
કામરૂપ દેશ જોયેલો
રાયણના છાંયડે,
આકાશની આ બાજુ,
પાતાળલોકના અજવાળામાં,
પિતાજીની પાંપણ અને ભ્રમર વચ્ચે
જોઈને સાંભળી રહેવાનું–
એ કહેતા જાય શિવશક્તિની વાત
ને પ્રત્યક્ષ થાય પૂર્વોત્તર પ્રભાત.
બ્રહ્મપુત્રને ઘાટ નહાતાં પાર્વતી,
પર્વતને ઉંબરે ઊભેલા શિવ,
ઋતંભરા સ્વયંપ્રભા કાયા સતીની.
શિવ સ્વયંભૂ યુવા યોગી અહર્નિશ,
ભોગી નહીં,
દેવોના સેનાની કાર્તિકેયના જનક ત્રિનેત્રેશ્વર.
વૈભવના દર્પમાં શું જાણે દક્ષ
ભભૂતધારી ભૂતનાથના જટાજૂટનો મહિમા?
ક્ષિતિજની સાક્ષીએ
વનરાઈની રક્ષા કરતા ખેડુ જાણે.
શિયાળાની રાતે સપ્તર્ષિ નમતાં
તાપણું સંકોરાય ને કામરૂ દેશની
કથાઓ ચાલે.
વચન વિમાન બને.
શેઢે બેઠાં બેઠાં
ચાર ધામની જાતરા થતી રહે.
પિતાજી સમજતા શિવનું સ્વરૂપ.
એમને તાંડવના અનુગામી તાંદુલની,
કામરૂપ કલ્યાણની
જગતનાં માતાપિતાની,
શિવની શક્તિની, શક્તિના સૌંદર્યની
સવારસાંજ ઝાંખી થતી.
આખી સૃષ્ટિને લેખી હતી
એમણે મહામાયાની વિભૂતિ
તેથી કશા વળગણ વિના
વાત કરતા પિતાજી :
ફૂલમાંથી ફળ થતા અવસરની,
માળામાં ઈંડું મુકાવાના પ્રસંગની,
પંખીની પાંખ નીચે ઊઘડતી
બચ્ચાની આંખોની અધીરાઈ સમજાવીને
અમારી વચ્ચે દોડી આવેલી ખિસકોલીની
પીઠ પર ફરેલી સીતાજીની આંગળીઓની
છાપની
યાદ આપી અટકી જતા
જાણે અશોકવનમાં પહોંચી ગયા ન હોય!
વજ્રઅંગ બની.
જાનકીનાં ટેરવાંની કુમાશ વિશે
એમણે કહેવું ન પડતું.
કલ્પી શકાતું,
કલ્પના અનુભૂતિ બને એવું ત્યારે બનતું.
રાયણને છાંયે બેઠાં બેઠાં
પૂર્વજન્મમાં જઈ શકાતું.
હે દેવી કામાખ્યા!
હું આપનાં દર્શને આવ્યો એની સાથે
મને મોટું ફળ મળ્યું.
પદવીથી પર રહેલા પિતાજીની
ભવોભવની સ્મૃતિનો અણસાર આવ્યો.
આપના કૃપાકટાક્ષથી સર્જાયેલાં
અમારી સીમના આકાશનાં નક્ષત્રો થકી
થયેલો એ અનુગ્રહ એ જ એમની સ્મૃતિમતિ.
ઘઉંની ઊંબીના દાણામાં
ધરતીની છાતીનું દૂધ ભરાય છે
તારાં નક્ષત્રોની સાક્ષીએ
હે દેવી કામાખ્યા!
તારા માતૃત્વનો અનુભવ થયો મને
આ ગિરિશૃંગના આંતરસ્ત્રોતમાં.
હે દેવી કામાખ્યા!
આપના મંદિરના ગર્ભગૃહમાં
દીવે દીવે ઝગે પાતાળનો પ્રકાશ.
એક છે આખું બહિરંતર અસ્તિત્વ ને સત્ત્વ,
નખશિખ દેહાત્માનું ઉત્સર્ગબિંદુ
સામા દીવા ઘીના
જાણે તેજનાં શિલ્પોની શ્રેણી.
શક્તિની મેખલા.
સર્વ અલંકારોમાં સુંદરતમ છે
આ મધ્યમાલા.
શ્રોણીભારાત્ અલસગમના નારી
અલકાપુરીમાં હોય કે અયોધ્યામાં,
સીતા હોય કે કૌશલ્યા
એ ચેતના છે સૌમ્ય ઋજુ સંચારની.
પ્રત્યંચા છે શિવધનુષ્યની,
પ્રતીક્ષા છે પરશુરામની,
શક્તિપીઠ છે દુરિતના સંહારની.
