એણે નામ પૂછ્યું
મેં કહ્યું :
કચરો.
એ મલકાતાં મલકાતાં બોલી :
કચરો!
મેં કહ્યું:
હા, કચરો;
કચરો ઢેડ.
દુઃખ એ વાતનું કે
આ નામ
મારી ફોઈએ નહોતું પાડ્યું.
એણે ગામનું નામ પૂછ્યું
હું મૂંઝાયો
એ હસી, ને પૂછ્યું ફરી
શું કહું હું
પણ કહ્યું: ગામ-બહાર
મારું ગામ
જેનું નથી કોઈ નામ
રસ પડ્યો એને
પૂછ્યો ત્રીજો સવાલ:
વ્યવસાય?
મેં કહ્યું:
'ગૂ'ગૅસ કંપનીનો માલિક છું.
વિખ્યાત હોટેલોને
મરેલા ઢોરોનાં માંસની વૅરાયટીઝ
સપ્લાય કરું છું.
પશુઓનાં ચામડાં ઊતરડી
જૅકેટ, બૂટ, બેલ્ટ બનાવી
મોંઘા ભાવે વિદેશોમાં વેચું છું.
લાશોએ
એકવાર પહેરેલાં
ફૅશનેબલ કપડાંને
સમગ્ર ભારતનાં
સ્મશાનગૃહોમાંથી એકઠાં કરી
'શો સમ્સ'ની ડિસ્પ્લૅ પર
ફરી સજાવું છું.
એ અધીરી થઈ ગઈ
ફટાફટ પૂછ્યો છેલ્લો સવાલઃ
પ્રેરણા ક્યાંથી મળી?
હું ચિડાયો
ગુસ્સે થયો
મેં તોલી મણની ગાળ
પછી સામે કર્યાં સવાલઃ
કેમ
તમારું ને તમારા બાપદાદાનું નામ જ
જ્ઞાનસૂચક છે?
કેમ
તમારા જ શ્રમનું
ડૉલરમાં રૂપાંતરણ થાય છે?
કેમ
અમારે ગામ નથી... ગામનું નામ નથી?
કેમ
અમે જ
ઉપાડીએ છીએ માથે મેલું?
કેમ
તમે નથી ખાતાં મરેલાં ઢોરોનું માંસ?
કેમ
તમે નથી પહેરતાં
તમારા વ્હાલસોયાની લાશ પર
ઓઢાડેલાં કપડાં?
એ ચાલાક હતી
એણે તુરંત
કમર્શિયલ બ્રેક લીધો
જે હજી સુધી પૂરો નથી થયો!
ene nam puchhyun
mein kahyun ha
kachro
e malkatan malkatan boli ha
kachro!
mein kahyunh
ha, kachro;
kachro DheD
dukha e watanun ke
a nam
mari phoie nahotun paDyun
ene gamanun nam puchhyun
hun munjhayo
e hasi, ne puchhyun phari
shun kahun hun
pan kahyunh gam bahar
marun gam
jenun nathi koi nam
ras paDyo ene
puchhyo trijo sawalah
wyawsay?
mein kahyunh
guges kampnino malik chhun
wikhyat hotelone
marela Dhoronan mansni weraytijh
saplay karun chhun
pashuonan chamDan utarDi
jeket, boot, belt banawi
mongha bhawe wideshoman wechun chhun
lashoe
ekwar paherelan
pheshnebal kapDanne
samagr bharatnan
smshanagrihomanthi ekthan kari
sho samsni Disple par
phari sajawun chhun
e adhiri thai gai
phataphat puchhyo chhello sawal
prerna kyanthi mali?
hun chiDayo
gusse thayo
mein toli manni gal
pachhi same karyan sawal
kem
tamarun ne tamara bapdadanun nam ja
gyansuchak chhe?
kem
tamara ja shramanun
Daularman rupantran thay chhe?
kem
amare gam nathi gamanun nam nathi?
kem
ame ja
upaDiye chhiye mathe melun?
kem
tame nathi khatan marelan Dhoronun mans?
kem
tame nathi pahertan
tamara whalsoyani lash par
oDhaDelan kapDan?
e chalak hati
ene turant
kamarshiyal break lidho
je haji sudhi puro nathi thayo!
ene nam puchhyun
mein kahyun ha
kachro
e malkatan malkatan boli ha
kachro!
mein kahyunh
ha, kachro;
kachro DheD
dukha e watanun ke
a nam
mari phoie nahotun paDyun
ene gamanun nam puchhyun
hun munjhayo
e hasi, ne puchhyun phari
shun kahun hun
pan kahyunh gam bahar
marun gam
jenun nathi koi nam
ras paDyo ene
puchhyo trijo sawalah
wyawsay?
mein kahyunh
guges kampnino malik chhun
wikhyat hotelone
marela Dhoronan mansni weraytijh
saplay karun chhun
pashuonan chamDan utarDi
jeket, boot, belt banawi
mongha bhawe wideshoman wechun chhun
lashoe
ekwar paherelan
pheshnebal kapDanne
samagr bharatnan
smshanagrihomanthi ekthan kari
sho samsni Disple par
phari sajawun chhun
e adhiri thai gai
phataphat puchhyo chhello sawal
prerna kyanthi mali?
hun chiDayo
gusse thayo
mein toli manni gal
pachhi same karyan sawal
kem
tamarun ne tamara bapdadanun nam ja
gyansuchak chhe?
kem
tamara ja shramanun
Daularman rupantran thay chhe?
kem
amare gam nathi gamanun nam nathi?
kem
ame ja
upaDiye chhiye mathe melun?
kem
tame nathi khatan marelan Dhoronun mans?
kem
tame nathi pahertan
tamara whalsoyani lash par
oDhaDelan kapDan?
e chalak hati
ene turant
kamarshiyal break lidho
je haji sudhi puro nathi thayo!