નિશાળના દોસ્તારો કરતાં મારા બાંડિયા પાઇપની મૂતરધાર લાંબે જાય
ઓઇલ મિલની પાળી પતાવી પાછો ફરતો
મારો બાપ ચોરસિયાની પાનની દુકાનેથી
પિચકારી મારે
તો પહોંચે સામે બદરુ કાચવાળાના ઓટલાથી એક તસુ છેટે
ચાલીમાં આવે ત્યારે દોરીએથી ઢગલોબંધ જાણતરનાં લૂગડાં ઝટકતી
પડોસની નરબદામાસી
‘ખૂસબૂલાલની સવારી આવી' કહેતી હસે
સાંભળીને
સેકાતી રોટલી ફેરવતાં લોઢીની કોરથી માની કોણી અચૂક દાઝે
સીટી બજાવતાં ખીંટીએ કફની લટકાવીને બાપ પૂછે
‘નિશાળનાં ઘેટાં-બકરાંએ ઈંડાં મૂક્યાં કે લીંડાં મૂક્યાં કે મીંડાં?’
પછી રેડિયો ચાલુ કરી પતરાની ખુરશી પર બેસી
પગ લંબાવી ગીતમાલાની સાથે ચપટી વગાડે
મારા બાપની ચપટીનો અવાજ તાળીથીયે મોટો
દાળમાં ચપટી મીઠું ખૂટતું હોય ને ગુવારમાં ચપટી મરચું ચડિયાતું
પણ મારો બાપ ટેસથી જમી લે
છેલ્લે ભાણે ખાતી મારી મા કડછી ખણકાવતી છણકે
‘વાંક મારો છતાં બાધવાની ય બાધા લીધી છે'
દોરા-ધાગા બંધાવી એકટાણાં ઉપવાસ રાખી માતાની જાતરા કરી
મા ક્યારેક મને ગળે વળગાડે ક્યારેક ચોંટિયા ભરે
ક્યારેક અબોલા લે ક્યારેક ગલગલિયાં કરે
પણ મને ભાઈબહેન નહીં
શંકરની આરતીમાં મારા બાપનો અવાજ સૌથી મોટો
પણ એની તેલધાણીની નોકરી ગઈ
ને ભણતર ભેળું કમાતાં કમાતાં
આમ તો મારું કંઈ કેટલું અધૂરું રહ્યું
છતાં મારા બાપનો વટ પૂરેપૂરો
ચાલીના મંડળનો મોવડી
મુનસિપાલટીના રોજ ધક્કા ખાય
ને પાનની દુકાને ચપટી વગાડતો
લાંબી પિચકારીથી કાચવાળાને કનડે
કોકે કાચની માથે પથરા ફેંકી જ્યારે આંગ ચાંપી
ત્યારે મારો બાપ બદરુને બહાર કાઢતાં બળ્યો
ને ચપટી વગાડતી એની આંગળીઓ
એના અડધોઅડધ બદનની ચામડી જોડે ચીમળાઈ ગઈ
પણ ચપટીવેંતમાં પતી જવાને બદલે
જાતને લાંબું આયખું ઢસડાવતો
મને તો દેવાળિયો કરીને મર્યો
ત્યારે મસાણથી પાછા ફરતાં
મોઢું ચડાવેલા ગોરમારાજે
ભેદ ખોલ્યો
કે
હું દત્તકનો લીધેલો હતો
*
(સદીઓની સદીઓથી નથી રોકાણાં તે રમખાણોની મોંકાણ)
nishalna dostaro kartan mara banDiya paipni mutardhar lambe jay
oil milani pali patawi pachho pharto
maro bap chorasiyani panni dukanethi
pichkari mare
to pahonche same badaru kachwalana otlathi ek tasu chhete
chaliman aawe tyare doriyethi Dhaglobandh janatarnan lugDan jhatakti
paDosni narabdamasi
‘khusbulalni sawari awi kaheti hase
sambhline
sekati rotli pherawtan loDhini korthi mani koni achuk dajhe
siti bajawtan khintiye kaphni latkawine bap puchhe
‘nishalnan ghetan bakrane inDan mukyan ke linDan mukyan ke minDan?’
