એની કને

પોણા બે વીઘાનું ખેતર હતું.

વાડમાં ચિભડાં, એક બે છીંડાં, શરાફનાં મીંડાં

સાત બારનો એક ઉતારો ને આખા ગામનો ઉતાર તલાટી હતો

બધાંયને હોય એમ એને ય હતાં, બાયડી છોકરાં.

બે બાખડી ભેંસો, પેટનું જૂનું દરદ,

પચ્ચી ફૂટનાં આંતરડાં, આવડી અમથી જઠર ને કંકાસિયો કૂવો.

મવડાની પોટલી ચડાવીને એ ધૂણ્યા કરતો, માતાજીનો ભૂવો.

રોજ રાત પડે ત્યારે

કણસરી દેવી આવીને

સાવ નાગડી થઈને એની દૂંટીમાં ફેરફૂંદરડી ખાય છે

એની જઠરમાં આજ લગી જેટલું ધાન ઓર્યું છે

એ બધાંમાંથી આખી રાત ફણગા ફૂટ્યા કરે છે, છોડવા ઊંચા વધતા જાય છે

ડૂંડા ને ડોડા બેસે છે

ને ભૂખી ભૂંજરવાડનાં ડોઝરાં ને ડૂંડ ભરાઈ જાય છે.

પણ કમબખત સવાર પડે છે ને બધાંને હગવા જવું પડે છે

ને બધું કર્યું કારવ્યું ધૂળમાં મળી જાય છે.

સાચું ખોટું તો રામ જાણે, –

એના દાદા કહેતાં કે એમના જમાનામાં

જાડી વડવાઈઓ જેવો વરસાદ પડતો

ને એને પકડીને હીંચકા ખાવાની એવી તો લ્હેર પડતી.

દાદો મારો હાળો એક નંબરનો ગપોડી

બળદિયાની જેમ હાંક્યા કરતો હશે ટાઢા પ્હોરની.

અત્યારે તો પાછલી ઓરડીમાં બાવાં બાઝતાં હોય એમ વાદળાં બાઝ્‌યાં છે.

એ હાથ વીંઝે છે

એના દાદાના જમાનાની વડવાઈઓ

હજી એવી ને એવી લટક્યા કરે છે

જો કે થઈ ગઈ ચે સૂકીભઠ, પણ છે મજબૂત, વાંધો નૈં આવે.

વરસાદની એક કોરી ધારને એ મફલરની જેમ વીંટાળે છે

ને દાદો આવીને એને એ... યે... ને એક મોટો હિંચકો ખવડાવે છે.

એક વાત કહી દઉં, છેલ્લી:

મોડી સાંજે અંધારું એને કૂતરાની જેમ સૂંઘતું હતું ને

ક્યાસ કાઢતા પાંચ પડછાયાઓની ફરતે

ટોળે વળ્યું હતું આખું ગામ

ઉપર વદ ચૌદશિયો ચન્દ્ર ખીલી રહ્યો હતો

ત્યારે બેચાર લંગોટિયા દોસ્તદારો

એની આ તરકીબ પર આફરીન થઈને

હાથ વીંઝતા હતા:

લ્હેર પડી જાય જો એકાદી વડવાઈ હાથમાં આવી જાય તો...

ને હા, એક બીજી વાત, –

એનો દાદો ગપોડી નહોતો.