શિવજીના મુખે કહેવાતી રામકથા
અરણ્યકાંડથી સુંદરકાંડ પહોંચે છે.
પિતાજીને યાદ આવે છે હનુમાનજી –
બુદ્ધિમતામ્, વરિષ્ઠમ્.
શનિવારનો ઉપવાસ એ અચૂક કરે.
રવિવારની સવારે પૂર્વમાં ઊગેલા ફળને
પકડવા કૂદેલા હનુમાનજીને
માતા અંજનાની વાણીમાં વારે.
બ્રહ્મચારી અર્થાત્ બ્રહ્મવિહારી
હનુમાનજી માતા સીતાનાં આંસુ જુએ,
અષ્ટમીએ શ્રી રામ આપની આરાધના કરે
હે સિંહવાહિની દેવી
આપના વરદાને વિજયાદશમી આવે.
મારા માટે આપનાં દર્શન એ જ વિજય
દેવી કામાખ્યા!
આપની મધ્યમાલાના ફૂલની સુગંધ
લઈને આવ્યો મહાનદતીરે
ત્યાં ગુવાહાટીના મિત્રોએ કહ્યું :
તમારે ફરી આવવાનું થશે.
આવવું એટલે અવતરવું.
જનમોજનમ અવતાર માગવો.
હું આવું, દીકરો કે દૌહિત્રી આવે,
સ્વકીય સ્તુતિના બે શબ્દ લાવે
કે સ્મૃતિમાં ચિત્ર દોરી
બ્રહ્મપુત્રના જલરાશિમાં
આ મંદિરનું પ્રતિબિંબ જુએ.
કે મારા ગામનો ગોવાળ
વાછરડું શોધતાં શોધતાં
આપનો સિંહ બની જાય
કે જાગવાની ઉતાવળમાં કૂકડો બની
ગુવાહાટીથી બેચરાજી પહોંચી જાય.
હેમંતમાં અહીં વહી આવતી કામરૂ હવા
અગિયારમી સદીમાં કુકકુટ ધ્વજ ફરકાવતી
હતી.
રામગિરિથી અલકા જતા મેઘને
ઉજ્જયિનીથી ભૂલો પડવા જઈ
કાલિદાસે પ્રાગજ્યોતિષપુરનો
વિસામો આપ્યો હોત તો
આ નીલાચલ પર્વત પર બેસી
પિતામહ બ્રહ્માએ
નક્ષત્રોનાં સ્થળ નિયત કરી
જગતની સૃષ્ટિ કરી હતી,
એનો મર્મ મેઘ સાથે હુંય પામી શકત.
હે કામાખ્યા દેવી
કાલિદાસનો મેઘ ભલે
હિમશિલાની ઊંચાઈએ જઈ બેઠો,
દ્વારકાથી શ્રીકૃષ્ણ આવેલા
તે ક્ષણે મારી સોળસહસ્ર શિરાઓ
સચેતન બનેલી.
રુક્મિણી–રાધા વચ્ચે
સ્વગત સંવાદ સધાયેલો.
અનિરુદ્ધની રાણી ઉષાએ
રાસ રચેલો એ ઓખામંડલથી
વિરાટના હિંડોળે ઝૂલતો ઝૂલતો
મારા ગામના શિવમંદિરે ઊતરેલો.
પિતાજીએ ઉપાડેલી ગરબીમાં
ઘૂમે છે મારું બાળપણ,
નવરાત્રિમાં રમે છે મારાં પૌત્ર–પૌત્રી.
મારાં? જગધાત્રીનાં.
હું તો માત્ર યાત્રી...
માર્ચ ૨૦૦૧
kamrup desh joyelo
rayanna chhanyDe,
akashni aa baju,
patallokna ajwalaman,
pitajini pampan ane bhramar wachche
joine sambhli rahewanun–
e kaheta jay shiwshaktini wat
ne pratyaksh thay purwottar parbhat
brahmputrne ghat nahatan parwati,
parwatne umbre ubhela shiw,
ritambhra swyamprbha kaya satini
shiw swyambhu yuwa yogi aharnish,
bhogi nahin,
dewona senani kartikeyna janak trinetreshwar
waibhawna darpman shun jane daksh
bhabhutdhari bhutnathna jatajutno mahima?
kshitijni sakshiye
wanraini raksha karta kheDu jane
shiyalani rate saptarshi namtan
tapanun sankoray ne kamaru deshni
kathao chale
wachan wiman bane
sheDhe bethan bethan
chaar dhamni jatra thati rahe
pitaji samajta shiwanun swarup
emne tanDawna anugami tandulni,
kamrup kalyanni
jagatnan matapitani,
shiwni shaktini, shaktina saundaryni
sawarsanj jhankhi thati
akhi srishtine lekhi hati
emne mahamayani wibhuti
tethi kasha walgan wina
wat karta pitaji ha
phulmanthi phal thata awasarni,
malaman inDun mukawana prsangni,
pankhini pankh niche ughaDti
bachchani ankhoni adhirai samjawine
amari wachche doDi aweli khiskolini
peeth par phareli sitajini anglioni
chhapni
yaad aapi atki jata
jane ashokawanman pahonchi gaya na hoy!