pachhi reDiyo chalu kari patrani khurshi par besi
pag lambawi gitmalani sathe chapti wagaDe
mara bapni chaptino awaj talithiye moto
dalman chapti mithun khutatun hoy ne guwarman chapti marachun chaDiyatun
pan maro bap testhi jami le
chhelle bhane khati mari ma kaDchhi khankawti chhanke
‘wank maro chhatan badhwani ya badha lidhi chhe
dora dhaga bandhawi ektanan upwas rakhi matani jatra kari
ma kyarek mane gale walgaDe kyarek chontiya bhare
kyarek abola le kyarek galagaliyan kare
pan mane bhaibhen nahin
shankarni artiman mara bapno awaj sauthi moto
pan eni teldhanini nokri gai
ne bhantar bhelun kamatan kamatan
am to marun kani ketalun adhurun rahyun
chhatan mara bapno wat purepuro
chalina manDalno mowDi
munasipaltina roj dhakka khay
ne panni dukane chapti wagaDto
lambi pichkarithi kachwalane kanDe
koke kachni mathe pathra phenki jyare aang champi
tyare maro bap badarune bahar kaDhtan balyo
ne chapti wagaDti eni anglio
ena aDdhoaDadh badanni chamDi joDe chimlai gai
pan chaptiwentman pati jawane badle
jatne lambun ayakhun DhasDawto
mane to dewaliyo karine maryo
tyare masanthi pachha phartan
moDhun chaDawela gormaraje
bhed kholyo
ke
hun dattakno lidhelo hato
*
(sadioni sadiothi nathi rokanan te ramkhanoni monkan)
nishalna dostaro kartan mara banDiya paipni mutardhar lambe jay
oil milani pali patawi pachho pharto
maro bap chorasiyani panni dukanethi
pichkari mare
to pahonche same badaru kachwalana otlathi ek tasu chhete
chaliman aawe tyare doriyethi Dhaglobandh janatarnan lugDan jhatakti
paDosni narabdamasi
‘khusbulalni sawari awi kaheti hase
sambhline
sekati rotli pherawtan loDhini korthi mani koni achuk dajhe
siti bajawtan khintiye kaphni latkawine bap puchhe
‘nishalnan ghetan bakrane inDan mukyan ke linDan mukyan ke minDan?’
pachhi reDiyo chalu kari patrani khurshi par besi
pag lambawi gitmalani sathe chapti wagaDe
mara bapni chaptino awaj talithiye moto
dalman chapti mithun khutatun hoy ne guwarman chapti marachun chaDiyatun
pan maro bap testhi jami le
chhelle bhane khati mari ma kaDchhi khankawti chhanke
‘wank maro chhatan badhwani ya badha lidhi chhe
dora dhaga bandhawi ektanan upwas rakhi matani jatra kari
ma kyarek mane gale walgaDe kyarek chontiya bhare
kyarek abola le kyarek galagaliyan kare
pan mane bhaibhen nahin
shankarni artiman mara bapno awaj sauthi moto
pan eni teldhanini nokri gai
ne bhantar bhelun kamatan kamatan
am to marun kani ketalun adhurun rahyun
chhatan mara bapno wat purepuro
chalina manDalno mowDi
munasipaltina roj dhakka khay
ne panni dukane chapti wagaDto
lambi pichkarithi kachwalane kanDe
koke kachni mathe pathra phenki jyare aang champi
tyare maro bap badarune bahar kaDhtan balyo
ne chapti wagaDti eni anglio
ena aDdhoaDadh badanni chamDi joDe chimlai gai
pan chaptiwentman pati jawane badle
jatne lambun ayakhun DhasDawto
mane to dewaliyo karine maryo
tyare masanthi pachha phartan
moDhun chaDawela gormaraje
bhed kholyo
ke
hun dattakno lidhelo hato
*
(sadioni sadiothi nathi rokanan te ramkhanoni monkan)
સ્રોત
- પુસ્તક : ખંડિત કાંડ અને પછી (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 28)
- સર્જક : દિલીપ ઝવેરી
- પ્રકાશક : રન્નાદે પ્રકાશન
- વર્ષ : 2014