eni kane

pona be wighanun khetar hatun

waDman chibhDan, ek be chhinDan, sharaphnan minDan

sat barno ek utaro ne aakha gamno utar talati hato

badhanyne hoy em ene ya hatan, bayDi chhokran

be bakhDi bhenso, petanun junun darad,

pachchi phutnan antarDan, aawDi amthi jathar ne kankasiyo kuwo

mawDani potli chaDawine e dhunya karto, matajino bhuwo

roj raat paDe tyare

kanasri dewi awine

saw nagDi thaine eni duntiman pherphundarDi khay chhe

eni jatharman aaj lagi jetalun dhan oryun chhe

e badhanmanthi aakhi raat phanga phutya kare chhe, chhoDwa uncha wadhta jay chhe

DunDa ne DoDa bese chhe

ne bhukhi bhunjarwaDnan Dojhran ne DoonD bharai jay chhe

pan kamabkhat sawar paDe chhe ne badhanne hagwa jawun paDe chhe

ne badhun karyun karawyun dhulman mali jay chhe

sachun khotun to ram jane, –

ena dada kahetan ke emna jamanaman

jaDi waDwaio jewo warsad paDto

ne ene pakDine hinchka khawani ewi to lher paDti

dado maro halo ek nambarno gapoDi

baladiyani jem hankya karto hashe taDha phorni

atyare to pachhli orDiman bawan bajhtan hoy em wadlan bajh‌yan chhe

e hath winjhe chhe

ena dadana jamanani waDwaio

haji ewi ne ewi latakya kare chhe

jo ke thai gai che sukibhath, pan chhe majbut, wandho nain aawe

warsadni ek kori dharne e maphalarni jem wintale chhe

ne dado awine ene e ye ne ek moto hinchko khawDawe chhe

ek wat kahi daun, chhellih

moDi sanje andharun ene kutrani jem sunghatun hatun ne

kyas kaDhta panch paDchhayaoni pharte

tole walyun hatun akhun gam

upar wad chaudashiyo chandr khili rahyo hato

tyare bechar langotiya dostdaro

eni aa tarkib par aphrin thaine

hath winjhta hatah

lher paDi jay jo ekadi waDwai hathman aawi jay to

ne ha, ek biji wat, –

eno dado gapoDi nahoto

eni kane

pona be wighanun khetar hatun

waDman chibhDan, ek be chhinDan, sharaphnan minDan

sat barno ek utaro ne aakha gamno utar talati hato

badhanyne hoy em ene ya hatan, bayDi chhokran

be bakhDi bhenso, petanun junun darad,

pachchi phutnan antarDan, aawDi amthi jathar ne kankasiyo kuwo

mawDani potli chaDawine e dhunya karto, matajino bhuwo

roj raat paDe tyare

kanasri dewi awine

saw nagDi thaine eni duntiman pherphundarDi khay chhe

eni jatharman aaj lagi jetalun dhan oryun chhe

e badhanmanthi aakhi raat phanga phutya kare chhe, chhoDwa uncha wadhta jay chhe

DunDa ne DoDa bese chhe

ne bhukhi bhunjarwaDnan Dojhran ne DoonD bharai jay chhe

pan kamabkhat sawar paDe chhe ne badhanne hagwa jawun paDe chhe

ne badhun karyun karawyun dhulman mali jay chhe

sachun khotun to ram jane, –

ena dada kahetan ke emna jamanaman

jaDi waDwaio jewo warsad paDto

ne ene pakDine hinchka khawani ewi to lher paDti

dado maro halo ek nambarno gapoDi

baladiyani jem hankya karto hashe taDha phorni

atyare to pachhli orDiman bawan bajhtan hoy em wadlan bajh‌yan chhe

e hath winjhe chhe

ena dadana jamanani waDwaio

haji ewi ne ewi latakya kare chhe

jo ke thai gai che sukibhath, pan chhe majbut, wandho nain aawe

warsadni ek kori dharne e maphalarni jem wintale chhe

ne dado awine ene e ye ne ek moto hinchko khawDawe chhe

ek wat kahi daun, chhellih

moDi sanje andharun ene kutrani jem sunghatun hatun ne

kyas kaDhta panch paDchhayaoni pharte

tole walyun hatun akhun gam

upar wad chaudashiyo chandr khili rahyo hato

tyare bechar langotiya dostdaro

eni aa tarkib par aphrin thaine

hath winjhta hatah

lher paDi jay jo ekadi waDwai hathman aawi jay to

ne ha, ek biji wat, –

eno dado gapoDi nahoto