ઈશ્વરે પહેલે દિવસે અજવાસ-અંધકાર છૂટા પાડ્યા,
બીજે દિવસે જળ નોખું પાડ્યું,
આકાશ ઊંચે ચડાવ્યું,
ત્રીજે દિવસે જળ ભેગું કરી સમંદર લહેરાવ્યા,
ખંડ ખડક્યા ઉપર અઢારભાર વનસ્પતિ વીંટી.
ચોથા દિવસે દિવસ-રાત ઘડ્યાં,
આકાશમાં ચાંદો-સૂરજ-તારલાઓ ટાંક્યા
પાંચમા દિવસે જળચર, ખેચર, ભૂચરની સૃષ્ટિ સર્જી
છઠ્ઠા દિવસે પોતાની ઇચ્છાએ પોતાની છાપ મુજબ
નરનારી રચી પૃથ્વી પર રમતાં મૂક્યાં–
ફળો-ફૂલોના આશીર્વાદ આપી આખી પૃથ્વી ભોગવટે આપી,
ને
સાતમાં દિવસે રવિવારે ઈશ્વરે થાકી જઈ રજા રાખી...
એઈને લંબાવ્યું.
પણ,
માને રવિવાર નથી હોતો.
કહો કે માને કોઈ વાર જ નથી હોતો,
બધા વાર સરખા
ન તિથિ, ન તહેવાર નૅશનલ હૉલિડે.
રવિવારે તો માને વધુ કામ હોય છે.
ચાદર ધોવામાં કાઢવાનાં,
ઓશીકાના ગલેફ બદલવાનાં,
આડીઆવળી ચોપડી ગોઠવવાનાં,
પસ્તી કાઢવાનાં,
પંખો લૂછવાનાં, બરણી ધોઈ અથાણું કાઢવાનાં,
ફુદીનાની ચટણી બનાવવાનાં, બટન ટાંકવાનાં,
નિરાંતે માથું ધોવાનાં...
એવાં એવાં તો હજાર કામ હોય છે
– ને હાથ બે જ હોય છે.
રોજ સૂરજ તો ઊગે છે એના – પંચાંગના સમયે
પણ માનો દિવસ કલાકો વહેલો ઊગે છે
અને રાત કલાકો મોડી.
બપોર એક ઝોકું લેવાનોય જંપ નથી તેને.
માની નીંદર કઢેલા દૂધ જેવી ગાઢી નથી હોતી
માની ઊંઘા તો કાગાનીંદર
કશુંક સળવળે,
સહેજે કોઈ કણસે તોય જાગી જાય.
કાયમની સોડ તાણતી વખતેય એમ નહીં વિચારે
‘કે લાવ જરા ઊંઘી લઉં’
એ તો ઉતાવળી હશે ફરી જનમવા.
નવ માસ પેટમાં પોઢાડી પીડાતી-હરખાતી
એ જનમ તો આપે છે બાળકને
પણ છતાં જાણે હજીય
બેજીવી હોય તેમ જીવ્યા કરે છે આખી જિંદગી.
માના હાથમાં ઘોડિયાની દોરી હોય છે સતત
આપણી, પછી આપણાં છોકરાંવની
ને તે પછીય તેના હીંચોળવાના ઓરતા ઓછા નથી હોતા.
મા હોય છે સાવ અબુધ
પોતે જ પરણાવ્યા પછીય યાદ નથી રહેતું
કે દીકરો હવે પરણેલો છે.
મા રાહ જોયા કરે છે
જનમવાની, ઘોટિયામાંથી ઊઠવાની,
નિશાળેથી પાછો આવવાની
નોકરીએથી હેમખેમ પાછો ફરવાની,
ક્યારેક તો પરદેશથી પાછો આવશે તેની.
કાગડો મોભારે નથી બેઠો હોતો
ત્યારેય મા તો રાહ જોયા કરે છે
કાગડીની જેમ વિમાસે છે કે
ઉછેર્યાં તે ઈંડાં તેનાં પોતાનાં કે કોયલનાં?