wajrang bani
jankinan terwanni kumash wishe
emne kahewun na paDatun
kalpi shakatun,
kalpana anubhuti bane ewun tyare banatun
rayanne chhanye bethan bethan
purwjanmman jai shakatun
he dewi kamakhya!
hun apnan darshne aawyo eni sathe
mane motun phal malyun
padwithi par rahela pitajini
bhawobhawni smritino ansar aawyo
apna kripaktakshthi sarjayelan
amari simna akashnan nakshatro thaki
thayelo e anugrah e ja emni smritimati
ghaunni umbina danaman
dhartini chhatinun doodh bharay chhe
taran nakshatroni sakshiye
he dewi kamakhya!
tara matritwno anubhaw thayo mane
a girishringna antrastrotman
he dewi kamakhya!
apna mandirna garbhagrihman
diwe diwe jhage patalno parkash
ek chhe akhun bahirantar astitw ne sattw,
nakhshikh dehatmanun utsargbindu
sama diwa ghina
jane tejnan shilponi shreni
shaktini mekhala
sarw alankaroman sundartam chhe
a madhymala
shronibharat alasagamna nari
alkapuriman hoy ke ayodhyaman,
sita hoy ke kaushalya
e chetna chhe saumya riju sancharni
pratyancha chhe shiwadhnushyni,
prtiksha chhe parashuramni,
shaktipith chhe duritna sanharni
shiwjina mukhe kahewati ramaktha
aranykanDthi sundarkanD pahonche chhe
pitajine yaad aawe chhe hanumanji –
buddhimtam, warishtham
shaniwarno upwas e achuk kare
rawiwarni saware purwman ugela phalne
pakaDwa kudela hanumanjine
mata anjnani waniman ware
brahamchari arthat brahmawihari
hanumanji mata sitanan aansu jue,
ashtmiye shri ram aapni aradhana kare
he sinhwahini dewi
apna wardane wijyadashmi aawe
mara mate apnan darshan e ja wijay
dewi kamakhya!
apni madhymalana phulni sugandh
laine aawyo mahanadtire
tyan guwahatina mitroe kahyun ha
tamare phari awwanun thashe
awawun etle awatarawun
janmojnam awtar magwo
hun awun, dikro ke dauhitri aawe,
swakiy stutina be shabd lawe
ke smritiman chitr dori
brahmputrna jalrashiman
a mandiranun pratibimb jue
ke mara gamno gowal
wachharaDun shodhtan shodhtan
apno sinh bani jay
ke jagwani utawalman kukDo bani
guwahatithi bechraji pahonchi jay
hemantman ahin wahi awati kamaru hawa
agiyarmi sadiman kukkut dhwaj pharkawti
hati
ramagirithi alka jata meghne
ujjayinithi bhulo paDwa jai
kalidase pragajyotishapurno
wisamo aapyo hot to
a nilachal parwat par besi
pitamah brahmaye
nakshatronan sthal niyat kari
jagatni srishti kari hati,
eno marm megh sathe hunya pami shakat
he kamakhya dewi
kalidasno megh bhale
himashilani unchaiye jai betho,
dwarkathi shrikrishn awela
te kshne mari solashasr shirao
sachetan baneli
rukmini–radha wachche
swagat sanwad sadhayelo
aniruddhni rani ushaye
ras rachelo e okhamanDalthi
wiratna hinDole jhulto jhulto
mara gamna shiwmandire utrelo
pitajiye upaDeli garbiman
ghume chhe marun balpan,
nawratriman rame chhe maran pautr–pautri
maran? jagdhatrinan
hun to matr yatri
march 2001
kamrup desh joyelo
rayanna chhanyDe,
akashni aa baju,
patallokna ajwalaman,
pitajini pampan ane bhramar wachche
joine sambhli rahewanun–
e kaheta jay shiwshaktini wat
ne pratyaksh thay purwottar parbhat
brahmputrne ghat nahatan parwati,
parwatne umbre ubhela shiw,
ritambhra swyamprbha kaya satini
shiw swyambhu yuwa yogi aharnish,
bhogi nahin,
dewona senani kartikeyna janak trinetreshwar
waibhawna darpman shun jane daksh
bhabhutdhari bhutnathna jatajutno mahima?
