche
hinsak janawroe lohi chakhyani ghatna chhe
kokne mate e chhalna chhe
kokne mate e wanchna chhe
kokne mate e wedna chhe
he he he, kewi aaDi awli wate chaDi jawayun
haswamanthi khasawun thay ewun thayun, nahin?
chalo, tyare nondhi lo aa ya
parsewa wishe
ke parsewa mishe
panini gandhati kharap
ke gandhatun kharun pani
ewa agaDambagaDan sanskaro
thalway chitt par
to parsewasth rahewun ne gabhrawun nahin
karan ke
manas matrne parsewo thawano ne thawano ja
ne e ena dharm prmane gandhawano te gandhawano ja
wali chitt chitt chhe
sanskar sanskar chhe
parsewo parsewo chhe
enun howun ja sabit kare chhe
sakam ke nishkam
sagun ke nirgun
sakar ke nirakar
badhun ja saman chhe
am to parsewani bhasha ja saman
ewun enun swman
chhatan ene awagannarao
swikare nahin enun wastaw
to bhale
hatya thay thanDe kaleje emni
parsewana hathe
karan ke
sharire sharire
parsewo lila kare krishnni jem
to sudarshan chakr pan chhoDi shake
kintu
parsewa ange drishtiwibhrmo
ane matiwibhrmono
chhalkay chhe parawar
je parsewana itihasne thelya kare chhe
ethi sahune jat janawwanun ke
parsewane juo
bilori kachmanthi to
swati nakshatrman pakelun samudrna petale
moti ja dise
ne juo baynokyular waDe to
sakshat prithwi ja dise
baki parsewano pamrat kyan nathi
jyan jyan sharir tyan tyan parsewo
ponDs ke naisil
ke jhonsan bebi pawDar,
game te wapro
enun pot ja ewun prawahi ke
badhun ja tani jay
ne pote achhrine jami jay
bhunso to bhunsay nahin,
luchho to luchhay nahin,
dhuo to dhoway nahin
e to thay thay ne dharar thay
karan ke
parsewo panch mahabhutono adbhut rag chhe
ene soor chhe
ene tal chhe
enan mool matiman chhe
ne eni eshna akashne ambwaman chhe
chhalochhal taDkaman
takotak garam thai
ubho chhun nitarto parsewe
na jun chhun ke e kewan sapnan jue chhe?
pal witye munjhaun chhun
parsewo
sapnan
sewe
ek ek shabd chhutak chhutak awaj bani pathray chhe
hun sambhalwa mathun chhun ena sayujyno awaj
yogyata, akanksha, sannidhi dharawto awajah
parsewo sapnan sewe
karan ke parsewo jiwataranun toot, mara bapji
parsewo kalatarno khoomp, mara bapji
parsewo timbani dhool tanun geet
parsewo timbani dhool tanun geet
parsewo jhibrani doD sami jeet
lo, juo,
ahin, pane, tyan thametham
parsewe je kidhan kaam
ganyan ganay nahin
winyan winay nahin
matr parsewana manman samay
agnini labkara leti jwala thai way
intrawyuman puchho to kahi shakay
parsewo manun doodh chhe
parsewo priyano pamrat chhe
parsewo ashwatthamano shap chhe
parsewo anubombno bap chhe
parsewo ewo ajaramar chhe
ewo ajramar chhe
ke ishwre ya DhunkDo wase
adimanaw pase parsewano arth hato kharo
hwe nathi
hwe parsewo arthay chhe sonun chandi thai
bhukhni wanjhar thai
sunwalapni sej thai
trasni traD thai
am to parsewani namakhani
ne parsewani ramakhani
rom rom wachche
hinsak janawroe lohi chakhyani ghatna chhe
kokne mate e chhalna chhe
kokne mate e wanchna chhe
kokne mate e wedna chhe
he he he, kewi aaDi awli wate chaDi jawayun
haswamanthi khasawun thay ewun thayun, nahin?
chalo, tyare nondhi lo aa ya
parsewa wishe
ke parsewa mishe
panini gandhati kharap
ke gandhatun kharun pani
ewa agaDambagaDan sanskaro
thalway chitt par
to parsewasth rahewun ne gabhrawun nahin
karan ke
manas matrne parsewo thawano ne thawano ja
ne e ena dharm prmane gandhawano te gandhawano ja
wali chitt chitt chhe
sanskar sanskar chhe
parsewo parsewo chhe
enun howun ja sabit kare chhe
sakam ke nishkam
sagun ke nirgun
sakar ke nirakar
badhun ja saman chhe
am to parsewani bhasha ja saman
ewun enun swman
chhatan ene awagannarao
swikare nahin enun wastaw
to bhale
hatya thay thanDe kaleje emni
parsewana hathe
karan ke
sharire sharire
parsewo lila kare krishnni jem
to sudarshan chakr pan chhoDi shake
kintu
parsewa ange drishtiwibhrmo
ane matiwibhrmono
chhalkay chhe parawar
je parsewana itihasne thelya kare chhe
ethi sahune jat janawwanun ke
parsewane juo
bilori kachmanthi to
swati nakshatrman pakelun samudrna petale
moti ja dise
ne juo baynokyular waDe to
sakshat prithwi ja dise
baki parsewano pamrat kyan nathi
jyan jyan sharir tyan tyan parsewo
ponDs ke naisil
ke jhonsan bebi pawDar,
game te wapro
enun pot ja ewun prawahi ke
badhun ja tani jay
ne pote achhrine jami jay
bhunso to bhunsay nahin,
luchho to luchhay nahin,
dhuo to dhoway nahin
e to thay thay ne dharar thay
karan ke
parsewo panch mahabhutono adbhut rag chhe
ene soor chhe
ene tal chhe
enan mool matiman chhe
ne eni eshna akashne ambwaman chhe
સ્રોત
- પુસ્તક : યાદવાસ્થળી (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 15)
- સર્જક : બારીન મહેતા