ishwre pahele diwse ajwas andhkar chhuta paDya,
bije diwse jal nokhun paDyun,
akash unche chaDawyun,
trije diwse jal bhegun kari samandar laherawya,
khanD khaDakya upar aDharbhar wanaspati winti
chotha diwse diwas raat ghaDyan,
akashman chando suraj tarlao tankya
panchma diwse jalchar, khechar, bhucharni srishti sarji
chhaththa diwse potani ichchhaye potani chhap mujab
narnari rachi prithwi par ramtan mukyan–
phalo phulona ashirwad aapi aakhi prithwi bhogawte aapi,
ne
satman diwse rawiware ishwre thaki jai raja rakhi
eine lambawyun
pan,
mane rawiwar nathi hoto
kaho ke mane koi war ja nathi hoto,
badha war sarkha
na tithi, na tahewar neshnal hauliDe
rawiware to mane wadhu kaam hoy chhe
chadar dhowaman kaDhwanan,
oshikana galeph badalwanan,
aDiawli chopDi gothawwanan,
pasti kaDhwanan,
pankho luchhwanan, barni dhoi athanun kaDhwanan,
phudinani chatni banawwanan, batan tankwanan,
nirante mathun dhowanan
ewan ewan to hajar kaam hoy chhe
– ne hath be ja hoy chhe
roj suraj to uge chhe ena – panchangna samye
pan mano diwas kalako wahelo uge chhe
ane raat kalako moDi
bapor ek jhokun lewanoy jamp nathi tene
mani nindar kaDhela doodh jewi gaDhi nathi hoti
mani ungha to kaganindar
kashunk salawle,
saheje koi kanse toy jagi jay
kayamni soD tanti wakhtey em nahin wichare
‘ke law jara unghi laun’
e to utawli hashe phari janamwa
naw mas petman poDhaDi piDati harkhati
e janam to aape chhe balakne
pan chhatan jane hajiy
bejiwi hoy tem jiwya kare chhe aakhi jindgi
mana hathman ghoDiyani dori hoy chhe satat
apni, pachhi apnan chhokranwni
ne te pachhiy tena hincholwana orta ochha nathi hota
ma hoy chhe saw abudh
pote ja parnawya pachhiy yaad nathi rahetun
ke dikro hwe parnelo chhe
ma rah joya kare chhe
janamwani, ghotiyamanthi uthwani,
nishalethi pachho awwani
nokriyethi hemkhem pachho pharwani,
kyarek to pardeshthi pachho awshe teni
kagDo mobhare nathi betho hoto
tyarey ma to rah joya kare chhe
kagDini jem wimase chhe ke
uchheryan te inDan tenan potanan ke koyalnan?
ishwre pahele diwse ajwas andhkar chhuta paDya,
bije diwse jal nokhun paDyun,
akash unche chaDawyun,
trije diwse jal bhegun kari samandar laherawya,
khanD khaDakya upar aDharbhar wanaspati winti
chotha diwse diwas raat ghaDyan,
akashman chando suraj tarlao tankya
panchma diwse jalchar, khechar, bhucharni srishti sarji
chhaththa diwse potani ichchhaye potani chhap mujab
narnari rachi prithwi par ramtan mukyan–
phalo phulona ashirwad aapi aakhi prithwi bhogawte aapi,
ne
satman diwse rawiware ishwre thaki jai raja rakhi
eine lambawyun
pan,
mane rawiwar nathi hoto
kaho ke mane koi war ja nathi hoto,
badha war sarkha
na tithi, na tahewar neshnal hauliDe
rawiware to mane wadhu kaam hoy chhe
chadar dhowaman kaDhwanan,
oshikana galeph badalwanan,
aDiawli chopDi gothawwanan,
pasti kaDhwanan,
pankho luchhwanan, barni dhoi athanun kaDhwanan,
phudinani chatni banawwanan, batan tankwanan,
nirante mathun dhowanan
ewan ewan to hajar kaam hoy chhe
– ne hath be ja hoy chhe
roj suraj to uge chhe ena – panchangna samye
pan mano diwas kalako wahelo uge chhe
ane raat kalako moDi
bapor ek jhokun lewanoy jamp nathi tene
mani nindar kaDhela doodh jewi gaDhi nathi hoti
mani ungha to kaganindar
kashunk salawle,
saheje koi kanse toy jagi jay
kayamni soD tanti wakhtey em nahin wichare
‘ke law jara unghi laun’
e to utawli hashe phari janamwa
naw mas petman poDhaDi piDati harkhati
e janam to aape chhe balakne
pan chhatan jane hajiy
bejiwi hoy tem jiwya kare chhe aakhi jindgi
mana hathman ghoDiyani dori hoy chhe satat
apni, pachhi apnan chhokranwni
ne te pachhiy tena hincholwana orta ochha nathi hota
ma hoy chhe saw abudh
pote ja parnawya pachhiy yaad nathi rahetun
ke dikro hwe parnelo chhe
ma rah joya kare chhe
janamwani, ghotiyamanthi uthwani,
nishalethi pachho awwani
nokriyethi hemkhem pachho pharwani,
kyarek to pardeshthi pachho awshe teni
kagDo mobhare nathi betho hoto
tyarey ma to rah joya kare chhe
kagDini jem wimase chhe ke
uchheryan te inDan tenan potanan ke koyalnan?
સ્રોત
- પુસ્તક : ચેત મછંદર ગોરખ આયા (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 65)
- સર્જક : યજ્ઞેશ દવે
- પ્રકાશક : ZEN OPUS
- વર્ષ : 2023