kshitijni sakshiye
wanraini raksha karta kheDu jane
shiyalani rate saptarshi namtan
tapanun sankoray ne kamaru deshni
kathao chale
wachan wiman bane
sheDhe bethan bethan
chaar dhamni jatra thati rahe
pitaji samajta shiwanun swarup
emne tanDawna anugami tandulni,
kamrup kalyanni
jagatnan matapitani,
shiwni shaktini, shaktina saundaryni
sawarsanj jhankhi thati
akhi srishtine lekhi hati
emne mahamayani wibhuti
tethi kasha walgan wina
wat karta pitaji ha
phulmanthi phal thata awasarni,
malaman inDun mukawana prsangni,
pankhini pankh niche ughaDti
bachchani ankhoni adhirai samjawine
amari wachche doDi aweli khiskolini
peeth par phareli sitajini anglioni
chhapni
yaad aapi atki jata
jane ashokawanman pahonchi gaya na hoy!
wajrang bani
jankinan terwanni kumash wishe
emne kahewun na paDatun
kalpi shakatun,
kalpana anubhuti bane ewun tyare banatun
rayanne chhanye bethan bethan
purwjanmman jai shakatun
he dewi kamakhya!
hun apnan darshne aawyo eni sathe
mane motun phal malyun
padwithi par rahela pitajini
bhawobhawni smritino ansar aawyo
apna kripaktakshthi sarjayelan
amari simna akashnan nakshatro thaki
thayelo e anugrah e ja emni smritimati
ghaunni umbina danaman
dhartini chhatinun doodh bharay chhe
taran nakshatroni sakshiye
he dewi kamakhya!
tara matritwno anubhaw thayo mane
a girishringna antrastrotman
he dewi kamakhya!
apna mandirna garbhagrihman
diwe diwe jhage patalno parkash
ek chhe akhun bahirantar astitw ne sattw,
nakhshikh dehatmanun utsargbindu
sama diwa ghina
jane tejnan shilponi shreni
shaktini mekhala
sarw alankaroman sundartam chhe
a madhymala
shronibharat alasagamna nari
alkapuriman hoy ke ayodhyaman,
sita hoy ke kaushalya
e chetna chhe saumya riju sancharni
pratyancha chhe shiwadhnushyni,
prtiksha chhe parashuramni,
shaktipith chhe duritna sanharni
shiwjina mukhe kahewati ramaktha
aranykanDthi sundarkanD pahonche chhe
pitajine yaad aawe chhe hanumanji –
buddhimtam, warishtham
shaniwarno upwas e achuk kare
rawiwarni saware purwman ugela phalne
pakaDwa kudela hanumanjine
mata anjnani waniman ware
brahamchari arthat brahmawihari
hanumanji mata sitanan aansu jue,
ashtmiye shri ram aapni aradhana kare
he sinhwahini dewi
apna wardane wijyadashmi aawe
mara mate apnan darshan e ja wijay
dewi kamakhya!
apni madhymalana phulni sugandh
laine aawyo mahanadtire
tyan guwahatina mitroe kahyun ha
tamare phari awwanun thashe
awawun etle awatarawun
janmojnam awtar magwo
hun awun, dikro ke dauhitri aawe,
swakiy stutina be shabd lawe
ke smritiman chitr dori
brahmputrna jalrashiman
a mandiranun pratibimb jue
ke mara gamno gowal
wachharaDun shodhtan shodhtan
apno sinh bani jay
ke jagwani utawalman kukDo bani
guwahatithi bechraji pahonchi jay
hemantman ahin wahi awati kamaru hawa
agiyarmi sadiman kukkut dhwaj pharkawti
hati
ramagirithi alka jata meghne
ujjayinithi bhulo paDwa jai
kalidase pragajyotishapurno
wisamo aapyo hot to
a nilachal parwat par besi
pitamah brahmaye
nakshatronan sthal niyat kari
jagatni srishti kari hati,
eno marm megh sathe hunya pami shakat
he kamakhya dewi
kalidasno megh bhale
himashilani unchaiye jai betho,
dwarkathi shrikrishn awela
te kshne mari solashasr shirao
sachetan baneli
rukmini–radha wachche
swagat sanwad sadhayelo
aniruddhni rani ushaye
ras rachelo e okhamanDalthi
wiratna hinDole jhulto jhulto
mara gamna shiwmandire utrelo
pitajiye upaDeli garbiman
ghume chhe marun balpan,
nawratriman rame chhe maran pautr–pautri
maran? jagdhatrinan
hun to matr yatri
march 2001



સ્રોત
- પુસ્તક : પાદરનાં પંખી (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 40)
- સર્જક : રઘુવીર ચૌધરી
- પ્રકાશક : રંગદ્વાર પ્રકાશન
- વર્ષ : 2007